70% bệnh nhân ung thư máu từng tin vào ít nhất một quan niệm sai lệch về căn bệnh của mình. Ảnh: Anh Tuấn. |
Bác sĩ Thuỳ Trang, khoa Huyết học lâm sàng, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết tại Việt Nam, 70% bệnh nhân ung thư máu từng tin vào ít nhất một quan niệm sai lệch về căn bệnh này.
Những suy nghĩ như "phẫu thuật sẽ khiến ung thư lan nhanh" hay "uống thuốc Đông y có thể thay thế hóa trị" không chỉ tạo ra tâm lý hoang mang mà còn khiến người bệnh trì hoãn điều trị. Việc lựa chọn những phương pháp thiếu cơ sở khoa học sẽ đánh mất cơ hội điều trị hiệu quả nhất.
Ung thư máu là bản án tử hình?
Theo bác sĩ Trang, thực tế lâm sàng tại các khoa Huyết học ghi nhận rất nhiều bệnh nhân và người nhà đặt ra những câu hỏi quen thuộc nhưng tiềm ẩn nhiều hiểu lầm. Không ít người cho rằng ung thư máu là bản án tử hình. Tuy nhiên, nhiều loại ung thư máu như bạch cầu cấp dòng lympho ở trẻ em hay ung thư hạch Hodgkin hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ.
"Tỷ lệ sống sót sau 5 năm với những bệnh lý này có thể đạt từ 80 đến 90%. Nhờ vào các tiến bộ trong y học như hóa trị, ghép tế bào gốc hoặc liệu pháp miễn dịch, nhiều bệnh nhân hiện nay có thể lui bệnh lâu dài, thậm chí khỏi bệnh hoàn toàn", bác sĩ Trang nói.
Một số người lo ngại rằng các can thiệp y tế như sinh thiết hay phẫu thuật sẽ khiến bệnh tiến triển nhanh hơn. Trên thực tế, ung thư máu không điều trị bằng phẫu thuật như nhiều loại ung thư khác.
Phẫu thuật chỉ thực hiện trong một số trường hợp cần sinh thiết hạch hoặc tủy xương - những thủ thuật đơn giản, an toàn và không làm ung thư lan rộng.
Nhiều bệnh nhân cũng mang trong mình nỗi sợ hãi hoặc mặc cảm vì cho rằng ung thư máu là hậu quả của "nghiệp" hoặc do di truyền. Bác sĩ Trang nhấn mạnh trên phương diện khoa học, điều này không đúng. Chỉ một tỷ lệ rất nhỏ ung thư máu liên quan đến yếu tố di truyền, chẳng hạn như hội chứng Li-Fraumeni, Fanconi hay các đột biến gen như TP53, GATA2, RUNX1.
"Phần lớn bệnh nhân không có tiền sử gia đình. Nguyên nhân thực sự thường đến từ các đột biến gen do phơi nhiễm hóa chất độc hại, tia xạ, virus hoặc yếu tố vô căn (không rõ nguyên nhân). Việc gán bệnh tật cho 'nghiệp báo' không chỉ khiến người bệnh tự trách bản thân mà còn làm giảm động lực điều trị và chăm sóc sức khỏe đúng cách", bác sĩ khoa Huyết học lâm sàng cho hay.
Một hiểu lầm phổ biến khác là tin rằng truyền máu thường xuyên có thể chữa khỏi ung thư máu. Thực chất, truyền máu chỉ là biện pháp hỗ trợ tạm thời để bù đắp lượng hồng cầu hoặc tiểu cầu thiếu hụt, không có tác dụng tiêu diệt tế bào ung thư. Điều trị tận gốc vẫn phải dựa vào hóa trị, thuốc nhắm trúng đích hoặc ghép tế bào gốc.
Ngoài ra, không ít người đặt niềm tin vào Đông y hoặc thực phẩm chức năng, cho rằng có thể điều trị ung thư máu mà không cần hóa trị. Tuy nhiên, chưa có bất kỳ bằng chứng khoa học nào chứng minh hiệu quả chữa khỏi ung thư của các phương pháp này.
Việc trì hoãn hoặc bỏ điều trị chính thống để chạy theo các sản phẩm truyền miệng có thể khiến bệnh chuyển nhanh sang giai đoạn nặng, giảm cơ hội sống.
Chú ý các dấu hiệu cảnh báo bệnh sớm
Theo bác sĩ Hà Hải Nam, Phó Trưởng khoa Ngoại Bụng I, Bệnh viện K cơ sở Tân Triều (Hà Nội), ung thư máu là bệnh có quá trình điều trị kéo dài, chi phí cao và hiệu quả còn hạn chế. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, tỷ lệ chữa khỏi có thể lên tới hơn 90%. Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu sớm là rất quan trọng.
Một số triệu chứng sớm có thể xuất hiện ở hệ tiêu hóa như đau bụng, chán ăn, buồn nôn do tế bào ung thư tích tụ tại gan, thận, ruột. Người bệnh cũng có thể gặp rối loạn đông máu với biểu hiện bầm tím lâu tan, chảy máu cam, chảy máu chân răng hoặc xuất hiện các nốt xuất huyết nhỏ trên da.
Tình trạng thiếu máu do giảm hồng cầu dẫn đến mệt mỏi kéo dài, khó thở, đau đầu, tức ngực và sụt cân bất thường. Một số người còn đau nhức xương khớp dù không vận động mạnh, thậm chí gãy xương dù không bị chấn thương rõ ràng.
Ung thư máu cũng làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến người bệnh dễ bị nhiễm trùng kéo dài, sốt không rõ nguyên nhân, ra mồ hôi ban đêm, phát ban và sụt cân. Ngoài ra, sưng hạch ở cổ, nách, bẹn không đau và không giảm dù dùng thuốc cũng là dấu hiệu đáng lưu ý.
Đồng quan điểm, bác sĩ Thùy Trang cho hay ở giai đoạn sớm nhiều người bỏ qua các dấu hiệu này cho đến khi bệnh đã tiến triển. Nếu triệu chứng kéo dài hơn 2 tuần, bạn cần đi khám chuyên khoa huyết học để được chẩn đoán chính xác.
Các chuyên gia khuyến cáo để nâng cao hiệu quả điều trị, bệnh nhân cần chủ động phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, kiên trì tuân thủ phác đồ điều trị và không bỏ qua yếu tố tâm lý.
