Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân xơ gan cổ trướng sau phẫu thuật. |
Về bản chất, một lá gan khỏe mạnh có thể duy trì hoạt động tốt suốt đời nếu không bị các yếu tố tác động từ bên ngoài như virus, rượu bia hay các độc tố khác. Gan không tự nhiên "ốm", nhưng khi gặp các nguy cơ tiềm ẩn, quá trình tổn thương có thể âm thầm diễn ra trong nhiều năm, khiến người bệnh hoàn toàn không nhận ra.
"Không đau, không mệt" nhưng đang tổn thương từng ngày
Trao đổi với Tri Thức - Znews, thạc sĩ, bác sĩ Đới Ngọc Anh, khoa Viêm gan, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cho biết bệnh gan là một trong những nhóm đặc biệt khó phát hiện sớm vì hầu hết người bệnh không có triệu chứng rõ ràng.
Nếu như với các bệnh cấp tính như sốt cao, co giật hay ngất, người xung quanh dễ nhận ra và đưa đi cấp cứu thì bệnh gan lại diễn tiến lặng lẽ trong nhiều năm. Chỉ đến khi bệnh tiến triển nặng hoặc tình cờ phát hiện qua khám sức khỏe định kỳ, người bệnh mới biết mình đã mắc bệnh.
"Điểm nguy hiểm của bệnh gan là không biểu hiện rầm rộ ra bên ngoài như vàng da, vàng mắt hay mệt mỏi rõ rệt. Nhiều người có men gan tăng cao, thậm chí có người men gan lên tới 2.300 U/L nhưng bề ngoài vẫn khỏe mạnh. Cảm nhận về triệu chứng rất khác nhau giữa từng người", bác sĩ Đới Ngọc Anh nói.
Một người mang virus viêm gan B nhiều năm có thể chỉ phát hiện bất thường khi đi khám định kỳ và xét nghiệm cho thấy men gan tăng. Sự gia tăng men gan thể hiện tình trạng tế bào gan đang bị viêm. Khi viêm kéo dài, các mô gan dần xơ hóa, cấu trúc tiểu thùy gan bị đảo lộn và cuối cùng dẫn tới xơ gan.
Theo thạc sĩ, bác sĩ Đới Ngọc Anh, khoa Viêm gan, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, quá trình xơ gan có thể diễn ra âm thầm suốt hàng chục năm. Có những trường hợp xơ gan mất bù nhưng người bệnh vẫn sinh hoạt bình thường. Với sự theo dõi và điều trị phù hợp, bác sĩ có thể giúp bệnh nhân duy trì cuộc sống thêm 5, 7, thậm chí 10 năm.
Tuy nhiên, nhóm bệnh nhân này có nguy cơ cao gặp các biến cố sức khỏe đột ngột và tỷ lệ không qua khỏi cũng cao hơn người bình thường. Điều đó không có nghĩa tuổi thọ bị rút ngắn ngay lập tức mà là xác suất biến chứng tăng lên.
Ai nên tầm soát bệnh gan sớm?
Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Văn Tuấn, Phó trưởng khoa Viêm gan, cho biết Việt Nam nằm trong vùng có tỷ lệ lưu hành viêm gan B cao, với tỷ lệ HBsAg dao động 10-20% (HBsAg là kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B, dùng để phát hiện người nhiễm virus).
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng hơn 10% phụ nữ mang thai mang HBsAg. Trẻ sơ sinh có nguy cơ lây nhiễm viêm gan B từ mẹ rất cao, từ 10% đến 90%, đây được coi là con đường lây truyền nguy hiểm nhất. Nếu trẻ bị lây nhiễm từ mẹ, có đến 90% khả năng phát triển thành viêm gan B mạn tính, trong đó khoảng 25% có nguy cơ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan sau này.
Vì vậy, bác sĩ Tuấn khuyến cáo người dân nên chủ động tầm soát viêm gan B ít nhất một lần mỗi năm, đặc biệt khi trong gia đình có người từng mắc viêm gan, xơ gan hoặc ung thư gan. Ngay cả khi cơ thể không có biểu hiện bất thường, cũng không nên chủ quan. Bởi bệnh thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu.
Với những người đã tiêm vaccine viêm gan B, bác sĩ khuyên nên kiểm tra định kỳ chỉ số kháng thể (anti-HBsAg) để đảm bảo cơ thể vẫn có khả năng bảo vệ gan. Còn đối với bệnh nhân viêm gan B mạn tính, việc theo dõi thường xuyên và tuân thủ điều trị tại các cơ sở y tế chuyên khoa là yếu tố quyết định giúp ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
Những năm gần đây, ý thức khám sức khỏe định kỳ đã được cải thiện rõ rệt. Người dân, đặc biệt là nhóm trên 40 tuổi, chủ động đi khám, nội soi dạ dày, đại tràng và tầm soát sớm ung thư gan. Đây là điều các bác sĩ đánh giá rất tích cực vì càng phát hiện sớm, hiệu quả điều trị càng cao.
