Men vi sinh và men tiêu hóa giống nhau hay khác nhau?

Men vi sinh và men tiêu hóa là hoàn toàn khác nhau.

Men vi sinh là gì?

Men vi sinh là các chế phẩm chứa các vi sinh vật có lợi, khi uống vào cơ thể sẽ cải thiện sự cân bằng của hệ tạp khuẩn ruột và mang lại lợi ích cho sức khỏe người dùng. Men vi sinh còn được gọi là probiotic.

Trong ruột già của một người khỏe mạnh luôn có những loại vi khuẩn thường trú ở đây, ngoài vi khuẩn gây bệnh (vi khuẩn có hại) còn có vi khuẩn có ích (lợi khuẩn). Các lợi khuẩn giúp tiêu hóa tốt thức ăn, tạo hệ sinh thái cân bằng trong đường ruột và bảo vệ ruột già.

Lợi khuẩn giúp lên men thức ăn, sản xuất acid lactic, acid hóa đường ruột và ngăn ngừa sự phát triển của các vi khuẩn có hại, hạn chế nhiễm khuẩn đường tiêu hóa, khắc phục tình trạng loạn khuẩn ruột, giúp cho hệ miễn dịch tại đường ruột tăng cường hoạt động.

Nhờ đó, đường ruột của chúng ta luôn khỏe mạnh để thực hiện tốt chức năng tiêu hóa và hấp thu thức ăn.

Men vi sinh được chỉ định khi nào?

Men vi sinh được chỉ định khi sự cân bằng trong hệ tạp khuẩn đường ruột bị đảo lộn, dẫn đến rối loạn tạp khuẩn (thường gặp ở người bệnh vừa điều trị kháng sinh kéo dài), biểu hiện của loạn khuẩn ruột là đi ngoài phân sống, tiêu chảy, khó tiêu, chướng bụng...

Việc bổ sung các men vi sinh nhằm nâng cao sức đề kháng cho đường ruột là rất cần thiết. Hiện nay, phần lớn men vi sinh đang lưu hành trên thị trường thuộc loại thực phẩm chức năng như: antibio, probio, bioacimin, lactomin.

Tuy nhiên vẫn có nhiều sản phẩm men vi sinh chứa hàm lượng vi khuẩn cao nên khi sử dụng phải tuân theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất hoặc của bác sĩ điều trị. Những trường hợp men vi sinh sử dụng các chủng vi sinh vật không thường trú trong ruột (như dạng bào tử và nấm men) thì không được dùng lâu dài.

Lưu ý khi sử dụng men vi sinh

Không dùng men vi sinh trong trường hợp bị viêm tụy cấp, phẫu thuật ruột...

Nên uống men vi sinh sau khi uống kháng sinh khoảng 2 tiếng, tránh việc vi khuẩn có lợi vô tình bị kháng sinh tiêu diệt nếu dùng thuốc và men vi sinh sát giờ nhau.

Không pha men vi sinh bằng nước sôi vì sẽ “luộc” chết lợi khuẩn.

Không pha men vi sinh buổi sáng nhưng đến chiều mới uống, vì như thế vi sinh vật bị chết sẽ không có tác dụng.

Prebiotic không phải là men vi sinh

Một khái niệm khác cần biết nữa là prebiotic (cẩn thận dễ nhầm với men vi sinh - Probiotic). Prebiotic là chất xơ - dùng để tạo môi trường thuận lợi cho các vi khuẩn có lợi phát triển.

Có một số sản phẩm phối hợp cả hai thành phần probiotic và prebiotic. Sự kết hợp này sẽ giúp probiotic tăng phát huy tác dụng, quá trình tiêu hóa thức ăn dễ dàng hơn, tăng hiệu quả phòng ngừa và điều trị rối loạn vi khuẩn đường ruột.

Men tiêu hóa là gì?

Men tiêu hóa hay còn gọi là enzyme hay Digestive enzymes, do chính các tuyến trong cơ thể tiết ra để tiêu hóa và hấp thu thức ăn.

Ví dụ: Tuyến nước bọt bài tiết men alpha - amylase, có tác dụng phân giải tinh bột đã nấu chín thành đường maltose. Dạ dày bài tiết ra acid chlorhydrid (HCl) và các men pepsin, lipase. Trong đó, pepsin của dạ dày có tác dụng tiêu hóa từ 10 - 20% chất đạm từ thức ăn, men lipase có tác dụng yếu, tiêu hóa được dạng chất béo đã nhũ tương hóa (chất béo của sữa, trứng).

Quan trọng nhất là các men tiêu hóa được bài tiết từ tụy. Dịch tụy chứa đầy đủ các men tiêu hoá chất bột đường, chất đạm, chất béo. Men tiêu hoá tinh bột của tụy cũng là anpha – amylase có cấu trúc giống men của nước bọt nhưng tác dụng mạnh hơn nhiều lần, tiêu hoá được cả tinh bột chín và tinh bột còn sống.

Men tiêu hoá chất đạm của tụy gồm: trypsin, chymotrypsin, carboxypolypeptidase.

Các men lipase của tụy giúp tiêu hoá mỡ (sau khi mỡ được nhũ tương hóa nhờ muối mật).

Các tế bào biểu mô của niêm mạc ruột non cũng có chứa một số men tiêu hoá để phân giải chất dinh dưỡng (chất bột, chất đạm, chất béo) ở giai đoạn cuối cùng thành những phân tử đơn giản để hấp thu qua thành ruột vào máu.

Men tiêu hóa được chỉ định khi nào?

Men tiêu hóa được bác sĩ chỉ định khi nghi ngờ hoặc có bằng chứng về việc thiếu men tiêu hóa, như: người bị ngộ độc thực phẩm, người dùng bia rượu kéo dài, bệnh nhân dùng thuốc (nhất là kháng sinh), người thường xuyên bị stress... sẽ làm cho việc tiết các men này bị hạn chế, khiến thức ăn không được tiêu hóa tốt dẫn đến chứng đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy...

Đối với người mới ốm dậy, người thể lực yếu trong những ngày đầu tiên nên dùng men tiêu hóa để việc tiêu hóa được bình thường, giúp cơ thể hồi phục nhanh.

Trường hợp hay bị rối loạn tiêu hóa, bụng ậm ạch, ăn lâu tiêu, bổ sung một ít men tiêu hóa có thể sẽ có lợi.

Lưu ý khi sử dụng men tiêu hóa

Tuy nhiên, nếu lạm dụng và dùng kéo dài men tiêu hóa sẽ gây tác dụng ngược do lượng men tiêu hóa được cung cấp nhiều từ bên ngoài sẽ ức chế các tuyến bên trong cơ thể tiết ra men tiêu hóa nội sinh.

Men tiêu hóa trên thị trường hiện có các loại men pepsin, trypsin, pancreatin… có thể sử dụng được hoặc có cả alpha amylase và papain. Tuy nhiên cần lưu ý khi uống men tiêu hóa không dùng thuốc kháng acid (thuốc trị viêm – loét dạ dày, thực quản, tá tràng nói chung) vì sẽ vô hiệu hóa tác dụng của men.

Một số loại thức ăn chứa men tiêu hóa tự nhiên như: giá đỗ, sữa chua… có thể dùng lâu dài.

Men vi sinh và men tiêu hóa dùng chung được không?

Trong thực tế, men vi sinh và men tiêu hóa có sự hỗ trợ thiết thực trong điều trị các vấn đề tiêu hóa. Có trường hợp bác sĩ sẽ dùng cả 2 loại men này cùng một lúc nếu thấy người bệnh thiếu hụt cả hai.

Việc nhầm lẫn giữa 2 loại men hoặc không biết mình đang dùng loại gì sẽ khiến cho tình trạng tiêu hóa không được cải thiện, thậm chí ngày càng tồi tệ hơn. Việc dùng 2 chế phẩm phải được sự chỉ định và hướng dẫn của thầy thuốc, không được dùng tùy tiện vì sẽ có những tác dụng bất lợi cho cơ thể.

Có thể thấy, men vi sinh và men tiêu hóa là 2 loại hoàn toàn khác nhau. Việc sử dụng không đúng hoặc làm dụng bất kì loại men nào cũng sẽ tiềm tàng những nguy cơ bất lợi cho sức khỏe. Tốt nhất chỉ nên sử dụng khi cần thiết hoặc được sự hướng dẫn của nhân viên y tế.

Dược sĩ Đỗ Mai Thảo

Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ