Tự kỷ là một chứng rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khả năng tương tác xã hội, kỹ năng giao tiếp và hành vi của trẻ.

Trong những năm gần đây, tỷ lệ mắc bệnh tự kỷ ngày càng gia tăng, thu hút sự chú ý rộng rãi từ mọi tầng lớp xã hội. Điều đáng kinh ngạc là một số chuyên gia chỉ ra rằng một số hành vi phổ biến trong gia đình có thể là yếu tố nguy cơ khiến trẻ mắc chứng tự kỷ.

Điều đáng ngạc nhiên hơn nữa là có tới 85% phụ huynh có thể đã vô tình thực hiện những hành vi này. Vì vậy, các chuyên gia đưa ra những xem xét sâu hơn những hành vi có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ ở trẻ, cũng như gợi ý giúp phụ huynh đồng hành cùng con tốt hơn khi lớn lên.

Bảo vệ quá mức và hạn chế sự tự do khám phá của trẻ

Nhiều gia đình hiện đại có xu hướng bảo vệ con cái quá mức, sợ bị thương hoặc nguy hiểm và do đó hạn chế quyền tự do khám phá. Tuy nhiên, hành vi này có thể khiến trẻ mất đi cơ hội tương tác với môi trường, dẫn đến chậm phát triển về mặt xã hội và cảm xúc.

Các chuyên gia gợi ý rằng bố mẹ nên cho phép con tự do khám phá thế giới và tương tác với người khác, nhưng vẫn đảm bảo an toàn để phát triển các kỹ năng xã hội và khả năng thích ứng. Bằng cách tạo ra một môi trường an toàn và hỗ trợ, bố mẹ có thể giúp con tự tin khám phá và tìm hiểu thế giới xung quanh một cách tự nhiên.

Bảo vệ quá mức và hạn chế sự tự do khám phá, sẽ ảnh hưởng đến phát triển tâm lý ở trẻ.

Khi trẻ được cho phép tự do khám phá, sẽ có cơ hội tìm hiểu về các quy tắc xã hội và học cách tương tác với người khác. Việc gặp gỡ và kết nối với các bạn nhỏ khác trong môi trường tự nhiên như sở thú hoặc vườn, cho phép trẻ rèn kỹ năng xã hội và học cách chia sẻ, thương yêu và tôn trọng. Đồng thời, trẻ cũng có cơ hội hiểu và đánh giá các tình huống xã hội khác nhau, từ đó phát triển khả năng thích ứng và giải quyết vấn đề.

Ngoài ra, khi trẻ được trải nghiệm những cảm xúc khác nhau trong quá trình khám phá, học cách quản lý và thể hiện cảm xúc một cách lành mạnh. Điều này tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự phát triển tự tin và sự tự tin trong việc khám phá và thử thách trong tương lai.

Thiếu sự tương tác giữa bố mẹ và con cái, bỏ bê nhu cầu tình cảm của trẻ

Nhịp sống bận rộn khiến nhiều bậc phụ huynh không thể dành cho con mình đủ sự quan tâm và đồng hành. Việc bỏ mặc kéo dài và thiếu sự tương tác giữa bố mẹ và con cái có thể dẫn đến sự cô đơn và xa lánh về mặt cảm xúc ở trẻ, làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ.

Tuy thế, nhận thức về tầm quan trọng của tương tác và quan hệ gia đình đang ngày càng gia tăng. Bố mẹ hiểu rằng việc dành thời gian và tạo ra một môi trường gắn kết là điều cần thiết để xây dựng mối quan hệ tình cảm mạnh mẽ và phát triển toàn diện cho con.

Do đó, bố mẹ nên dành thời gian để đồng hành, tương tác, hiểu nhu cầu tình cảm của con và giúp con thiết lập những mối quan hệ tình cảm lành mạnh. Khi trẻ nhận được sự hiện diện, hướng dẫn và quan tâm từ bố mẹ, sẽ học cách xây dựng và duy trì mối quan hệ tốt với người khác. 

Đồng thời, tương tác thường xuyên giữa bố mẹ và con còn tạo ra một không gian an toàn để trẻ thể hiện suy nghĩ, ý kiến và cảm xúc của mình. Bằng cách lắng nghe và thể hiện sự quan tâm, bố mẹ khuyến khích trẻ phát triển khả năng tự tin, sáng tạo và khám phá bản thân.

Ngoài ra, tương tác gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng lòng tin và sự an toàn tâm lý cho trẻ. Giúp trẻ có cảm giác an tâm, tin tưởng vào môi trường xung quanh, có khả năng vượt qua những thách thức trong cuộc sống

Sử dụng quá nhiều thiết bị điện tử và giảm giao tiếp mặt đối mặt

Công nghệ hiện đại giúp cuộc sống của chúng ta thuận tiện hơn nhưng nó cũng mang lại một số vấn đề. Nhiều trẻ nghiện các thiết bị điện tử như điện thoại di động, máy tính bảng... dẫn đến cơ hội giao tiếp mặt đối mặt bị giảm đi rất nhiều. Hành vi này có thể có tác động tiêu cực đến các kỹ năng xã hội và sự phát triển cảm xúc của trẻ.

Bố mẹ nên hạn chế thời gian cho con sử dụng các thiết bị điện tử, khuyến khích con tham gia các hoạt động ngoài trời, giao lưu với bạn bè đồng trang lứa để thúc đẩy sự phát triển các kỹ năng xã hội.

Nhiều trẻ nghiện dùng điện thoại di động, máy tính bảng... dẫn đến cơ hội giao tiếp mặt đối mặt bị giảm.

Để giúp trẻ hạn chế sử dụng thiết bị điện tử, bố mẹ có thể áp dụng một số cách sau đây:

Thiết lập quy định về thời gian sử dụng: Đặt ra các quy định rõ ràng về thời gian được phép sử dụng thiết bị điện tử. Ví dụ, hạn chế thời gian sử dụng hàng ngày, đặt giới hạn thời gian cho mỗi buổi hoặc thiết lập các khung giờ không sử dụng thiết bị.

Tạo không gian không có thiết bị điện tử: Xác định một không gian trong nhà mà không có thiết bị điện tử như phòng ngủ hoặc phòng chơi riêng cho trẻ. 

Thúc đẩy hoạt động vui chơi ngoài trời: Tổ chức hoạt động ngoại khóa như đi dạo, chơi thể thao, hoặc đi xe đạp để khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động ngoài trời thú vị. 

Tạo ra các hoạt động gia đình: Dành thời gian để tham gia vào các hoạt động gia đình như chơi trò chơi, nấu ăn, hoặc tham quan. 

Khám phá các sở thích mới: Khuyến khích trẻ tìm hiểu và tham gia vào các hoạt động khác như đọc sách, vẽ tranh, chơi nhạc, hoặc thể dục. 

Làm gương cho trẻ: Bố mẹ nên làm mẫu cho trẻ bằng cách tự hạn chế sử dụng thiết bị điện tử và tham gia vào các hoạt động khác như đọc sách, nói chuyện, hoặc thể thao. Trẻ thường học theo những gì bố mẹ làm, vì vậy việc làm gương mẫu cho trẻ sẽ tạo ra một môi trường khám phá và phát triển tích cực hơn.

Kỳ vọng và áp lực quá mức đối với con 

Nhiều bậc phụ huynh đặt nhiều hy vọng vào con mình, kỳ vọng con sẽ nổi trội về học tập, tài năng,... Tuy nhiên, kỳ vọng quá mức và áp lực quá mức có thể khiến trẻ mắc các vấn đề về tâm lý như lo âu, trầm cảm, từ đó làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ.

Do đó, bố mẹ nên tôn trọng sở thích, tài năng của con và dành cho con sự hỗ trợ, khuyến khích phù hợp thay vì kỳ vọng và áp lực quá mức.

Thay vì đặt kỳ vọng và áp lực lên con, một số cách mà bố mẹ có thể áp dụng để giúp con phát triển lành mạnh và học tập tốt:

- Cho phép con tự quyết định và giải quyết một số vấn đề trong phạm vi khả năng của mình, hãy khuyến khích trẻ tham gia vào quyết định nhỏ hàng ngày, tự mình thử và học từ các sai lầm. 

- Tạo ra một lịch trình hợp lý và tạo thói quen học tập đều đặn. Bố mẹ có thể thiết lập một không gian yên tĩnh và thoải mái để con tập trung vào việc học. Đồng thời, khuyến khích trẻ đặt mục tiêu và lên kế hoạch cho công việc học tập của mình.

- Bố mẹ có thể cung cấp cho con cơ hội tham gia vào các hoạt động ngoại khóa hoặc khóa học liên quan đến những lĩnh vực mà trẻ quan tâm. Việc phát hiện và phát triển sở thích sẽ giúp trẻ tự tin, đam mê và hứng thú trong quá trình học tập.

- Không chỉ tập trung vào học thuật, mà bố mẹ cũng nên khuyến khích con tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, tham quan, và trải nghiệm thực tế. Điều này giúp trẻ mở rộng kiến thức, phát triển tư duy sáng tạo và khám phá thế giới xung quanh.

Kỳ vọng quá mức và áp lực quá mức có thể khiến trẻ mắc các vấn đề về tâm lý như lo âu, trầm cảm...

Thiếu hiểu biết và hỗ trợ cảm xúc của trẻ

Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc hiểu và thể hiện cảm xúc. Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc bày tỏ cảm xúc và nhu cầu của mình một cách chính xác, khiến bố mẹ không thể hiểu được thế giới nội tâm của mình.

Sự thiếu hiểu biết và hỗ trợ về mặt cảm xúc này có thể làm trầm trọng thêm sự cô đơn của trẻ, ảnh hưởng hơn nữa đến các kỹ năng xã hội và ngôn ngữ của chúng. Vì vậy, bố mẹ cần kiên nhẫn lắng nghe, cố gắng hiểu cảm xúc và hỗ trợ, an ủi về mặt tinh thần.

Bằng cách tích cực chú ý đến nhu cầu tình cảm của con, bố mẹ có thể giúp trẻ phát triển các mối quan hệ xã hội và cảm xúc lành mạnh hơn.

Tự kỷ là một rối loạn phát triển thần kinh phức tạp với nhiều nguyên nhân. Mặc dù những hành vi trên có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ ở trẻ nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả trẻ em đều sẽ mắc chứng tự kỷ.

Điều quan trọng là bố mẹ nên chú ý đến môi trường mà con mình lớn lên, cố gắng tránh những yếu tố bất lợi này, đồng thời hỗ trợ sự phát triển tích cực và lành mạnh.