Ớt là thứ gia vị quen thuộc với người dân Việt Nam. Ớt có nhiều loại, mỗi vùng miền sẽ có một loại ớt đặc sản khác nhau. Nhìn chung ớt có giá rẻ, khoảng vài chục nghìn đồng/kg được bán khắp các chợ, siêu thị, thậm chí ở quê xin cũng cho. Nhưng ở Lai Châu có một loại ớt đặc biệt, giá luôn ở mức cao và số lượng bán ra thị trường không có nhiều, đó là ớt trung đoàn. 

Theo tìm hiểu, ớt trung đoàn có kích thước lớn hơn và độ cay cũng nhiều hơn so với các loại ớt khác. Chúng có theo mùa từ tháng 5 đến tháng 11, chín rộ nhất vào tháng 6 đến tháng 8. 

Anh Hải (ở xã Kan Hồ, Mường Tè, Lai Châu) cho biết: "Sở dĩ có tên ớt trung đoàn là để chỉ độ cay của chúng, ý nói cả trung đoàn chỉ ăn hết một quả ớt này thôi vì quá cay. Nó không cay nhiều trong khoang miệng mà cay trong cuống họng, độ cay càng lúc càng tăng khiến người ăn chảy nước mắt. Nhưng ớt trung đoàn rất thơm, mùi thơm đặc trưng khiến ai ăn một lần cũng nhớ mãi".

Anh Hải chia sẻ thêm, trước đây chỉ có bà con địa phương hái ớt trung đoàn về ăn, nhưng vài năm gần đây, khách du lịch người dân thành phố biết tới nhiều hơn, số lương đơn đặt hàng tăng manh. Nhận thấy đây là loại cây đặc sản cho giá trị kinh tế cao nên người dân đã mở rộng diện tích trồng loại cây này. 

Loại ớt này trồng 2-3 tháng là có thể thu hoạch nhưng sản lượng không cao, mỗi cây cho khoảng 2-3kg quả. Chỉ có cây ớt trung đoàn được trồng ở Mường Tè thì mới cho hương vị độc đáo như vậy, nếu trồng ở những nơi khác sẽ không cay và thơm bằng. Theo đó, cây chỉ cho quả cay, và có mùi thơm đặc trưng khi được trồng trên đất đá, khí hậu mát mẻ. Nếu thời tiết nhiều nắng, mưa hay lạnh quá, cây cũng dễ chết. Vì vậy, giống ớt này ngày càng hiếm và có giá thành cao.

Trên thị trường, một số cửa hàng đặc sản vùng miền có rao bán ớt trung đoàn với giá khoảng 180.000 đồng/kg. Lúc cao điểm, 1kg ớt có giá lên tới 300.000 đồng/kg. Vì tò mò nên nhiều người đặt mua về ăn thử, còn những người đã biết tới ớt trung đoàn thì nhanh tay đặt về bảo quản trong tủ để ăn dần.

Ở trung đoàn trồng 2-3 tháng là cho thu hoạch, chúng phù hợp khi được trồng trên đất đá, khí hậu mát mẻ

Chị Hoài (người bán ớt trung đoàn trên chợ mạng) cho biết chị bán loại ớt này khoảng 3 năm trở lại đây, do có dì ruột ở Mường Tè, Lai Châu nên việc lấy hàng thuận tiện và chọn được hàng đảm bảo tươi, ngon. 

"Vốn là người ăn cay tốt, có lần lên nhà dì chơi tôi được thử loại ớt trung đoàn, mà nhớ mãi vị cay, thơm của nó. Loại ớt này chỉ trồng đúng đất Mường Tè, Lai Châu mới đạt đúng vị. Tuy nhiên, ớt này rất dễ hỏng, thối, chỉ cần dính nước mưa mà để lâu một chút là không ăn được nên tôi chỉ lấy số lượng ít và chủ yếu bán theo đơn đặt hàng của khách. Nếu muốn bảo quản được lâu thì các chị em mua về ngâm mắm hoặc cất tủ đá", chị Hoài nói thêm.