BSCKII Đào Bách Khoa, Trưởng khoa Nhiễm A, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM
Sán lá gan lớn vẫn còn là một vấn đề sức khỏe trên toàn thế giới. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) luôn xem Việt Nam là một vùng dịch tễ của sán lá gan lớn.
Sán lá gan lớn gây bệnh cho người có 2 loại: Fasciola hepatica và Fasciola gigantica. Chúng ký sinh, sinh sản và trưởng thành ở động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu được thải qua phân ra môi trường bên ngoài. Người mắc bệnh do ăn sống các loại rau mọc dưới nước (như rau nhút, rau ngổ, rau cần, cải xoong,…) hoặc uống nước chưa nấu chín có nhiễm ấu trùng sán.
Biểu hiện nhiễm sán lá gan lớn phản ánh hành trình của sán trong cơ thể người.
Trong giai đoạn sán đi qua gan, kéo dài khoảng 2-4 tháng, phản ánh sự di chuyển của ấu trùng qua vách ruột non, màng bụng và mô gan. Những biểu hiện của giai đoạn này gồm:
- Đau bụng vùng hạ sườn phải lan về phía sau hoặc vùng thượng vị, có thể đau âm ỉ, đôi khi dữ dội
- Sốt nhẹ, thoáng qua, một số ít có thể sốt kéo dài, sốt cao
- Mệt mỏi, biếng ăn, sụt cân
- Cảm giác đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn
- Nổi mề đay, sẩn da
- Một số trường hợp, ấu trùng sán di chuyển lạc chỗ và gây tổn thương ở các vị trí bất thường như thành ruột, màng phổi, cơ thăn...
- Xét nghiệm máu có thể phát hiện tăng bạch cầu ái toan
- Siêu âm bụng có thể thấy các tổn thương ở gan dạng nhiều kén sán nhỏ tụ thành khối, đường hầm, phân nhánh, biểu hiện sự di chuyển của sán qua gan.
Giai đoạn sán trưởng thành ở ống mật, kéo dài nhiều năm. Những biểu hiện lâm sàng trong giai đoạn này gồm:
- Sốt, ăn không ngon, đau bụng biến mất
- Một số trường hợp bị biến chứng tắc nghẽn đường mật với biểu hiện: vàng da, sốt, đau bụng từng cơn
- Xét nghiệm máu bạch cầu ái toan có thể không tăng
- Siêu âm bụng phát hiện một khối mềm sáng gây tắc nghẽn đường mật ngoài gan
Khi có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám, thực hiện các xét nghiệm máu, siêu âm bụng.
