Theo số liệu từ Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (GLOBOCAN 2022), ung thư dạ dày đứng thứ 5 về số ca mắc mới (968.784 ca) và tử vong (660.175 ca) trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, căn bệnh này cũng nằm trong top 5 ung thư phổ biến, với 16.277 ca mắc mới và 13.264 ca tử vong mỗi năm.
Đáng chú ý, hơn 50% bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khi khối u đã di căn hoặc xâm lấn sâu, làm giảm cơ hội điều trị triệt căn.
PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, chia sẻ: Ung thư dạ dày thường tiến triển âm thầm, triệu chứng mơ hồ như đau bụng, khó tiêu, dễ nhầm lẫn với bệnh lý dạ dày thông thường. Đến khi bệnh nhân sụt cân, nôn ra máu, khối u đã ở giai đoạn muộn. Đây chính là lý do gây tỷ lệ tử vong cao.
Ung thư dạ dày giai đoạn sớm (khi tổn thương chưa vượt qua lớp niêm mạc) có tỷ lệ sống sót sau 5 năm lên đến 90%. Tuy nhiên, ở giai đoạn di căn, tỷ lệ này giảm xuống dưới 10%. Việc phát hiện sớm không chỉ giúp điều trị ít xâm lấn (như cắt niêm mạc qua nội soi) mà còn tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.
Ở giai đoạn sớm, bệnh khó phát hiện do triệu chứng không rõ ràng. Bệnh nhân thường được chẩn đoán sớm một cách tình cờ khi khám sức khỏe hoặc trong các chương trình tầm soát.
Ở các quốc gia có tỷ lệ mắc ung thư dạ dày cao như Nhật Bản, Hàn Quốc, Chile… việc tầm soát ung thư dạ dày nhờ nội soi dạ dày được thực hiện rộng rãi. Chúng giúp phát hiện được ung thư dạ dày ở giai đoạn sớm và rất sớm nên đã cải thiện, nâng cao hiệu quả điều trị bệnh này.
Ở giai đoạn muộn, bệnh nhân ung thư dạ dày có thể có các triệu chứng sau:
- Đau bụng dai dẳng và sút cân: Đây là những triệu chứng thường gặp nhất khi được chẩn đoán. Đau bụng thường gặp ở vùng trên rốn, lúc đầu đau nhẹ, âm ỉ nhưng ở giai đoạn sau bệnh nhân đau nhiều hơn và liên tục. Bệnh nhân sút cân thường vì ăn kém do chán ăn, buồn nôn, đau bụng và thậm chí cả khó nuốt.
- Khó nuốt: Triệu chứng có thể gặp nếu ung thư ở phần trên dạ dày và đoạn nối thực quản - dạ dày.
- Buồn nôn hoặc cảm giác no sớm có thể gặp do khối u gây ra: Trong trường hợp ung thư dạ dày lan tỏa, những triệu chứng này xuất hiện do dạ dày mất khả năng co bóp. Triệu chứng này cũng có thể gây ra do tắc nghẽn con đường thức ăn di chuyển từ dạ dày xuống ruột non (được gọi là hẹp môn vị).
- Thiếu máu: Do chảy máu dạ dày số lượng ít, kéo dài với biểu hiện có hồng cầu trong phân khi xét nghiệm không phải là hiếm gặp, trong khi đó chảy máu ồ ạt (gây nôn máu, đi ngoài phân đen) chỉ gặp ở khoảng dưới 20% các trường hợp.
- Xuất hiện khối ở vùng bụng có thể sờ thấy được: Mặc dù ít gặp nhưng nếu có, chúng thường ở trường hợp bệnh đã phát triển từ lâu.
Bệnh nhân cũng có thể có các triệu chứng của bệnh khi đã di căn. Các vị trí di căn hay gặp nhất của ung thư dạ dày là màng bụng (gây cổ chướng), gan và hạch. Ít gặp hơn là các trường hợp di căn buồng trứng, xương, phổi, thậm chí ở não... Các triệu chứng này được phát hiện khi thăm khám lâm sàng và chụp chiếu, đánh giá toàn thân đầy đủ.
Hiếm gặp hơn, bệnh nhân ung thư dạ dày có thể có các triệu chứng do u xâm lấn qua các lớp của thành dạ dày gây thủng dạ dày hoặc đến cơ quan ở xung quanh như đại tràng và gây ra tắc ruột.
