Được xác định lần đầu tiên ở Botswana và Nam Phi vào tháng 11/2021, biến chủng Omicron nhanh chóng vươn lên thống trị toàn cầu, nhanh hơn bất kỳ chủng nào trước đó. Trong suốt mùa đông, Omicron đã gây ra làn sóng Covid-19 mới trên hàng loạt quốc gia, đẩy nhiều hệ thống bệnh viện đến bên bờ “vỡ trận”.
Ngoài khả năng lây lan nhanh, Omicron còn có rất nhiều chủng phụ, mỗi chủng phụ lại sản sinh ra nhiều nhánh phụ khác khiến nó trở thành biến chủng đột biến nhiều nhất lịch sử.
Sau BA.1, BA.2, hiện nay BA.4 và BA.5 đang dần chiếm ưu thế ở nhiều nước.
Triệu chứng
Theo Medpage Today, BA.4 và BA.5 có tốc độ đột biến nhanh gấp 4 lần Omicron thông thường. Nhiều đột biến hơn đồng nghĩa với việc nó khiến khả năng lây nhiễm nhanh hơn, truyền bệnh dễ hơn, thậm chí là gây bệnh nặng hơn, tử vong cao hơn.
Giới khoa học cũng đã ghi nhận sự hoán đổi bộ gene giữa BA.1 và BA.2, Delta và Omicron trong cùng một bệnh nhân. Các chủng này còn gọi là tái tổ hợp - chủng XE, Deltacron. Điều này có thể xảy ra với BA.4 và BA.5.
Theo New York Times, một số khác biệt về triệu chứng ở người nhiễm biến chủng BA.4, BA.5 đã xuất hiện từ những dữ liệu sơ bộ. Điểm nổi bật nhất đó chính là người bệnh ít khi bị mất mùi, vị như các biến chủng trước đó.
Một công trình được công bố vào tháng 12/2021 ở Nam Phi cho thấy người dân tại đây khi nhiễm Omicron thường bị ngứa, đau họng kèm theo nghẹt mũi, ho khan, đau cơ, đặc biệt là đau thắt lưng.
Tuy nhiên, đây cũng là tất cả triệu chứng của người nhiễm Delta, chủng nCoV ban đầu. Các nhà khoa học cho rằng có khả năng triệu chứng của Omicron sẽ giống với Delta hơn là có sự khác biệt đáng kể.
Triệu chứng ở người nhiễm BA.5 và Omicron về cơ bản không có nhiều khác biệt so với chủng nCoV trước đó. Tuy nhiên, tỷ lệ bị mất mùi, vị tương đối ít. Ảnh: Times of India. |
Thời gian ủ bệnh đã rút ngắn
Phiên bản gốc của Omicron, được gọi là BA.1, có khả năng lây lan gấp 2-3 lần Delta và BA.2 thậm chí còn lan truyền nhanh hơn.
Các chuyên gia cho rằng BA.4 và BA.5 có thể là những phiên bản dễ lây lan nhất từ trước đến nay. Ở một số quốc gia, hai chủng phụ này đang thay thế BA.2, nhanh như cách BA.2 đã thay thế BA.1. Điển hình là tại Anh, theo báo cáo từ Cơ quan An ninh Y tế nước này.
Bằng chứng sớm nhất cho sự lây lan nhanh chưa từng có của Omicron đến từ Nam Phi. Đây là nơi Omicron không tốn quá nhiều thời gian để trở thành chủng thống trị hết tỉnh này sang tỉnh khác. Ở các quốc gia khác, giới nghiên cứu phát hiện ca nhiễm Omicron tăng gấp đôi cứ sau 2-4 ngày. Tốc độ này nhanh hơn nhiều so với Delta.
Để xem xét kỹ hơn mức độ lây lan của Omicron, nhóm nhà nghiên cứu ở Anh đã quan sát những gì xảy ra trong các hộ gia đình gồm 121 người nhiễm chủng này. Họ phát hiện phiên bản gốc của Omicron có nguy cơ phát tán trong gia đình cao gấp 3,2 lần so với phiên bản Delta.
Omicron dường như cũng có thời gian ủ bệnh ngắn hơn so với các biến chủng khác. Những người bị nhiễm Omicron thường phát triển triệu chứng chỉ 3 ngày sau khi nhiễm, ngắn hơn 1-2 ngày so với Delta (4 ngày) và chủng trước đó (5 ngày).
Omicron là biến chủng đột biến và có tốc độ lây nhiễm nhanh nhất từ trước đến nay. Ảnh: Freepik. |
Giới chuyên gia vẫn chưa rõ điều gì khiến Omicron có khả năng lây lan nhanh chưa từng có như vậy. Một số manh mối xuất hiện như phát hiện của nhóm chuyên gia tại Anh, họ nhận thấy Omicron có lợi thế đặc biệt khi lây nhiễm vào các tế bào niêm mạc mũi. Khi thở ra, bệnh nhân có thể thải hàng loạt giọt bắn chứa virus.
Nhưng một số nghiên cứu cho thấy những người bị nhiễm Omicron không có tải lượng virus cao hơn nhóm bị nhiễm Delta.
Thay vào đó, nhiều nhà khoa học cho rằng Omicron có thể lây lan nhanh nhờ vào nó rất giỏi trong việc né tránh các kháng thể được tạo ra khi tiêm vaccine hoặc lần mắc Covid-19 trước đó. Điều này cho phép virus lây lan nhanh chóng ngay cả trong những quần thể được tiêm chủng cao.
Các nhà khoa học ước lượng khi có sự xâm nhập của biến chủng phụ BA.5, nó sẽ lây nhiễm cho khoảng từ 5 đến 30% dân số tùy theo tỷ lệ tiêm chủng vaccine phòng Covid-19.
Tại buổi gặp mặt cung cấp thông tin y tế chiều 27/6, GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, cho biết Việt Nam đã có sự xâm nhập của biến chủng BA.5 của Omicron.
Theo ông Lân, khi một biến chủng mới xâm nhập, chúng ta sẽ đối diện với nguy cơ chúng lấn lướt biến chủng cũ. Tuy nhiên, đây là điều tất yếu khi người dân giao lưu, đi lại trong bối cảnh bình thường mới. Qua một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu, biến chủng BA.4 và BA.5 có khả năng lây lan nhanh hơn BA.1 và BA.2 trước đó.
