Nhân viên y tế phun thuốc diệt muỗi. Ảnh: China Daily. |
Hơn hai năm sau khi kết thúc các biện pháp khẩn cấp thời đại dịch, Trung Quốc vừa tái áp dụng một số biện pháp kiểm soát y tế từng được sử dụng trong giai đoạn Covid-19.
Tuy nhiên, lần này mục tiêu không phải là virus lây truyền qua đường hô hấp, mà là chikungunya - một căn bệnh do muỗi truyền, đang có dấu hiệu bùng phát tại tỉnh Quảng Đông.
Tái áp dụng các biện pháp thời Covid-19 để phòng bệnh
Chikungunya được ghi nhận lần đầu tại châu Phi vào năm 1952. Ở Trung Quốc, chikungunya vẫn còn tương đối mới mẻ, ca nhiễm đầu tiên chỉ xuất hiện vào năm 2008 và chủ yếu xuất phát từ người di chuyển từ nước ngoài về.
Bloomberg đưa tin tâm điểm của đợt dịch là thành phố Phật Sơn, nơi ghi nhận số ca bệnh tăng cao bất thường trong mùa hè, lên đến 6.500 ca. Tốc độ lan truyền và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng đã buộc chính quyền địa phương phải kích hoạt loạt biện pháp kiểm soát dịch mạnh tay.
Theo thông báo của Cục Giám sát Thị trường Phật Sơn, người dân mua 47 loại thuốc điều trị các triệu chứng phổ biến như sốt, phát ban và đau khớp đều phải cung cấp thông tin cá nhân cho nhà thuốc - biện pháp từng được áp dụng thời Covid để theo dõi người mua thuốc cảm.
Bên cạnh đó, thành phố cũng tiến hành xét nghiệm diện rộng, yêu cầu khai báo lịch sử di chuyển, khử khuẩn cộng đồng và phát động chiến dịch diệt muỗi kéo dài 7 ngày. Người dân được khuyến khích dọn sạch nước đọng, sử dụng màn ngủ, lưới chắn.
Một số thôn thuộc thị trấn Lễ Tông, vùng bị ảnh hưởng nặng nhất, thậm chí yêu cầu cư dân đồng loạt đốt nhang muỗi vào cùng thời điểm mỗi ngày để tăng hiệu quả xua đuổi. Các cơ sở như khách sạn, nhà hàng, công ty không xử lý nước đọng có thể bị phạt đến 1.000 nhân dân tệ (khoảng 139 USD).
Người dân quan ngại
Dù chưa có dấu hiệu cho thấy Trung Quốc sẽ quay lại các đợt phong tỏa nghiêm ngặt như thời “Zero Covid”, những biện pháp kiểm soát y tế lần này vẫn khiến không ít người dân lo lắng. Trên mạng xã hội như Weibo và Xiaohongshu, nhiều người so sánh các quy định hiện nay với những hạn chế từng kéo dài suốt ba năm, gây tổn thất lớn cho nền kinh tế và chất lượng sống.
Tuy nhiên, các chuyên gia dịch tễ cho rằng việc áp dụng mô hình kiểm soát dịch Covid-19 vào chikungunya là chưa phù hợp. Ông Donal Bisanzio, chuyên gia cao cấp tại tổ chức phi lợi nhuận RTI International, nhận định: “Việc kiểm soát nên tập trung vào việc tiêu diệt muỗi và giảm tiếp xúc giữa người với muỗi, thay vì sử dụng những cách tiếp cận vốn dành cho bệnh truyền nhiễm giữa người với người”.
Theo ông Khang Mẫn, Giám đốc Viện Phòng chống bệnh truyền nhiễm thuộc CDC Quảng Đông, số ca mắc mới trong tuần qua đã giảm so với tuần trước, cho thấy dịch có dấu hiệu chững lại. Tuy vậy, ông cảnh báo rằng mùa mưa lũ kéo dài và sự liên thông quốc tế cao của tỉnh Quảng Đông vẫn là yếu tố thuận lợi khiến virus dễ dàng quay lại và lan rộng.
Nhiều địa phương khác cũng siết chặt giám sát. Tại Thâm Quyến, một số khu dân cư yêu cầu người vừa trở về từ nơi khác phải tự theo dõi sức khỏe, trình báo lịch trình di chuyển nếu có triệu chứng. Các thành phố Phúc Châu và Tuyền Châu (tỉnh Phúc Kiến) yêu cầu người đến từ Phật Sơn tự cách ly theo dõi sức khỏe trong 14 ngày.
Nhiều quốc gia cũng bắt đầu hành động
Trước tình hình chikungunya lan rộng ở nhiều nơi trên thế giới, từ châu Á, châu Phi đến châu Mỹ, nhiều quốc gia đã nâng mức cảnh báo và tăng cường giám sát dịch tễ, đặc biệt tại các cửa khẩu quốc tế.
Tại Mỹ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) phát đi cảnh báo du lịch cấp độ 2 (Practice Enhanced Precautions) đối với khách đến từ các quốc gia có nguy cơ cao như Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil, Colombia, Mexico, Nigeria, Philippines, Pakistan và Thái Lan. CDC cũng yêu cầu các bác sĩ báo cáo ngay những trường hợp nghi ngờ nhiễm virus, dựa trên triệu chứng và lịch sử di chuyển.
Tại châu Âu, Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh (ECDC) kêu gọi các quốc gia thành viên chủ động giám sát ca bệnh nhập cảnh, phát hiện sớm và xử lý nhanh chóng. Mặc dù không phải vùng lưu hành chikungunya, Pháp và Italy từng ghi nhận ca bệnh lẻ tẻ do virus được du khách mang về. Ở những khu vực có muỗi Aedes albopictus, vật trung gian chính, ECDC khuyến nghị triển khai truy vết, cảnh báo cộng đồng và phun thuốc tiêu diệt muỗi diện rộng.
Ấn Độ, nơi từng ghi nhận hàng triệu ca mắc, vào tháng 3 năm nay, chính quyền đã hành hệ thống giám sát IDSP cho phép theo dõi ca bệnh theo thời gian thực từ cấp xã đến cấp tỉnh. Còn tại Thái Lan, chính phủ kết hợp dữ liệu khí hậu và y tế để dự báo sớm dịch bệnh, đồng thời triển khai xét nghiệm ngay tại các bệnh viện công trong mùa mưa. Người dân có thể sử dụng ứng dụng di động để theo dõi triệu chứng và khai báo di chuyển, đặc biệt khi từng đến vùng dịch.
Chikungunya là bệnh do virus cùng tên gây ra, lây truyền qua muỗi vằn. Dù hiếm khi ảnh hưởng đến tính mạng, bệnh có thể khiến người mắc đau nhức kéo dài hàng tháng đến hàng năm, mệt mỏi, ảnh hưởng đến sinh hoạt. Triệu chứng ban đầu dễ nhầm với sốt xuất huyết, khiến việc chẩn đoán gặp khó khăn.
