Hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh lý rối loạn giấc ngủ trên thế giới và tại Việt Nam đang gia tăng ở các nhóm tuổi khác nhau. Trên thế giới, khoảng 20-30% trẻ em, 20% thanh thiếu niên, 10-30% người trưởng thành và 50% người già gặp các vấn đề về giấc ngủ.

Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 20% trẻ em, 15-20% thanh thiếu niên, 15-20% người trưởng thành và 30-40% người già mắc rối loạn giấc ngủ. Các bệnh đồng mắc phổ biến bao gồm trầm cảm, lo âu, bệnh tim mạch và tiểu đường.

Nguyên nhân chính bao gồm căng thẳng, lo âu, thói quen sống không lành mạnh, bệnh lý nền và yếu tố di truyền. Xu hướng phát triển cho thấy tỷ lệ này tiếp tục gia tăng, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam và thành phố lớn.

Các yếu tố nguy cơ bao gồm sức khỏe tinh thần kém, bệnh lý thể chất, thói quen sống không lành mạnh và sử dụng chất kích thích.

Tuy nhiên, có một yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ thường bị mọi người bỏ qua, đó là chất lượng đệm ngủ. Thay một chiếc đệm mới đôi khi là một công việc rất khó khăn. Ngoài việc có hàng trăm mẫu mã để lựa chọn thì vấn đề là đôi khi tấm đệm thoải mái với người này nhưng lại gây đau lưng cho người khác.

Đệm dừa keo

Đệm dừa keo ngày càng được nhiều gia đình sử dụng. Tuy nhiên, trên thị trường, nhiều nhà sản xuất dùng keo công nghiệp chứa formaldehyde để dán sợi dừa, giúp giảm chi phí. Chưa kể, sợi dừa kém chất lượng bên trong nhanh lún, chỉ 6-8 tháng là thành “hố trũng”, ẩm thấp còn sinh mốc – nơi lý tưởng cho nấm Aspergillus sản sinh độc tố aflatoxin, liên quan đến ung thư gan (theo nghiên cứu từ WHO).

Đệm quá mềm hoặc quá cứng

Đệm mềm có thể mang lại cảm giác thoải mái lúc ban đầu nhưng thực tế lại gây hại cho cột sống và toàn bộ phần lưng. Khi nằm trên đệm quá mềm, cơ thể lún sâu, lưng không được đỡ, cổ lệch, dẫn đến đau nhức toàn thân khi thức dậy.

Nghiên cứu từ Đại học Harvard (2023) chỉ ra, người ngủ đệm quá mềm 5 năm có nguy cơ thoát vị đĩa đệm cao hơn 38% so với nệm vừa độ.

Ngược lại, đệm cứng khiến các vùng vai, hông, xương chậu bị đè ép, máu khó lưu thông, buộc cơ thể trở mình liên tục – trung bình 40-50 lần mỗi đêm, gấp đôi người dùng nệm hợp lý (theo Sleep Foundation). Người già ngủ nệm cứng mất 30% giấc sâu, cơ lưng căng cứng, dễ bị co rút cơ.

Theo các chuyên gia, tốt nhất nên chọn độ cứng của đệm theo cân nặng. Chẳng hạn, người có cân nặng dưới 60kg nên dùng nệm mềm vừa, 60-80kg chọn trung bình, trên 80kg cần loại chắc (độ cứng 6-8/10). Để biết rõ đâu là loại đệm phù hợp với bản thân, hãy nằm thử 10 phút ở tư thế lưng thẳng, ngửa tay luồn vừa khe lưng – đó là nệm lý tưởng.

Đệm “công nghệ”

Ngoài việc sở hữu các đặc điểm tương tự như những tấm đệm thông thường thì đệm thông minh còn có thể gấp lại hoặc hút chân không và cuộn lại gọn gàng mà không ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Đệm thông minh còn có những tính năng đặc biệt như điều chỉnh độ nghiêng hay massage, hỗ trợ giảm đau nhức cơ thể và giúp bạn ngủ sâu hơn. Đây là tính năng cực kỳ hữu ích cho những ai gặp vấn đề về xương khớp hoặc cần sự chăm sóc đặc biệt cho giấc ngủ.

Ngoài ra, hiện nay còn có dòng đệm thông minh có tích hợp các thiết bị điện tử bên trong để đo hơi thở và các chỉ số của giấc ngủ. Từ đó, có thể theo dõi được sức khỏe cũng như chất lượng giấc ngủ và có phác đồ điều trị phù hợp cho người mất ngủ.

Tuy nhiên, loại đệm này thường có giá thành khá cao. Với các sản phẩm tích hợp hệ thống điện, cảm biến, việc sửa chữa thường khó khăn, gây tốn kém cho người tiêu dùng.

Đệm quá dày

Trên thị trường hiện có nhiều loại đệm dày tới 30cm. Tuy nhiên, việc nhiều lớp vật liệu chồng lên làm giảm độ thoáng, mùa hè nóng đến nổi mẩn, mùa mưa ẩm mốc sinh sôi. Một nghiên cứu tại Nhật (2024) cho thấy: nệm không thoáng làm tăng 25% nguy cơ viêm da và 18% viêm phụ khoa ở phụ nữ sau 1 năm sử dụng.

Do đó, khi chọn mua đêm nên cân nhắc 2 yếu tố là khả năng nâng đỡ cơ thể và độ thoáng khí. Người tiêu dùng hãy chọn loại vỏ tháo giặt được, có lưới 3D thoát hơi, dày 20-25cm là đủ.

Đệm quá cũ

Đệm cũ được xem là “ổ vi trùng”. Dùng 5-7 năm, đệm tích tụ 1-2kg da chết, mồ hôi, là thiên đường cho ve rận (8000 con/cm², theo Đại học Ohio).

Với các loại nệm lò xo cũ thì như “máy rung miễn phí”. Lò xo nối liền nhau, ai đó trở mình là cả nệm rung, làm gián đoạn giấc ngủ REM – giai đoạn quan trọng để tái tạo năng lượng. Một khảo sát tại Anh cho thấy 65% cặp đôi dùng nệm này hay cãi vã vì mất ngủ. Quan trọng hơn, loại này không nâng đỡ cột sống, gây áp lực lên đĩa đệm, dẫn đến đau lưng mãn tính hoặc lệch cột sống sau 2-3 năm.

Vì vậy, nên chọn nệm mới từ hãng uy tín, bảo hành trên 5 năm. Ngân sách ít thì mua dòng cơ bản (3-5 triệu), nằm thử 15-30 ngày trước khi quyết.

Đệm cói và đệm sàn

Đệm cói được người lớn tuổi yêu thích vì mát nhưng mùa ẩm thì thành “đĩa nuôi mốc”. Một thử nghiệm tại Đài Loan cho thấy, sau 1 tháng, nệm cói chứa aflatoxin vượt chuẩn 12 lần, dễ gây viêm da, hen suyễn.

Đệm sàn kiểu Nhật nhìn thì khá thoải mái nhưng khi đặt đệm sát đất dễ gây tình trạng hút ẩm; côn trùng, vi khuẩn dễ sinh sôi, ẩn nấp.

Với những người muốn lựa chọn đệm đủ độ cứng mà vẫn an toàn, dùng nệm sợi đay 3D (thoáng khí) kết hợp lớp cao su 5cm (đỡ lưng) vừa bền, vừa không lo mốc.