Ngày 12-12, Bệnh viện Việt Đức thông tin về ca hiến tạng đặc biệt từ người bố chết não, hiến thận cứu con trai là ĐNK, sinh viên năm 3 Đại học Kinh tế Quốc dân, bị suy thận giai đoạn cuối.
Trước đó, một tai nạn bất ngờ đã khiến bố của K rơi vào tình trạng chết não. Giữa thời khắc mất mát tột cùng, mẹ của K - một giáo viên mầm non đã đưa ra quyết định đầy dũng cảm và nhân văn là đồng ý hiến tạng của chồng và xin ưu tiên một quả thận để cứu sống con trai.
Ca ghép đối mặt với nhiều thách thức bởi không có sự chuẩn bị hay đánh giá người ghép từ trước vì hoàn cảnh gia đình K khó khăn, không nghĩ tới chuyện được ghép thận.
Tuy nhiên, điều kỳ diệu đã xảy ra - hai bố con có mức độ tương hợp miễn dịch tốt, giúp giảm nguy cơ thải ghép. Sau phẫu thuật, K trải qua tình trạng chậm chức năng thận ghép và phải lọc máu hỗ trợ gần hai tuần.
Đến ngày thứ 14, thận ghép bắt đầu hoạt động, lượng nước tiểu cải thiện, sức khỏe K dần hồi phục. Sau hơn hai tuần điều trị, bệnh nhân đã được xuất viện.
Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam đã thực hiện hơn 9.500 ca ghép tạng.
Trong ba năm gần đây, trung bình mỗi năm cả nước thực hiện khoảng 1.000 ca ghép mô tạng. Tỉ lệ thành công các ca ghép, chất lượng sống và thời gian sống của bệnh nhân sau ghép ngang tầm các nước phát triển.
Số lượng người đăng ký hiến tạng trên cả nước ngày càng nhiều. Số ca hiến tạng chết não ngày càng gia tăng, với khoảng 230 ca, riêng năm 2024 ghi nhận 41 ca (nhiều hơn tổng ba năm trước đó cộng lại).
Trong tám tháng đầu năm 2025 có 50 ca hiến tạng từ người chết não.
Theo các chuyên gia, chi phí ghép tạng ở Việt Nam rẻ hơn rất nhiều, chỉ bằng 1/3 so với thế giới, bằng 1/8 ở Thái Lan và bằng 1/24 ở Mỹ. Bộ Y tế đang triển khai nhiều chiến lược toàn diện nhằm phát triển lĩnh vực ghép tạng. Nhiệm vụ trọng tâm sắp tới là hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động hiến - ghép.
Tại Việt Nam, mỗi năm có hàng nghìn bệnh nhân mòn mỏi chờ một cơ hội sống mới qua những ca ghép tạng. Theo Trung tâm Điều phối Ghép tạng Quốc gia, lĩnh vực hiến mô, tạng vẫn gặp nhiều khó khăn, trong đó có việc BHYT hiện chưa chi trả cho các bước cần thiết trong quy trình hiến mô, tạng.
Theo đó, từ việc khám sàng lọc, xét nghiệm chuyên sâu, phẫu thuật lấy tạng, chăm sóc y tế trong quá trình lấy tạng cho đến vận chuyển giữa các bệnh viện đều chưa có nguồn chi trả chính thức. Để không tạo gánh nặng cho người hiến, nhiều bệnh viện buộc phải linh hoạt sử dụng quỹ nội bộ hoặc cắt giảm từ các hoạt động khác.
"Đây là nỗ lực mang tính nhân văn nhưng không thể kéo dài khi áp lực tài chính ngày càng lớn" - đại diện Trung tâm Điều phối Ghép tạng Quốc gia nhận định.
Khi toàn bộ quy trình phục vụ hoạt động hiến tạng không nằm trong danh mục chi trả của BHYT, Trung tâm Điều phối Ghép tạng Quốc gia cho biết các bệnh viện rơi vào tình thế khó khăn, thậm chí bị hạn chế khả năng mở rộng chương trình vận động hiến tạng. Điều này vô tình tạo nên rào cản khiến hoạt động hiến - ghép tạng chưa thể phát triển đúng với nhu cầu thực tế.
Hệ quả là nguồn tạng trở nên khan hiếm hơn. Không phải bệnh viện nào cũng đủ năng lực tài chính để duy trì chương trình hiến - lấy tạng lâu dài. Một số ca ghép kỳ vọng bị trì hoãn, trong khi hàng nghìn bệnh nhân chờ ghép có thể đánh mất cơ hội sống. Việc tiếp cận và xử lý các trường hợp chết não tiềm năng cũng bị thu hẹp do thiếu kinh phí.
Trong bối cảnh nhu cầu ghép tạng ngày càng tăng, cần một chính sách bền vững và chính thức hơn cho lĩnh vực này. Một cơ chế tài chính rõ ràng, minh bạch sẽ giúp bảo vệ người hiến, giảm gánh nặng cho các bệnh viện và tạo động lực để các cơ sở y tế mạnh dạn phát triển hoạt động hiến - lấy - ghép tạng sau chết não.
