Viêm phổi ở trẻ sơ sinh là gì?

Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng bên trong phổi, xuất hiện khi vi khuẩn hay virus xâm nhập vào cơ quan này, chúng sinh sôi nảy nở và tạo nên những ổ nhiễm trùng. Vi khuẩn thường gặp nhất là phế cầu khuẩn và một số loại virus.

Bệnh có thể xuất hiện khi bé đang bị một đợt ho hoặc cảm cúm. Lúc này, dịch nhầy tiết ra trong phổi trở thành nguồn dinh dưỡng béo bở cho vi trùng. Sau vài ngày, vi khuẩn và virus có thể nhanh chóng sinh sôi nảy nở, tạo nên những túi phế nang chứa mủ và chất nhầy bị nhiễm khuẩn.

Ho chính là phản xạ tự vệ rất quan trọng của cơ thể, giúp đẩy chất nhầy ra khỏi túi phế nang trước khi nhiễm trùng xâm nhập vào đây.

Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị viêm phổi

• Ho vừa đến nặng: Thường là ho nặng tiếng.

• Thở nhanh liên tục (khác với thở nhanh nhất thời khi trẻ bị sốt cao). Trẻ được xem là thở nhanh nếu thở trên 60 lần/phút (dưới 2 tháng tuổi), trên 50 lần/phút (2 tháng – 1 tuổi) hoặc trên 40 lần/phút (trên 1 tuổi). Đếm nhịp thở khi trẻ đang nằm yên, không hoạt động gắng sức. Dùng đồng hồ có kim giây để đếm trong vòng 1 phút.
• Bé thở gắng sức: Cánh mũi phập phồng, thở rên, co kéo cơ liên sườn (phần mềm giữa các xương sườn lõm vào khi trẻ hít vào), co rút hõm ức, rút lõm lồng ngực. Thở nhanh và thở gắng sức là phản ứng bù trừ nhưng cơ thể không thể cố gắng mãi. Nếu không điều trị kịp thời, bé có thể suy hô hấp, kiệt sức, nhịp thở chậm lại rồi ngưng thở.
• Sốt: sốt vừa đến sốt cao.

• Đau ngực
• Nôn

• Tím tái quanh môi và ở mặt do thiếu ôxy
• Thở rít: Mặc dù thở rít thường là biểu hiện của nhiễm virus nhiều hơn nhưng đôi khi cũng xuất hiện trong viêm phổi do vi khuẩn.

Làm sao biết bé có bị viêm phổi không?

Nếu bé có tất cả các biểu hiện trên thì nhiều khả năng bé bị viêm phổi. Nếu bé chỉ có 1 hay 2 triệu chứng thì nhiều khả năng là bé không bị viêm phổi. Quan trọng nhất là 3 dấu hiệu: Ho + sốt + thở nhanh hay thở gắng sức.

Ví dụ: Nếu bé ho rất nhiều, sốt và đau ngực nhẹ khi ho nhưng thở êm ái và không đau ngực ngoài cơn ho, ít có khả năng là bé bị viêm phổi. Nếu bé ho nhiều, có kèm nôn sau một số cơn ho nhưng không sốt thì cũng không phải là dấu hiệu bé bị viêm phổi.

Khi nào cần đưa bé đi bác sĩ?

• Nếu bé có hầu như tất cả các triệu chứng nói trên, có thở nhanh hoặc thở gắng sức nhưng không tím ở môi hay ở mặt, mẹ nên lấy hẹn đi khám bác sĩ ngay trong ngày.
• Nếu bé có những biểu hiện trên và tím quanh môi và ở mặt, phải đưa bé đến phòng khám cấp cứu ngay, có thể bé cần thở ôxy.
• Không cần đưa bé đi khám bác sĩ vào buổi tối nếu bé có một số biểu hiện nói trên nhưng không thở nhanh hay thở gắng sức và không tím. Mẹ có thể đưa bé đi khám vào ngày hôm sau.

Điều trị viêm phổi ở trẻ sơ sinh

Kháng sinh

Thường được sử dụng để điều trị các nhiễm trùng do vi khuẩn nhưng không hiệu quả với viêm phổi do virus.

Hít thở hơi nước ấm và vỗ lồng ngực

Đưa bé vào ngồi trong phòng tắm đã bật vòi sen với nước nóng, cho bé hít thở hơi nước ấm trong vòng 10 phút, khoảng 4 - 6 lần mỗi ngày. Khum bàn tay và vỗ vào lồng ngực bé, tập trung vào vùng được chẩn đoán là có viêm phổi.

Vỗ nhanh trong vòng 1 phút, rồi nghỉ 1 phút, rồi tiếp tục vỗ và nghỉ như vậy trong vòng 10 phút. Động tác này giúp các ổ đờm long ra, nhờ đó bé có thể ho và khạc đờm ra ngoài. Khuyến khích bé ho trong quá trình vỗ rung.

Thuốc ho

Ban ngày: Nếu trẻ không quá mệt mỏi vì ho thì không nên dùng các loại thuốc ức chế cơn ho. Phản xạ này giúp bé làm bật đờm ra ngoài. Có thể dùng thuốc long đờm nếu cần, giúp làm loãng chất nhầy kẹt lại trong phổi.

Ban đêm: Nếu trẻ ho quá nhiều, có thể dùng kết hợp thuốc long đờm và thuốc ức chế cơn ho, nếu bé chỉ ho vừa phải thì cố gắng không dùng thuốc chống ho.

Bệnh viêm phổi có lây nhiễm không?

Bệnh có lây nhưng không nhiều như suy nghĩ của đa số mọi người. Virus cảm cúm gây ra triệu chứng ho ban đầu có khả năng lây lan lớn nhưng ổ viêm nhiễm ở sâu dưới phổi lại ít lây hơn.

Khi tiếp xúc với người viêm phổi, người chăm sóc thường bị nhiễm virus với các biểu hiện ho và cảm cúm thông thường nhưng ít khi tiến triển thành viêm phổi. Virus có thể lây lan qua dịch tiết ở mũi hoặc miệng, khi bé ho hoặc hắt hơi, hoặc dùng chung dụng cụ ăn uống với người khỏe mạnh.

Sự lây nhiễm của viêm phổi không phụ thuộc nhiều vào chủng loại virus hay vi khuẩn gây bệnh ở trẻ mà phụ thuộc chủ yếu vào độ nhạy cảm của mỗi người. Như vậy, nếu một ai đó trong nhà bạn bị viêm phổi phải điều trị bằng kháng sinh, điều này không có nghĩa là những người còn lại trong gia đình cũng sẽ bị viêm phổi.

Thuộc lòng các dấu hiệu trẻ sơ sinh bị viêm phổi sẽ giúp mẹ tự tin hơn trong việc nhận biết bệnh và chăm sóc bé được tốt hơn.