Nhiều cha mẹ băn khoăn: Tại sao trẻ cứ đòi ăn bánh snack thay vì ăn cơm, tại sao trẻ hay đòi ăn bánh kẹo thay vì ăn trái cây?

Có 2 lí do giải thích tại sao bé lại như vậy, cha mẹ đã vô tình giới thiệu cho trẻ quá sớm trước khi trẻ nhận ra đó là đồ ăn vặt:

- Ăn bánh snack, kẹo và bánh quá dễ dàng để cắn và nhai, còn nghe vui tai, có mùi thơm, mùi vị đa dạng so với việc ăn cơm.

- Những thực phẩm này thường sử dụng chất điều vị để vị ngọt trở nên "đậm đà", vị chua cũng "cuốn hút", vị mặn rất "chất", nghĩa là đều được gia giảm để tăng hương vị. Việc bé dưới 5 tuổi còn đang học hỏi về mùi vị thì bị cuốn hút là điều dễ hiểu.

Sức khỏe của trẻ nằm trong tay trái và phải của cha mẹ

Nhiều cha mẹ chia sẻ: "Không muốn giới thiệu cho bé ăn, nhưng ở nhà thấy ai ăn món đó, bé nhìn thèm thuồng và đưa tay đòi ăn, nên cho bé thử một miếng. Sau đó, bé đòi ăn, và biết bánh ở ngăn nào trong siêu thị để vòi vĩnh mẹ."

Một mẹ khác nói: "Không thể ngăn được điều này, vì các bé hàng xóm thường ăn và bé cũng được cho ăn từ các cô, bác hàng xóm".

Sự thật về phần thưởng là thức ăn

Sự thật thứ 1

Trẻ trước 5 tuổi có đủ tính chất của một "thám tử chuyên nghiệp". Có thể bạn không tin! Nhưng đây là sự thật từ những nghiên cứu về não bộ trẻ nhỏ.

Nếu bạn nào trải nghiệm: Bé chỉ nhìn 3-4 lần một việc mẹ hoặc ai đó làm thì có thể bắt chước lại gần như chính xác. Não bộ trẻ như cái camera ghi nhận và phân tích nhanh mỗi khung hình để dần được ghép thành “full HD” sau đó. Trẻ rất chú ý đến mọi người xung quanh như cách chúng ta nói chuyện, cách chúng ta ăn uống.

Tuy nhiên, trẻ có thể chấp nhận được “sự khước từ”. Trẻ sẽ không “lì” đòi một món đồ ăn, món đồ nếu không được phép ngay từ lần đầu tiên (lúc này chưa hình thành “full HD” trong não) và đòi. Lúc này, cha mẹ có quyền trả lời “Không” hoặc “ Cho”, tùy vào bạn.

Nhưng, chỉ một lần "Cho" là khung hình sẽ chuyển sang khung “full HD” vì trẻ có thể cảm nhận nó bằng xúc giác, vị giác, khứu giác, thay vì thị giác trước đó. Sau đó, trẻ rất nhạy với nó vì 1 bộ phim về món đồ đó ở trong não trẻ rồi và trẻ có thể tìm thấy nó ở bất cứ đâu.

Giả sử nếu bạn lựa chọn “Không” thì hình ảnh ban đầu không đủ mạnh, trẻ sẽ tự điều chỉnh hành vi và học được “pháp lệnh” của cha mẹ là “mình không được phép”.

Do đó, khi quyết định cho con bạn cái con bạn muốn thì hãy đặt lên bàn cân để cân đo nặng nhẹ vấn đề đó. Một bên là con vui nhất thời khi đạt được món đồ đó, một bên là những tác hại của nó lên trẻ. Nếu bạn kiên nhẫn đợi một vài năm nữa khi trẻ lớn, trẻ vẫn có thể nhận, thử món đồ đó.

Sự thật thứ 2

Hành vi ăn uống của trẻ dưới 5 tuổi chỉ thay đổi khi chính cha mẹ là người hướng bé thay đổi, không phải bạn bè. Do đó, việc bé ăn gì trên trường, nhà bạn hàng xóm không làm bé ăn xấu hơn nếu ở nhà cha mẹ hướng trẻ ăn uống lành mạnh.

Tuy nhiên, để hạn chế những hành vi ăn uống của bé không tốt trên trường, bạn có thể liên lạc với giáo viên để hướng dẫn giúp đỡ bé hoặc không tạo điều kiện cho bé ăn quà vặt. 

Nhiều cha mẹ nói: Nhìn các bạn ăn con thèm, tội nghiệp. Một lần nữa, tôi muốn nói về sự lựa chọn là nằm ở tay trái và tay phải của cha mẹ. Cha mẹ có thể dùng tay phải kiên quyết bỏ những thức ăn không tốt và dùng tay trái “hướng dẫn/mua/làm những thức ăn tốt cho bé cầm ăn khi đi học”. Đừng nhìn vào con người khác, hãy chăm sóc con của bạn vì đó là con của bạn.

Tại sao dùng tay phải để loại bỏ những thực phẩm không tốt cho trẻ?

Thực tế, Báo cáo gần đây tại Hội Nghị dinh dưỡng nhi khoa quốc tế của Giáo sư Bác sĩ Huffman, Đại học California (Mỹ) đã cho thấy:

Nhiều hơn 20% các bé độ tuổi từ 6-8 tháng đã bắt đầu cho làm quen với các loại bánh ngọt, bánh snack (do cha mẹ hoặc người thân cho bé ăn chơi như "cho bé ăn thử xem bé có thích không") Quá sai lầm cho chuyện "ăn thử" tai hại này. Giáo sư Huffman nhấn mạnh việc ăn những thức ăn giàu đường hay nhiều muối này là đang làm bé rối loạn vị giác, dù chỉ một lần.

Tự cha mẹ làm bé biếng ăn, làm bé kén ăn khi chính cha mẹ cho bé ăn những món mà các chuyên gia dinh dưỡng không bao giờ khuyến khích làm điều này.

Báo cáo cũng cho thấy rằng: Khoảng 75% các bé Châu Á bắt đầu "nghiện" các loại thức ăn này khi bước sang 2 tuổi nếu giới thiệu chúng từ sớm. Tiếp tục một cái sai nghiêm trọng nữa mà cha mẹ Châu Á mắc phải là cứ nghĩ: Bé ăn không tốt, thì cứ cho bé ăn lặt vặt mấy món này, bé có vẻ thích ăn.

Quá sai lầm cho suy nghĩ này, bé càng ăn lặt vặt mấy món giàu năng lượng từ chất béo trans-fat này (1 loại chất béo rất tệ cho tim mạch và não bộ các bé) làm các bé no, giảm hấp thu chất dinh dưỡng từ các thực phẩm khác và hệ tiêu hóa hoạt động không hiệu quả.

Đồ ăn vặt, nước ngọt không mang lại dinh dưỡng

Các loại bánh snack, kẹo, chocolate, nước ngọt hoàn toàn không có dinh dưỡng. Ngược lại, các loại bánh này có hàm lượng muối hoặc đường rất cao, lượng chất béo xấu rất cao (Báo cáo của BBC Health cho thấy 1 bịch snack 35gam chứa 3 muỗng cafe dầu, tương đương 15ml). Hàm lượng dầu quá cao như vậy làm bé có các vấn đề tiêu hóa khi ăn là dễ hiểu.

Hơn nữa, các loại snack không lành mạnh này còn chứa chất ổn định, chất nhũ hóa, chất bảo quản. Đặc biệt các chất điều vị gồm các axit. Do đó, gia tăng rối loạn vị giác của bé và tạo môi trường cho vi khuẩn gây sâu răng phát triển.

Những nguy cơ đối với sức khỏe khi bé chỉ thích ăn vặt

Việc ăn quá nhiều đường và muối sẽ làm vị giác bé rối loạn, dẫn đến biếng ăn kéo dài, khó điều trị. Ngoài ra, còn gia tăng cao huyết áp nhi khoa và phát triển bệnh tim khi bé lớn.

Chậm phát triển trí não và gia tăng nguy cơ các bệnh khác do nhiều chất điều vị không khuyên dùng cho nhi khoa, nhưng các loại bánh snack này đều chứa các chất điều vị này.

Thay thế bằng thực phẩm lành mạnh

Các loại hạt ăn dặm như hạt bí, hướng dương, hạt goji, hạt hoa hồng đen.

Trái cây không quá ngọt như bơ, chuối, dâu tây, thanh long,... để bé học mùi vị và lấy chất dinh dưỡng từ tự nhiên.

Sữa chua và phô mai 

Tự làm các loại bánh cho bé như cup-cake cà rốt, bí đỏ, khoai lang, hoặc xiên que trái cây hoặc tôm thịt cá.

Hãy dùng tay phải để loại bỏ những cái xấu và dùng tay trái đem lại điều tốt cho trẻ. Đây là thông điệp tôi muốn các bậc cha mẹ hiểu rằng: Để loại bỏ cái xấu thật sự cần sự kiên trì, quyết tâm như bạn thuận tay phải dùng nó vào tất cả việc nặng nhọc. Còn việc làm, đem lại điều tốt thì nhẹ nhàng như bàn tay trái.

Nếu bạn thuận tay trái hoặc cả hai tay thì hãy dùng tay thuận của bạn để thể hiện quyết tâm hơn với điều không tốt đối với con bạn, lời nói phải đi đôi với hành động của bàn tay. Nếu bạn quyết tâm thay đổi hoặc ngăn ngừa vì trẻ em thì hãy đưa bàn tay thuận của bạn lên.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh

Khoa dinh dưỡng Nhi Bệnh viện Hoàng gia Wocester (Vương quốc Anh)