Bệnh ung thư phổi thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, tình trạng nặng, tiên lượng rất xấu. Điều này có đúng không, thưa bác sĩ? (Thuận, Hà Nội)
Trả lời
Ung thư phổi là một trong những bệnh lý ung thư thường gặp nhất. Theo GLOBOCAN 2022 (một dự án của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế), ung thư phổi đứng hàng đầu về tỉ lệ mắc và tử vong trên toàn thế giới.
Tại Việt Nam, năm 2022, ung thư phổi là nguyên nhân dẫn đến 24.426 số ca mắc mới (chiếm 13,5% tổng số ca mắc mới ung thư) và 22.597 số ca tử vong (18,8%).
Tuy là bệnh lý thường gặp nhưng vẫn còn nhiều hiểu lầm về căn bệnh này.
Hiểu lầm 1: Nếu không hút thuốc, sẽ không mắc ung thư phổi
Đa số các trường hợp ung thư phổi có liên quan đến tiền sử hút thuốc lá. Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 chất hóa học, trong đó có ít nhất 250 chất được biết là gây hại tới sức khỏe. Trong 250 chất này, có ít nhất 69 chất gây ung thư.
Tuy nhiên, vẫn có khoảng 10-15% bệnh nhân ung thư phổi chưa từng hút thuốc lá.
Tại Việt Nam, phần lớn phụ nữ không có thói quen hút thuốc lá. Tuy nhiên, năm 2018 có tới gần 7.000 ca ung thư phổi mới phát hiện ở nữ giới.
Như vậy, có thể thấy hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, và nhiều người không hút thuốc nhưng có tiếp xúc khói thuốc hoặc hút thuốc lá thụ động vẫn có thể mắc căn bệnh này.
Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh như: tiếp xúc với radon, các khí độc hại, ô nhiễm khói bụi, tác nhân vật lý hoá học, sinh học, các bệnh mạn tính của phổi...
Hiểu lầm 2: Không có biện pháp giúp sàng lọc ung thư phổi
Sàng lọc ung thư nói chung là biện pháp giúp phát hiện ung thư tiềm ẩn hay thương tổn tiền ung thư để điều trị sớm với mục tiêu giảm tỉ lệ tử vong do ung thư. Hiện nay đã có nhiều biện pháp sàng lọc hữu hiệu đối với một số bệnh ung thư như khám lâm sàng và chụp X-quang.
Đối với ung thư phổi, để sàng lọc - phát hiện sớm, có thể sử dụng kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính đa dãy liều thấp (low-dose CT scan). Đây là hình thức chụp cắt lớp vi tính đa dãy không tiêm thuốc, với liều thấp, đảm bảo giảm phơi nhiễm với tia X, đồng thời có thể phát hiện được các tổn thương nhỏ trong nhu mô phổi.
Các đối tượng nguy cơ nên sàng lọc ung thư phổi gồm: người từ 55-74 tuổi, có thể trạng tốt và đang hút thuốc lá (hoặc mới bỏ thuốc lá chưa đến 15 năm); và người có tiền sử hút thuốc lá lâu năm, tần suất lặp lại khoảng 1 bao/ngày.
Ngoài kỹ thuật chụp CT liều thấp, thì tất cả các phương pháp khác gồm: chụp X-quang, làm xét nghiệm trên đờm, xét nghiệm các chỉ điểm ung thư trong máu… đều chưa chứng minh được lợi ích trong việc sàng lọc ung thư phổi.
Hiểu lầm 3: Chẩn đoán ung thư phổi đồng nghĩa với án tử
Đối với nhiều người, việc phát hiện ung thư phổi khiến tâm lý suy sụp và nghĩ rằng “án tử” đang tới rất gần.
Trên thực tế, đối với giai đoạn sớm, tỉ lệ sống trên 5 năm của bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn IA, IB, IIA, IIB lần lượt là 85%, 72%, 65% và 56%.
Ngay cả đối với bệnh nhân được chẩn đoán ung thư phổi giai đoạn IV, với những tiến bộ gần đây, nhiều bệnh nhân vẫn đạt được sống lâu dài và có chất lượng cuộc sống tốt.
Hiểu lầm 4: Tác động dao kéo làm tăng nhanh di căn, dẫn đến tử vong sớm
Đây là một hiểu lầm phổ biến, không chỉ gặp trong ung thư phổi mà còn gặp trong nhiều bệnh lý ung thư khác.
Tuy nhiên, đối với đa số các loại ung thư, phẫu thuật chính là phương pháp điều trị quan trọng nhất để cứu chữa bệnh nhân ung thư ở giai đoạn sớm.
Hậu quả của hiểu lầm này rất nguy hiểm, khiến bệnh nhân sợ hãi và trốn tránh phẫu thuật, dùng thuốc không có chỉ định của bác sĩ, đến khi bệnh đã nặng mới vào viện, khiến thời điểm vàng của quá trình điều trị bệnh trôi qua, cơ hội khỏi bệnh bằng phẫu thuật mất đi.
Hiểu lầm 5: Quá nhiều tuổi nên không điều trị được ung thư phổi
Yếu tố về tuổi là chưa đủ để đánh giá đầy đủ về tình trạng sức khỏe chung của một bệnh nhân.
Bên cạnh tuổi tác, cần đánh giá thể trạng chung của bệnh nhân, khả năng hoạt động thể lực và thực hiện các sinh hoạt thường ngày, các bệnh lý kèm theo…
Trong bệnh lý ung thư phổi, bên cạnh những điều trị kinh điển (phẫu thuật, hóa trị, xạ trị), với những tiến bộ gần đây, còn có điều trị đích và điều trị miễn dịch. Đây là 2 phương pháp điều trị toàn thân có ít tác dụng phụ và hoàn toàn có thể điều trị trên nhóm bệnh nhân cao tuổi.
