Ăn các món được chế biến tái, thậm chí còn tươi sống là sở thích của khá nhiều người. Tuy nhiên, việc không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, trong khi chính các thực phẩm tươi sống như hải sản, thịt... cũng chứa rất nhiều ký sinh trùng nếu không được nấu chín, khiến người ăn có nguy cơ mắc bệnh rất cao. Một trong số này có sán lá phổi.

Sán lá phổi là gì?

Sán lá phổi có rất nhiều loài khác nhau (hơn 40 loài), thế nhưng, có 2 loài thuộc nhóm sán lá phổi có mức độ gây hại nhất đó chính là Paragonimus heterotremus và Paragonimus westermani.

Các loài sán lá phổi này thường có kích thước khá lớn, độ dài khoảng 8-16 mm và có hình dáng như hạt cà phê, màu hoi hồng hoặc màu đỏ bã trầu, vỏ sán có gai nhỏ, mạng lưới ống ruột ngoằn ngoèo... có thể nhìn thấy rõ bằng mắt thường những con sán đã trưởng thành.

Nguyên nhân mắc bệnh sán lá phổi

Do thói quen sinh hoạt ở một số tỉnh miền núi phía Bắc như Điện Biên, Lai Châu, Sơn La... là những địa phương có tập quán ăn món tôm, cua sống (ăn gỏi hoặc nướng chưa chín).

Khi con người ăn phải tôm, cua có ấu trùng sán lá phổi chưa nấu chín, ấu trùng sán vào dạ dày và ruột (ấu trùng thoát nang ở tá tràng), xuyên qua thành ống tiêu hóa vào ổ bụng rồi xuyên qua cơ hoành và màng phổi vào nhu mô phổi rồi làm tổ ở đó. Một số ít cư trú tại tim, phúc mạc, gan, thận, dưới da, ruột, não...

Sán chủ yếu ký sinh trong phổi, làm nang trong tiểu phế quản nhỏ của phổi người hay súc vật. Trong mỗi nang hầu hết có 2 con và dịch mủ màu đỏ, xung quanh có mạch máu tân tạo. Trứng sán có màu nâu sẫm, hình bầu dục, bên trong có chứa phôi.

Triệu chứng mắc sán lá phổi

Tùy thuộc vào giai đoạn phát triển của bệnh cũng như các bệnh lý nền kèm theo mà mỗi người bệnh lại xuất hiện những triệu chứng bệnh khác nhau. Tuy nhiên, vẫn có những triệu chứng xuất hiện do bệnh sán lá phổi điển hình, hầu hết trường hợp bị bệnh đều có như:

- Rối loạn tiêu hóa thường là triệu chứng ban đầu của bệnh: Ngay sau khi nhiễm phải các loại ấu trùng sán thông qua việc ăn uống thì người bệnh sẽ có hiện tượng bị đau bụng dẫn tới tiêu chảy.

- Ở giai đoạn ấu trùng sán lá phổi đã di chuyển từ dạ dày lên đến vùng phổi thì người bệnh sẽ có triệu chứng tràn khí màng phổi hoặc tràn dịch màng phổi.

- Khi sán đã ký sinh tại phổi và sinh sản thì bệnh nhân sẽ xuất hiện nhiều triệu chứng bệnh rõ rệt hơn nữa, đặc biệt ảnh hưởng đến hệ hô hấp: Ho kéo dài, ho khạc đờm có kèm máu, đau tức ngực, sốt nhẹ, cơ thể dần yếu ớt, khả năng hô hấp bị hạn chế...

Một vài trường hợp bệnh nhân có những triệu chứng bệnh khá phức tạp sẽ bị chẩn đoán nhầm giữa sán lá phổi với bệnh lao phổi.

Để chẩn đoán bệnh, thông thường, bác sĩ sẽ dùng phương pháp soi tươi đờm, phân, dịch màng phổi tìm trứng sán lá phổi. Ngoài ra, xét nghiệm công thức máu, xét nghiệm miễn dịch cũng có thể chẩn đoán bệnh.

Trên phim X-quang ngực của bệnh nhân bị sán lá phổi sẽ xuất hiện nốt mờ, đám mờ, có hình hang nhỏ và chủ yếu ở vùng thấp (nếu sán ở trong phổi) hoặc hình ảnh tràn dịch màng phổi (nếu sán ở trong màng phổi).

Cách phòng bệnh

Hầu hết, bệnh do ký sinh trùng đều từ thói quen ăn uống của người dân, dù đã được truyền thông nhiều nhưng sở thích chơi đùa, ôm ấp vật nuôi, ăn gỏi sống, rau sống…

PGS.TS Đỗ Trung Dũng, Trưởng khoa Ký sinh Trùng, Viện Sốt rét - Ký sinht trùng - Côn trùng Trung ương, cũng cho rằng nhiễm giun sán khó nhận biết nhưng hậu quả rất nặng nề. Chúng thường gây rối loạn tiêu hóa, ngứa ngáy, suy kiệt sức khỏe...

Tình trạng nặng có thể dẫn đến mù mắt, áp xe gan, áp xe phổi, thủng ruột, viêm phúc mạc, phù não, viêm não, xuất huyết não, liệt nửa người... Bệnh ký sinh trùng đường ruột như giun đũa, giun móc, giun kim, điều trị đơn giản.

Các biện pháp phòng tránh lây nhiễm sán lá phổi được các chuyên gia khuyến cáo gồm:

- Phát hiện sớm các trường hợp người bệnh sán lá phổi, điều trị dứt điểm nhằm hạn chế nguy cơ lây truyền bệnh.

- Chú ý tới chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh. Không nên ăn các loại đồ ăn sống như tôm, cua nước ngọt.

- Vệ sinh tay và các dụng cụ chế biến thức ăn một cách sạch sẽ, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với các loại tôm, cua, cá sống.