Trái cám gắn liền với tuổi thơ của những thế hệ lớn lên ở miền Tây Nam Bộ, nhưng với người dân thành phố, đây là thứ quả xa lạ, nhiều người chưa từng được ăn thử. 

Người dân địa phương cho biết trái cám có lớp vỏ sần sùi, nhiều vảy bám xung quanh. Quả này có lớp vỏ rất dày, khi cắt được lớp cùi sẽ thấy phần nhân màu trắng bên trong có hình vảy cá được xếp thành lớp, có thể bóc tách ra vô cùng độc đáo. Khi còn non, phần nhân này có màu trắng, còn khi chín nó sẽ đổi sang màu ngà. 

 Trái cám là quả dại ở miền Tây, gắn với tuổi thơ của nhiều thế hệ nơi đây

"Phần nhân phía trong có dạng hình con cá, ăn thơm và ngọt. Ngày xưa ở ven sông có nhiều cây cám. Chúng là cây dây leo, thân leo lên các cây lớn ở ven sông nên phải vất vả mới hái được. Đến mùa đáng trẻ con thi nhau ra trèo, hái, rồi ngồi ngay dưới gốc cây dùng đá đập bỏ phần bỏ cứng bên ngoài để ăn phần ruột bên trong", anh Nhân (ở An Giang) kể lại. 

Theo anh Nhân, giờ đây cây cám hiếm lắm, không còn nhiều như trước. Đến mùa, bà con vào rừng hái quả về bán ở chợ quê, hoặc gom lại chuyển lên thành phố nhưng số lượng rất ít.

Ở các chợ quê, trái cám có giá khoảng 30.000 đồng/kg nhưng không phải lúc nào cũng mua được. "Có lần tự dưng nhớ đến những ngày tuổi thơ, thèm hương vị của trái cám, tôi nhờ mẹ lúc nào đi chợ thấy thì mua gửi lên. Lâu lắm mới ăn lại vẫn mê thứ quả dại này, vị của nó ngọt mát. Ngoài ăn trực tiếp có thể lấy phần nhân để dầm đường đá, làm thành món giải nhiệt hấp dẫn. Các con của mình lần đầu ăn cũng gật gù khen ngon", anh Nhân nói thêm. 

Phần nhân bên trong ngọt mát, có thể ăn luôn hoặc dầm với đường đá làm món giải nhiệt hấp dẫn

Cận cảnh phần nhân giống hình con cái của trái cám

Theo tìm hiểu, trái cám còn có tên gọi khác là trái cá, mọc dại ở nơi gần sống khu vực miền Tây Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long. Một số quốc gia khác ở Đông Nam Á như Lào, Campuchia hay Thái Lan cũng tìm thấy quả dại này.

Ở miền Tây, cây cám gắn liền với tuổi thơ của nhiều người. Cây càng già, càng to thì quả càng sum suê. Từ khoảng tháng 10 âm lịch kéo dài cho đến ra giêng là thời điểm trái cám rừng chín, tỏa ra mùi thơm đặc trưng. Loại cây này giờ vẫn mọc dại ở rừng chứ không ai mang về trồng.

Loại quả này bây giờ khá hiểm, thỉnh thoảng có người vào rừng hái rồi bán ở chợ quê

Nhân của quả cám còn được ngâm rượu. Rượu cám là rượu quý người dân nơi đây dùng để đãi khách hoặc dùng trong những dịp quan trọng. Thậm chí trái cám khi còn non sẽ được xắt nhỏ, đem phơi khô rồi mang ra sử dụng để làm dược liệu, giúp trị tiêu chảy, kích thích tiêu hóa tốt hơn. 

Ngoài ra, hạt của loại quả này có rất chứa rất nhiều dầu, dùng trong mỹ phẩm để chế xà phòng cao cấp. Đặc biệt, theo một số nguồn tin, hoa của cây cám rất thơm, như hoa lan vậy.