Tăng huyết áp thường không có triệu chứng rõ ràng nên khi nhiều người phát hiện ra thì mạch máu đã bị tổn thương, làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh mãn tính khác.

Tăng huyết áp là “kẻ giết người thầm lặng”. Nếu không được kiểm soát trong thời gian dài, bệnh có thể dẫn đến những hậu quả rất nghiêm trọng như xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim, phì đại tim, suy thận, mất trí nhớ và bệnh võng mạc ảnh hưởng đến thị lực.

Tăng huyết áp thường là tình trạng huyết áp tâm thu (huyết áp cao) vượt quá 140 mmHg, hoặc huyết áp tâm trương (huyết áp thấp) vượt quá 90 mmHg. Nhưng với người trẻ, khi huyết áp cao lên tới 130 mmHg và huyết áp thấp xuống tới 85 mmHg thì cần phải báo động.

Nguyên nhân gây huyết áp cao ở người trẻ

Tăng huyết áp ở người trẻ tuổi thường nguy hiểm do đa số chủ quan, không theo dõi chỉ số thường xuyên, kể cả ở giai đoạn tăng huyết áp nhẹ hoặc "tiền tăng huyết áp". Nhiều người trẻ phát hiện bệnh cũng không đi khám và điều trị thường xuyên khiến bệnh nặng hơn.

Chế độ ăn nhiều muối

Con người hiện đại thường tiêu thụ đồ ăn mang về, thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến, hàm lượng natri trong những thực phẩm này thường bị vượt quá mức nghiêm trọng. Chế độ ăn nhiều muối có thể gây co mạch và tăng thể tích máu, từ đó gây ra huyết áp cao.

Một nghiên cứu thử nghiệm chéo năm 2023 tại Hoa Kỳ cho thấy việc giảm natri trong chế độ ăn uống có thể làm giảm đáng kể huyết áp ở hầu hết những người trung niên và cao tuổi (giảm trung bình 8 mmHg). Hơn nữa, việc giảm huyết áp do chuyển từ chế độ ăn nhiều natri sang chế độ ăn ít natri không liên quan đến tình trạng tăng huyết áp và việc sử dụng thuốc hạ huyết áp, sẽ không dẫn đến các tác dụng phụ quá mức.

Do đó, khuyến cáo nên kiểm soát lượng muối tiêu thụ hàng ngày ở mức dưới 5 gam, tương đương với một thìa cà phê. Đồng thời ăn nhiều thực phẩm giàu kali như chuối, rau bina, đậu,…

Thiếu tập thể dục

Ngồi trong thời gian dài, chẳng hạn như ngồi trong văn phòng cả ngày, lướt điện thoại hoặc chơi game có thể làm giảm độ đàn hồi của mạch máu, từ đó làm tăng huyết áp.

Nên tập thể dục cường độ vừa phải ít nhất 30 phút mỗi ngày, chẳng hạn như đi bộ nhanh, bơi lội và yoga. Ngoài ra, đứng dậy và di chuyển trong 5 phút mỗi giờ có thể giúp thúc đẩy lưu thông máu và giảm tác động của việc ngồi lâu lên cơ thể.

Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng hoạt động thể chất cường độ vừa phải trong thời gian rảnh rỗi, chẳng hạn như đi bộ, có thể làm giảm huyết áp.

Béo phì

Béo phì quá mức và rối loạn chuyển hóa sẽ làm tăng gánh nặng cho tim, dẫn đến tình trạng kháng insulin và rối loạn chức năng mạch máu, gây ra trực tiếp tình trạng huyết áp cao. Các nghiên cứu cho thấy béo phì làm tăng nguy cơ tăng huyết áp từ 3 đến 4 lần.

Nên duy trì chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) ở mức từ 18,5 đến 24,9 và chú ý đến tỷ lệ chiều cao so với chu vi vòng eo.

Ngoài ra có thể tham khảo chế độ ăn Địa Trung Hải hoặc chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), ăn nhiều rau, chất béo lành mạnh và protein chất lượng cao, không ăn quá nhiều muối. Một nghiên cứu toàn diện cho thấy những người lớn có và không bị tăng huyết áp đều có huyết áp giảm đáng kể sau khi áp dụng chế độ ăn DASH.

Thiếu ngủ

Thức khuya và thiếu ngủ trong thời gian dài như xem phim truyền hình, lướt điện thoại di động, chơi game sẽ khiến dây thần kinh giao cảm luôn ở trạng thái kích thích trong thời gian dài, dẫn đến huyết áp cao.

Theo một nghiên cứu được trình bày tại Hội nghị thường niên năm 2024 của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, những người ngủ ít hơn 7 giờ có nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao cao hơn 7%, trong khi những người ngủ ít hơn 5 giờ có nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao cao hơn 11%.

Nên duy trì giấc ngủ chất lượng từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày và tránh sử dụng các sản phẩm điện tử 1 giờ trước khi đi ngủ để giảm kích thích ánh sáng xanh.

Căng thẳng và lo âu

Ngày nay, nhiều người trẻ mới bước vào xã hội phải làm việc rất chăm chỉ để được thăng tiến, tăng lương và chịu áp lực rất lớn. Tuy nhiên, cách tiêu hao năng lượng này thường phản tác dụng và có thể gây hại cho sức khỏe thể chất và tinh thần, cũng như cản trở con đường sự nghiệp của họ.

Căng thẳng kéo dài sẽ khiến hormone căng thẳng tiết ra quá mức, khiến mạch máu co lại, nhịp tim tăng nhanh, dẫn đến huyết áp cao.

Vì vậy, bất kể phải đối mặt với áp lực nào cũng nên duy trì sự hiểu biết đúng đắn về sự nghiệp, danh vọng, tiền bạc và các mối quan hệ giữa các cá nhân, không nên tiêu hao sức khỏe để theo đuổi những điều này. Điều quan trọng nhất là học cách điều chỉnh bản thân và giữ bình tĩnh. Bạn có thể giải tỏa căng thẳng thông qua thiền định, hít thở sâu, yoga hoặc khí công, đồng thời duy trì một số hoạt động xã hội để giảm bớt sự cô đơn.

Thuốc lá, rượu và caffeine

Hút thuốc, uống rượu và tiêu thụ quá nhiều caffeine là những thói quen phổ biến ở nhiều người trẻ. Nicotine làm co mạch máu và tăng nhịp tim, khiến huyết áp tăng đột biến. Uống rượu nhiều trong thời gian dài có thể gây tổn thương nội mạc mạch máu và làm tăng nguy cơ tăng huyết áp.

Ngoài ra, tiêu thụ quá nhiều cà phê hoặc đồ uống tăng lực mỗi ngày cũng có thể dẫn đến huyết áp cao. Một nghiên cứu toàn diện cho thấy việc bổ sung caffeine có thể làm tăng đáng kể huyết áp ở người lớn.

Nên bỏ thuốc lá, rượu bia, hạn chế uống cà phê không quá 1 đến 2 cốc mỗi ngày, uống nhiều nước và hạn chế đồ uống kích thích.

Yếu tố di truyền

Nếu ông bà bị huyết áp cao, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng đáng kể. Ngoài ra, mang đột biến gen MTHFR có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, nội tiết, hệ thần kinh và chức năng miễn dịch.

Những người có yếu tố di truyền nên theo dõi huyết áp thường xuyên để phát hiện và can thiệp sớm. Ngoài ra, xét nghiệm di truyền có thể được thực hiện để đánh giá tình trạng di truyền MTHFR và đo nồng độ homocysteine, histamine trong máu toàn phần để tối ưu hóa lượng dinh dưỡng hấp thụ.