Chỉ số nước ối là gì?

Chỉ số nước ối (ký hiệu là AFI) là một thông số cho biết lượng nước ối trong bụng mẹ bầu ở vào khoảng mức nào, từ đó có thể đánh giá mẹ bầu có nước ối bình thường hay bị thiếu nước ối hoặc dư nước ối, cũng như đánh giá và tiên lượng chỉ số nước ối bao nhiêu thì phải mổ.

Thông số này được đo bằng cách: Lấy rốn làm mốc, chia bụng làm 4 phần với 2 đường dọc ngang. Ở mỗi phần, chọn ra túi ối sâu nhất để đo chiều dài. Cộng 4 chiều dài này lại sẽ ra chỉ số ối AFI (đơn vị cm). Sau mỗi lần siêu âm thai bác sĩ sẽ thông tin cho mẹ các chỉ số cần thiết. Mẹ cũng có thể tự đọc chỉ số nước ối theo cách dưới đây:

• Nếu chỉ số nước ối nằm trong khoảng 6 – 18cm là bình thường.
• Mức ối khoảng 12 – 25cm tuy hơi dư ối nhưng vẫn được cho là an toàn với thai nhi.
• Lớn hơn 25cm là hiện tượng đa ối sẽ gây ra nhiều biến chứng cho thai nhi như mẹ bị vỡ ối sớm, sinh non, túi ối bị căng quá sẽ làm cho nhau bong non, ngôi thai bị đảo lộn bất thường có thể dẫn đến sinh mổ…
• Lượng ối bao nhiêu là nguy hiểm? Khi chỉ số nhỏ hơn 5cm mẹ cần cẩn thận với tình trạng thiếu ối vì sẽ tăng nguy cơ suy thai và dị tật thai nhi.
• Nếu chỉ số nhỏ hơn 3cm là dấu hiệu vô ối có thể dẫn đến thai chết lưu.

Khi nào mới có nước ối?

Nước ối xuất hiện vào khoảng ngày thứ 12 sau khi thụ thai. Đây chính là môi trường dưỡng chất ở thể lỏng, chứa trong buồng ối của thai phụ. Lúc này, nước ối được hình thành do sự thẩm thấu của huyết thanh mẹ qua màng ối hoặc thẩm thấu của huyết thanh của con qua da thai nhi.

Khi thai nhi được 10 – 12 tuần tuổi, nước ối được hình thành do nước tiểu tiết ra từ thận và dịch từ phổi của thai nhi. Đến tuần thai thứ 16, bé bắt đầu nuốt nước ối rồi thải ra lại bụng mẹ bằng nước tiểu tạo nên hiện tượng tuần hoàn của nước ối, làm cho nước ối luôn được tái tạo. Từ tuần thứ 20, nước ối có nguồn gốc từ khí – phế – quản, do huyết tương của thai nhi thẩm thấu qua niêm mạc hô hấp của bé.

Nước ối như một tấm màng bao bọc lấy thai nhi, bảo vệ bé tránh khỏi sự xâm nhập của các loại vi khuẩn từ bên ngoài, có chức năng tái tạo năng lượng, vừa cung cấp dưỡng chất cho thai nhi, vừa giúp thai tránh được sự chèn ép quá mức do co cơ tử cung, bảo vệ thai nhi tránh khỏi những va chạm, sang chấn.

Nước ối cũng giúp duy trì nhiệt độ ổn định của thai ở trong tử cung, cho phép bé tự do di chuyển trong túi nước ối, nhờ vậy, xương và cơ của bé phát triển cứng cáp hơn. Vậy lượng nước ối bao nhiêu thì phải mổ?

Chỉ số nước ối theo tuổi thai

Thể tích nước ối tăng dần đến khi thai đủ trưởng thành thì giảm dần

• 20 tuần: 350 ml
• 25 – 26 tuần: 670 ml
• 32 – 36 tuần: 980 ml
• 40 tuần: 840 ml
• 42 tuần: 540 ml

Thông thường, tuổi thai tăng thì lượng nước ối cũng sẽ tăng theo. Khi thai nhi 20 tuần tuổi, lượng nước ối vào khoảng 350ml, sau đó tăng lên 670ml vào 25 – 26 tuần. 

Thời điểm thai được 32 -36 tuần, lượng nước ối tăng thêm đến khoảng 800ml hoặc cao hơn, đến tuần 38 – 40 giảm xuống còn khoảng 540 – 600ml. Như vậy, lượng nước ối vừa đủ giúp cho các hoạt động của thai nhi diễn ra bình thường là vào khoảng 500 – 1000ml (tùy từng giai đoạn thai kỳ).

Tuy nhiên, không phải mẹ bầu nào cũng đạt được chỉ số nước ối “lý tưởng” như vậy. Ở một số thai phụ sẽ có lượng nước ối ít (dưới 500ml) và lượng nước ối nhiều (trên 2000ml). Tình trạng đa ối hay thiểu ối đều xếp vào nhóm thai nghén có nguy cơ cao. Vậy nước ối cạn bao nhiêu thì phải mổ? Để xác định được chỉ số này, thai phụ cần được thăm khám và siêu âm theo chỉ định của bác sĩ.

Các nguyên nhân gây bất thường của nước ối là gì?

Thiểu ối hay ít ối, vô ối: Khi thể tích nước ối dưới 200ml (AFI dưới 5cm). Thường gặp do các bất thường hệ tiết niệu và hệ tiêu hóa thai nhi như hẹp thực quản, không có dạ dày, van niệu đạo sau ở bé nam, bất sản thận… Thiểu ối còn gặp trong tình trạng mẹ suy dinh dưỡng, thai suy dinh dưỡng, thai quá ngày sanh, vỡ ối non, vỡ ối sớm…

Đa ối: Khi thể tích nước ối trên 2000ml (AFI trên 25cm). Thường gặp trong đa thai và một số bất thường về hệ thần kinh trung ương của thai nhi như não úng thủy, thai vô sọ, thoát vị não màng não, cột sống chẻ đôi… Đa ối cũng có thể do nguyên nhân bệnh lý của màng ối, của bánh nhau dây rốn, phù nhau thai, thai nhi to, do bệnh lý của mẹ như mẹ bị đái tháo đường hoặc đôi khi không tìm được nguyên nhân.

Nước ối bao nhiêu thì phải mổ?

Thông thường vào những tuần cuối cùng của thai kỳ, thai nhi đã phát triển hoàn thiện và sẵn sàng cho cuộc sống bên ngoài bụng mẹ. Nếu mẹ có lượng nước ối bình thường thì có thể sinh nở tự nhiên mà không cần bất kỳ biện pháp can thiệp hiện đại nào.

Ngược lại, nếu trong quá trình theo dõi, xuất hiện dấu hiệu bất thường như nước ối có phân su, thai nhi dễ bị nhiễm độc nước ối, không tốt cho phổi và hệ hô hấp của bé thì thai phụ cũng phải được mổ gấp.

Trường hợp mẹ bầu bị ít nước ối, nước ối quá cạn cũng bắt buộc phải sinh mổ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé bởi khi chuyển dạ, nếu nước ối cạn nhanh, thai dễ bị ngạt khi tử cung co bóp mạnh, siết chặt vào thai, thai có thể bị suy thai và tử vong.

Vậy chỉ số nước ối bao nhiêu thì phải mổ? Theo các bác sĩ, nếu lượng nước ối dưới 200ml tức là chỉ số ối AFI nhỏ hơn hoặc bằng 5cm khi thai từ 37 tuần trở lên thì mẹ cần phải sinh mổ.

Cần làm gì khi gặp tình trạng thiểu ối?

Thiểu ối trong 3 tháng đầu: Khả năng bệnh lý về thai nhi là cao, nguyên nhân từ trong trứng phôi và bệnh lý của mẹ. Vì vậy cần xác định nguyên nhân, có thể chấm dứt thai kỳ khi phát hiện nguyên nhân từ mẹ hay từ phôi thai, sau đó điều trị nguyên nhân nhất là các bệnh lý đặc biệt từ mẹ.

Thiểu ối trong 3 tháng giữa: Xác định nguyên nhân gây ra thiểu ối, đặc biệt bệnh lý dị tật ở hệ tiết niệu kèm các dị tật bẩm sinh khác cần thiết có thể chấm dứt thai kỳ, siêu âm định kỳ 1 – 2 lần mỗi tuần cho đến lúc sinh. Có thể dùng thuốc trở thành phổi từ tuần 34 trở đi.

Thiểu ối 3 tháng cuối: Nghỉ ngơi, uống nhiều nước mỗi ngày trung bình 3 lít nước mỗi ngày, có thể nhập viện truyền dịch. Siêu âm định kỳ 1 – 2 lần mỗi tuần cho đến lúc sinh. Có thể dùng thuốc trở thành phổi từ tuần 34 trở đi.

Mẹ bầu ít nước ối nên làm gì?

• Mẹ bầu cần nằm nghỉ, thư giãn.
• Uống nhiều nước (trung bình mỗi ngày uống 2.5 – 3 lít nước khoáng), ăn đầy đủ chất, không nên ăn quá mặn.
• Có thể nhập viện truyền dịch để tăng lưu lượng máu đến tử cung người mẹ. Bên cạnh đó, mẹ cũng cần thường xuyên đi đo chỉ số ối 1 – 2 lần/ tuần cho đến lúc sinh.
• Mẹ bầu và gia đình nên chuẩn bị đồ đạc sẵn sàng cho việc sinh nở bất cứ lúc nào.

Bài viết trên đã giải đáp được thắc mắc chỉ số nước ối bao nhiêu thì phải mổ của các mẹ bầu ở những tháng cuối của thai kỳ. Quan trọng nhất là các chị em nên tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng bất thường của nước ối để dự phòng cũng như theo dõi định kỳ phát hiện các bất thường để xử lý kịp thời.