Một số nghiên cứu được công bố gần đây cho thấy tác động của COVID-19 không chỉ ảnh hưởng lên phổi, tim, gan, thận,... mà còn để lại hậu quả đối với sức khỏe sinh sản, khả năng tình dục của con người, đặc biệt ở nam giới.
Trao đổi liên quan đến vấn đề này, PGS.TS.BS Vũ Thị Nhung - Chuyên gia sản phụ khoa đầu ngành tại TP.HCM, Nguyên Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, chủ tịch Liên chi Hội Phụ sản TP.HCM đã có những chia sẻ.
Hậu COVID-19 không chỉ ảnh hưởng đến phổi, tim, gan, thận,.... còn ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản (Ảnh minh họa)
Nguyên nhân khiến hậu COVID-19 ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản?
Bác sĩ Nhung cho biết, hậu COVID-19 ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe sinh sản, tình dục là vấn đề được rất nhiều người quan tâm.
Cho đến nay đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới công bố người nhiễm và hậu nhiễm COVID-19 gặp những vấn đề có liên quan đến sức khỏe sinh sản khiến những bệnh nhân đã mắc COVID-19 rất lo lắng.
Các nhà khoa học đã chứng minh rằng virus SARS-CoV-2 sau khi nhiễm vào cơ thể con người có thể khiến tinh trùng của nam giới giảm chất lượng và số lượng. Trong khi buồng trứng và tử cung ở nữ giới cũng bị ảnh hưởng làm giảm khả năng thụ thai (do nang trứng không phát triển) và giảm khả năng làm tổ của trứng.
Để giải thích mối liên hệ này, bác sĩ Nhung cho rằng cần phải nhìn lại cơ chế gây bệnh của virus SARS-CoV-2. Cấu trúc protein của virus này có các gai S. Những gai này rất có ái lực với thụ thể ACE 2 (angiotensin-converting enzyme 2). Khi muốn xâm nhập vào tế bào cơ thể người, virus phải gắn gai S với thụ thể ACE 2 nằm trên màng tế bào. Sau đó, chúng chuyển vật liệu di truyền, hòa vào nhân tế bào con người.
Thụ thể ACE2 hiện diện rất nhiều ở màng tế bào niêm mạc miệng, phổi, tim và các cơ quan khác khắp cơ thể, trong đó có cơ quan sinh dục - là cơ quan đích dễ bị virus tấn công. Ở nam nhiều nhất là tinh hoàn và ở nữ là buồng trứng, nội mạc tử cung. Vì thế, khi nhiễm COVID-19 thì khả năng sinh sản sẽ bị ảnh hưởng.
Virus "tấn công" bộ phận sinh dục nam nữ gây ra hậu quả gì, mức độ ra sao?
Theo bác sĩ Vũ Thị Nhung, các nghiên cứu cho biết khi virus gắn vào các thụ thể ACE2 ở tinh hoàn nam giới sẽ ảnh hưởng đến các cấu trúc nằm trong tinh hoàn như ống sinh tinh, tế bào nuôi dưỡng tinh trùng là tế bào Sertoli và tế bào Leydig là nơi sản xuất ra testosterone (hormone sinh dục nam).
Testosterone có vai trò quan trọng hỗ trợ cho sự sinh sản và phát triển tinh trùng. Khi tinh hoàn bị nhiễm virus thì phản ứng viêm tế bào xảy ra, làm giảm tiết nội tiết tố testosterone, giảm sự sinh tinh trùng.
Chính vì vậy, số lượng và chất lượng tinh trùng bị ảnh hưởng theo. Nếu phản ứng viêm nhiều sẽ gây ra hiện tượng xơ hóa, tác động xấu đến quá trình sinh tinh trùng và có sự rối loạn cương dương.
Tuy nhiên, vấn đề rối loạn cương dương, xuất tinh sớm ở nam giới có phải do ảnh hưởng COVID-19 hay không đang là vấn đề bàn cãi vì những rối loạn này cũng có thể do tâm lý căng thẳng khi mắc bệnh… Nhưng chất lượng và số lượng tinh trùng ở người bị nhiễm COVID-19 bị suy giảm thì đã được những nghiên cứu trên thế giới xác nhận.
Hậu COVID-19 có thể làm suy giảm số lượng tinh trùng ở nam giới (Ảnh minh họa)Còn ở nữ sẽ ảnh hưởng đến sự trưởng thành của nang noãn, niêm mạc tử cung bị viêm, từ đó tác động xấu đến quá trình trứng thụ tinh và làm tổ.
Riêng vấn đề ham muốn tình dục ở nữ, theo một nghiên cứu ở Pakistan từ tháng 6/2020 đến tháng 3/2021 trên 300 phụ nữ bị nhiễm COVID-19 nặng tham gia trả lời bảng câu hỏi đánh giá rối loạn tình dục (FSFI) sau khi khỏi bệnh cho thấy tỉ lệ nữ giới suy giảm ham muốn tình dục đáng kể so với trước khi mắc bệnh. Sự khác biệt trước và sau mắc bệnh có ý nghĩa thống kê.
"Tại Việt Nam, từ những bệnh nhân tôi từng thăm khám và qua chia sẻ của đồng nghiệp là chuyên gia nam học, chúng tôi ghi nhận có bệnh nhân bị ảnh hưởng sức khỏe sinh sản, tình dục sau khỏi COVID-19. Tuy nhiên, kết quả này chưa được thống kê nghiên cứu tại Việt Nam đầy đủ vì chưa có dữ liệu so sánh với thời điểm trước khi họ nhiễm COVID-19.
Chẳng hạn bệnh nhân nam sau nhiễm COVID-19 đi khám hiếm muộn được cho làm xét nghiệm tinh dịch đồ thì thấy có kết quả thấp hơn tiêu chuẩn. Tuy nhiên trước khi nhiễm COVID-19, họ chưa đi khám nên bác sĩ không biết chất lượng tinh trùng của họ thế nào, vì thế không thể đưa ra kết luận có phải do COVID-19 gây ra hay không", chuyên gia sản phụ khoa nói.
Hậu COVID-19 ảnh hưởng đến việc mang thai và sinh con hay không?
Theo bác sĩ Nhung, như phân tích nêu trên, SARS-CoV-2 có ảnh hưởng đến chất lượng, số lượng tinh trùng ở nam giới; nang noãn, niêm mạc tử cung ở nữ giới. Điều này có tác động không tốt đến quá trình thụ thai nhưng virus không lây truyền qua thai nhi.
Về tỉ lệ thai nhi bị dị tật ở thai phụ nhiễm COVID-19 không có khác biệt so với thai phụ bình thường vì virus không lây truyền từ mẹ sang con.
Ngoài ra phụ nữ mang thai bị nhiễm COVID-19 dễ sinh non hơn do khi thai phụ bị viêm phổi nặng thì cần chấm dứt thai kỳ để cứu mẹ và con bất kể tuổi thai nào. Nhiều trường hợp mẹ đã phải mổ cấp cứu khi thai chưa được 30 tuần. Sau khi đem thai ra khỏi tử cung thì sự hồi sức giúp thở cho mẹ mới có hiệu quả tốt hơn.
