Tóc bạc khi về già

Ở giai đoạn mọc tóc, các tế bào gốc bên trong nang tóc sẽ tạo ra các tế bào hắc tố (melanacyte) có vai trò sản xuất sắc tố (melanin). Sắc tố sẽ được thêm vào chất sừng (keratin), thành phần chính của tóc, trong quá trình tóc mọc ra từ nang tóc. Màu tóc của chúng ta phụ thuộc vào sắc tố được thêm vào. Đó là lý do có người tóc màu đen, có người lại tóc vàng còn có người tóc hoe đỏ.

Sắc tố eumelanin làm tóc có màu đen hoặc nâu trong khi pheomelanin làm cho tóc của chúng ta có màu đỏ hoặc vàng. Các tế bào hắc tố sẽ chết vào cuối chu kỳ tóc là khi tóc rụng và nang tóc sẽ tạo ra các tế bào hắc tố chứa sắc tố mới khi một sợi tóc mới mọc lên.

Tuy nhiên, khi con người già đi, các tế bào hắc tố dần mất đi chức năng sản xuất sắc tố cho đến khi nó không thể sản xuất được gì nữa. Cùng lúc này, số lượng tế bào gốc trong nang tóc cũng suy giảm nên tóc mới mọc ra sẽ không còn tế bào hắc tố. Kết quả, thay vì chứa sắc tố, tóc sẽ bạc màu.

Ảnh hưởng của tóc bạc với đời sống

Chu kỳ của tóc không giống với chu kỳ sinh trưởng của con người nhưng từ lâu, màu tóc đã được cho là dấu hiệu không mấy tích cực về sức khoẻ và tuổi tác. Tóc bạc gắn liền với suy nghĩ về tuổi già hoặc các bệnh về sức khoẻ. Tuy nhiên, 23% dân số thế giới có bị bạc tóc quá nửa đầu ở tuổi 50 và điều này không ảnh hưởng đến tuổi tác hay sức khoẻ của họ.

Hơn nữa, màu tóc còn phản ánh nhận thức xã hội về một con người. Những người đàn ông được đánh giá là trông nổi bật, hấp dẫn hơn khi họ già đi và có tóc bạc. Trong khi đó, phụ nữ có tóc bạc bị cho là già đi, kém sức hút và hấp dẫn. Vì vậy, ít nhất 75% phụ nữ có tóc bạc đều nhuộm tóc.

Với những lý do trên, tóc bạc luôn được cho là “cột mốc” của tuổi già và việc can thiệp để tóc không bị bạc được cho là giúp con người trẻ hoá. Một trong những cách làm phổ biến hiện nay là nhuộm tóc.

Tuy nhiên, các nhà khoa học tin rằng có thể sớm đảo ngược quá trình khiến tóc bạc nếu hiểu về việc sản xuất tế bào hắc tố trong nang tóc. PGS Melissa Harris, chuyên gia sinh học tại Đại học Alabama, Mỹ, cho biết các nghiên cứu chỉ ra rằng việc tóc bạc có thể liên quan đến phản ứng miễn dịch trong cơ thể người. Do đó, khoa học có thể nghiên cứu các phương pháp tiềm năng tái kích hoạt tế bào gốc.

Nhóm của Harris đã thử nghiệm liệu pháp miễn dịch lên người mắc bệnh ung thư phổi, phải xạ trị. Kết quả là sau thời gian xạ trị, tóc của các bệnh nhân đã mọc trở lại và chứa sắc tố như khi họ khoẻ mạnh. Việc sản xuất tế bào hắc tố không vì thế mà bị suy giảm. Chìa khoá nằm ở protein PD-LI, có tác dụng ức chế hệ thống miễn dịch.

“Nếu chúng ta may mắn, việc khám phá ra phương pháp đảo ngược tình trạng bạc tóc có thể mang lại khả năng duy trì sức khoẻ lâu hơn và giảm thời gian lão hóa ở người”, PGS Harris tin tưởng.

Những nguyên nhân khác khiến tóc bạc ngoài tuổi tác

Gen di truyền

Nếu bố mẹ bạc tóc sớm thì khả năng người con “thừa hưởng” tính di truyền đó từ cha mẹ là rất cao.

Mặt khác, một số gen chịu trách nhiệm điều chỉnh việc sản xuất melanin, các biến thể trong những gen này ảnh hưởng đến số lượng melanin do cơ thể chúng ta sản xuất và tốc độ suy giảm tế bào sắc tố trong nang lông theo thời gian.

Sắc tộc cũng đóng một vai trò nhất định trong khuynh hướng di truyền này. Do sự khác biệt trong quá trình sản xuất melanin mà những người có tông da sáng thường sẽ bị bạc tóc sớm hơn so với những người có tông da sẫm màu.

Sự căng thẳng

Sự căng thẳng không ảnh hưởng trực tiếp đến hiện tượng tóc bạc nhưng tình trạng căng thẳng mãn tính lại có mối tương quan sâu sắc đối với quá trình này.

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng sự căng thẳng có thể phá vỡ các tế bào gốc melanocyte có vai trò sản xuất sắc tố tóc. Sự gián đoạn quá trình này sẽ làm giảm khả năng sản xuất melanin và gây ra tình trạng tóc bạc sớm.

Thói quen hút thuốc

Hút thuốc gây ra tình trạng lão hóa sớm. Ngoài ra, các hóa chất có trong thuốc lá và chất độc mà chúng thải ra có thể gây hại cho cơ thể, bao gồm cả nang lông và sản xuất melanin.

Mặt khác, các thành phần có hại trong khói thuốc có khả năng gây ra stress oxy hóa, làm tổn thương tế bào và phá vỡ hoạt động bình thường của tế bào hắc tố, hạn chế quá trình sản xuất melanin và khiến tóc bạc sớm hơn.

Thiếu hụt dinh dưỡng

Một số chất dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong việc sản xuất melanin, sắc tố tạo nên màu tóc như vitamin B12,D,E, đồng và sắt. Khi cơ thể thiếu các chất dinh dưỡng quan trọng này, nó sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và chức năng của nang tóc, có thể dẫn đến thay đổi màu tóc.

Tình trạng sức khỏe

Một số tình trạng bệnh lý ảnh hưởng tới sức khỏe cơ thể nói chung và tình trạng tóc nói riêng có thể kể đến bệnh bạch biến, rối loạn tự miễn dịch, rối loạn tuyến giáp.

Tiếp xúc với chất ô nhiễm

Các chất ô nhiễm như khí thải xe cộ, chất ô nhiễm công nghiệp, kim loại nặng và một số chất hóa học có thể tạo ra stress oxy hóa, từ đó bào mòn các tế bào hắc tố trong cơ thể.

Việc tiếp xúc kéo dài với các chất ô nhiễm sẽ cản trở hoạt động sản xuất melanin của tế bào và khiến tóc bạc sớm hoặc mất đi sắc tố tự nhiên.