Trung tuần tháng 11 vừa qua, Bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM đã tiếp nhận bé gái N.K.C. (37 tháng tuổi, ngụ tỉnh Tây Ninh) bị sốt mò. Theo PGS.TS.BS Phùng Nguyễn Thế Nguyên - Trưởng khoa Hồi sức Nhiễm, đây là ca bệnh sốt mò đầu tiên tại Bệnh viện Nhi đồng 1 và là ca đầu tiên ở trẻ em được chẩn đoán ở miền Nam. Vậy sốt mò là bệnh gì?
Sốt mò còn gọi là sốt do ấu trùng mò, hay sốt bờ bụi. Đó là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do Rickettsia tsutsugamushi - một loại vi khuẩn thuộc họ Rickettsia, gây nên.
Các ấu trùng mò này thường có ký chủ trung gian là những loài động vật gặm nhấm, chủ yếu là chuột, chim hoặc gia súc, gia cầm. Bệnh có đặc điểm lâm sàng là sốt kéo dài 2 - 3 tuần, kèm theo có vết loét trên da do côn trùng đốt, phát ban dạng sẩn và viêm hạch.
Bệnh tiến triển từ nhẹ đến nặng và có thể gây ra các biến chứng: viêm phổi, viêm màng não, viêm cơ tim… hoặc suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong nếu không phát hiện và điều trị kịp thời.
Bệnh diễn tiến rất nặng và nguy kịch với các biến chứng có thể tử vong như: rối loạn tri giác, viêm phổi suy hô hấp, tán huyết và đông máu nội mạch lan tỏa, cũng như là hội chứng thực bào máu rất hiếm gặp trong bệnh sốt mò.
Sốt mò đã xuất hiện ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Hồi tháng 8 năm nay, tỉnh Yên Bái ghi nhận hơn 100 người bị sốt mò. Còn tại Hà Nội, hồi tháng 7, một người đàn ông 52 tuổi, sốt 7 ngày, kèm nhiều cơn rét run nhưng không khám, sau đó vào Bệnh viện Quân đội 108 cấp cứu vì sốt nóng, khó thở, đau đầu, huyết áp tụt…, được bác sĩ phát hiện mắc bệnh sốt mò.
Khi đó, TS.BS Nguyễn Đăng Mạnh (Viện trưởng Viện Truyền nhiễm) cho biết, đây là một trong rất nhiều trường hợp bệnh nhân chủ quan không đến cơ sở y tế khám bệnh kịp thời, dẫn đến biến chứng, nguy hiểm tính mạng.
Trở lại với ca bệnh sốt mò đầu tiên ở trẻ em được chẩn đoán tại phía Nam. Đại diện Bệnh viện Nhi đồng 1 cho biết, bệnh nhi N.K.C. nhập viện vì thiếu máu nặng (dung tích hồng cầu 16%), gan to 4 cm dưới hạ sườn phải và lách to độ 4; các xét nghiệm tại cấp cứu cho thấy nhiễm khuẩn nặng, tổn thương phổi và tràn dịch màng phổi phải.
Bệnh nhi sốt cao kéo dài, tổn thương gan và thận nặng, tiểu cầu giảm, tổn thương phổi với hội chứng nguy kịch hô hấp cấp do viêm lan tỏa 2 phổi, tủy đồ có hình ảnh thực bào máu. Bé được giúp thở do tổn thương phổi, truyền máu, dùng kháng sinh Vancomycin và Carbapenem do tình trạng viêm phổi nặng, nhiễm khuẩn huyết và suy đa cơ quan nặng.
Sau 2 ngày kháng sinh trên không đáp ứng, bé vẫn sốt cao kéo dài liên tục, qua thăm khám kỹ ghi nhận sang thương da ở ngực phù hợp với sốt mò.
Các chuyên gia y tế cũng cho biết, việc nhận biết và chẩn đoán sốt mò khó khăn vì các triệu chứng ban đầu của bệnh thường không điển hình. Đa số bệnh nhân nhập viện muộn do chẩn đoán nhầm sang các bệnh khác như sốt rét, sốt phát ban, sốt xuất huyết, sốt thương hàn, nhiễm xoắn khuẩn vàng da, nhiễm virus cấp, nhiễm trùng huyết, nhiễm não mô cầu… Chẩn đoán xác định phải dựa vào vết đốt của mò và kháng thể đặc hiệu trong máu.
Bác sĩ khuyến cáo người lớn và trẻ em hạn chế đi vào vùng bụi rậm, cỏ thấp, vùng đất ẩm, vách núi, hang động. Khi đi vào những khu vực nghi có nhiều ấu trùng mò nên mặc quần áo dài, buộc kín gấu quần, mang tất, ủng. Nếu bị các nốt đốt lạ và sốt cao, không rõ nguyên nhân, cần kiểm tra kỹ tất cả bề mặt da trên cơ thể tìm các vết đốt, sau đó cần đưa đến các cơ sở y tế sớm để được các bác sĩ khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Y văn ghi nhận ở miền Nam, khoảng 50% bệnh nhân bị sốt mò do ấu trùng đốt khi làm việc ở ruộng lúa.
Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), mò và ấu trùng ưa sống ở nơi đất xốp, ẩm mát trong các khe hang, ven bờ sông suối, nơi râm mát có bụi rậm và cây thấp có quả hạt để chờ thú nhỏ - gặm nhấm lui tới.
Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh. Song, chủ yếu, bệnh phân bố ở lứa tuổi lao động, tùy tính chất nghề nghiệp, lâm nghiệp, nông nghiệp, bộ đội. Bệnh gặp chủ yếu ở vùng nông thôn rừng núi (80,5%), hiếm ở thành thị.
