Theo các nhà thần kinh học, não bộ là trung tâm chi phối hầu hết các hoạt động của cơ thể, bao gồm cả hoạt động vô thức (hô hấp, tim đập...) và các hoạt động có ý thức (di chuyển, suy nghĩ...).

Bên cạnh đó, quá trình ghi nhớ hay trí nhớ phụ thuộc phần lớn vào cấu tạo não bộ của mỗi người. Có người nhớ nhanh và lâu, có người nhớ nhanh nhưng quên nhanh, có người lại hay quên (nhiều người thường gọi là "não cá vàng"). Nguyên nhân chính là vì mỗi người có mật độ chất xám khác nhau nên quá trình ghi nhớ cũng khác nhau, từ đó khả năng ghi nhớ cũng không giống nhau.

Ngoài yếu tố cấu tạo não thì còn những yếu tố khác ảnh hưởng đến quá trình ghi nhớ của não như sức khỏe, tinh thần, chế độ dinh dưỡng, môi trường sống, thói quen sinh hoạt hàng ngày…

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), suy giảm trí nhớ đang ảnh hưởng đến cuộc sống của khoảng 36 triệu người trên thế giới. Với tốc độ gia tăng suy giảm trí nhớ như hiện nay, số người bệnh đến năm 2050 có thể lên tới 1 tỷ người. Trước đây, suy giảm giảm trí nhớ được xem là bệnh ở người già nhưng nay bệnh đang dần trẻ hóa.

Các chuyên gia thần kinh cảnh báo, 50% số người bị suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành sa sút trí tuệ sau này, khoảng 10% trường hợp suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành Alzheimer, một dạng thoái hóa toàn não bộ không hồi phục nguy hiểm.

Hiện nay, ngày càng có nhiều nghiên cứu về mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và sức khỏe não bộ. Một số thực phẩm được khuyến cáo bổ sung vào thực đơn hàng ngày sẽ có tác dụng giúp giữ cho não bộ khỏe mạnh và cải thiện các chức năng ghi nhớ và tập trung của cơ quan này. Cụ thể:

Các loại cá

Cá thường đứng đầu danh sách các loại thực phẩm tốt cho trí não. Các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ, cá trích, cá mòi chứa nhiều axit béo omega-3. Đây là chất béo đóng vai trò quan trọng trong cấu tạo màng tế bào, bao gồm cả tế bào não.

Một số nghiên cứu cho thấy, người ăn cá thường xuyên có nhiều chất xám trong não bộ hơn. Chất xám giúp kiểm soát việc đưa ra quyết định, trí nhớ và cảm xúc. Các nhà nghiên cứu nhận thấy, nồng độ omega-3 trong cơ thể cao sẽ giúp tăng cường khả năng nhận thức và tư duy. Omega-3 cũng làm chậm quá trình suy giảm tinh thần do tuổi tác và ngăn ngừa nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer.

Ngũ cốc nguyên hạt

Não không thể hoạt động nếu không có năng lượng. Khả năng tập trung đến từ việc cung cấp đầy đủ, ổn định năng lượng (ở dạng glucose) trong máu cho não. Do đó, nên ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt vì chúng giúp giải phóng năng lượng từ từ vào máu, giúp giữ tinh thần tỉnh táo.

Trong số các loại ngũ cốc, quả óc chó được đánh giá là đứng top đầu tốt cho trí não. Quả óc chó đặc biệt có nhiều axit alpha-linolenic (ALA), một loại axit béo omega-3 nổi tiếng. Trên thực tế, một nghiên cứu hoàn thành năm 2015 đã cho thấy mức tiêu thụ quả óc chó tăng lên giúp cải thiện số điểm kiểm tra nhận thức.

Socola đen

Trong thành phần của socola đen chứa nhiều flavonoid, một hợp chất chống oxy hóa. Chất chống oxy hóa rất quan trọng đối với sức khỏe của não bộ vì cơ quan này dễ bị tổn thương bởi stress, dẫn đến suy giảm nhận thức do tuổi tác và các bệnh về não.

Flavonoid trong socola đen khuyến khích sự phát triển của tế bào thần kinh và mạch máu ở các vùng não có liên quan đến trí nhớ và học tập. Chúng cũng tăng lưu lượng máu trong não. Các nhà nghiên cứu tin rằng, những hợp chất này có khả năng tăng cường trí nhớ, làm chậm sự suy giảm tinh thần do tuổi tác.

Quả bơ

Bơ chứa lượng vitamin E và oleic acid, chất béo lành mạnh tương tự như dầu oliu. Các loại dinh dưỡng này sẽ chống căng thẳng oxy hóa làm hại đến màng tế bào. Giữ màng tế bào lipid mạnh khỏe nghĩa là có các nơ ron thần kinh cũng được khỏe mạnh, tốt cho trí nhớ và các hoạt động khác của não bộ. 

Trứng

Nhiều chuyên gia dinh dưỡng đã chỉ ra rằng, trứng là nguồn cung cấp protein, choline và các loại vitamin B dồi dào. Choline có trong lòng đỏ trứng gà, loại chất này có vai trò quan trọng trong việc sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh trong não giúp điều chỉnh tâm trạng, hành vi và bộ nhớ. Nó cũng hỗ trợ sự tỉnh táo và cải thiện hiệu năng nhận thức.

Ngoài việc bổ sung các loại thực phẩm tốt cho não bộ, các chuyên gia khuyến cáo, để khắc phục và giảm thiểu suy giảm trí nhớ, mỗi người cần sắp xếp công việc hợp lý để tránh thức khuya, tránh làm quá nhiều việc cùng một lúc, làm việc cần kết hợp với nghỉ ngơi, thư giãn.

Bên cạnh đó, hạn chế uống bia rượu và hút thuốc lá, vì đây là các chất kích thích thần kinh trung ương gây suy giảm trí nhớ; tập luyện thể dục thể thao hàng ngày 30 phút đến 60 phút để tăng cường tuần hoàn máu, giúp máu lưu thông lên não để nuôi dưỡng não bộ tốt hơn.

Ngoài ra, có thể sử dụng các thảo dược có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh, tăng tuần hoàn máu não, cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ.