Hội chứng sợ lỗ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục hiệu quả

Hội chứng sợ lỗ là gì?

Hội chứng sợ lỗ còn được gọi là Trypophobia. Đây là từ dùng để định nghĩa cho một nỗi ám ảnh phổ biến ảnh hưởng đến 15% dân số thế giới.

Đối với nhiều người thì hội chứng sợ lỗ và cách điều trị này tương đối mới và hiện tại nó vẫn chưa được công nhận là một căn bệnh tâm lý. Chính vì vậy, cũng không có gì là kỳ lạ nếu bạn chưa từng nghe nói về nó.

Đối với những người mắc chứng sợ lỗ, việc nhìn thấy một vài lỗ hoặc chùm lỗ nằm sát nhau là điều ghê tởm và đáng sợ nhất. Thậm chí họ còn cảm thấy buồn nôn khi nhìn vào bề mặt các lỗ. Dù là vỏ hạt sen hoặc thân quả dâu tây cũng có thể gây ra cảm giác khó chịu ở những người có nỗi ám ảnh này.

Ngoài ra, hội chứng sợ lỗ Trypophobia cũng chính là nỗi sợ hãi mãnh liệt và không giải thích được của người bệnh khi họ nhìn thấy các mô hình, đồ vật, cụm lỗ nhỏ hoặc là vết sưng.

Những hình ảnh này có thể là các loại động, thực vật hay các bộ phận của chúng như tổ ong, đài sen, lỗ đục trên thân cây, quả dâu tây, lựu hay những sản phẩm, đồ vật có hình dáng tương tự như bọt xà phòng, bong bóng,...

Theo cách giải thích phổ biến nhất từ khoa học thì, trypophobia chính là phản ứng tiến hóa của con người đối với những thứ có liên quan đến bệnh tật hay bất cứ gì có nguy cơ gây nguy hiểm.

Chúng thường bao gồm các vấn đề về da, liên quan đến ký sinh trùng và bệnh nhiễm trùng. Quả thật những lỗ tròn này có hình dáng dễ khiến chúng ta liên tưởng đến các cụm hình tròn hoặc vết sưng xuất hiện trên da.

Mức độ phổ biến của hội chứng sợ lỗ tròn

Chứng sợ lỗ không phổ biến và không được chính thức công nhận. Chính vì vậy mà hội chứng sợ lỗ và cách điều trị cũng ít được quan tâm. Các nghiên cứu khoa học và y học về chứng sợ lỗ rất giới hạn.

Hơn thế nữa, các nhà nghiên cứu lại chia thành hai phe: một bên công nhận, bên còn lại không công nhận tình trạng này. Khi bạn hay người thân bị mắc hội chứng sợ lỗ thì đừng ngại tìm sự tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia y tế để biết thêm thông tin.

Dấu hiệu của hội chứng sợ những cái lỗ

Hội chứng sợ những cái lỗ được kích hoạt khi một người nhìn thấy một cụm các lỗ nhỏ hoặc hình dạng tương tự như lỗ. Lúc này họ sẽ phản ứng bằng cách thể hiện sự ghê tởm hay sợ hãi.

Khi có các triệu chứng dưới đây có nghĩa là bạn đã bị hội chứng sợ lỗ tròn:

Nhiều người sẽ có biểu hiện nổi da gà.

Đi kèm theo đó là cảm giác ghê tởm.

Sự khó chịu xuất hiện và càng lúc càng tăng dần.

Cảm giác trực quan khó chịu như mỏi mắt, biến dạng hoặc ảo tưởng cũng kéo đến nhiều hơn.

Một số người còn cảm thấy đau khổ.

Có thêm cảm giác sởn gai ốc.

Cơn hoảng loạn nặng dần lên.

Bị đổ mồ hôi.

Thấy buồn nôn.

Rung giật người càng lúc càng mạnh.

Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hãy nhanh chóng tham khảo ý kiến bác sĩ. Tuy nhiên, vì cơ địa mỗi người là khác nhau, nên người bị hội chứng sợ lỗ còn gặp những dấu hiệu khác với danh sách trên.

Nên nếu thấy nghi ngờ mình đang mắc hội chứng sợ lỗ thì bạn cần được thăm khám để tìm ra bệnh và phương pháp điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây nên hội chứng sợ lỗ

Hội chứng sợ lỗ và cách điều trị chưa được biết đến nhiều nhưng những vấn đề liên quan đến hội chứng sợ lỗ nguyên nhân lại khá nhiều. Vẫn có thể khái quát chứng sợ lỗ của nhiều người bắt nguồn từ việc nhìn thấy những vật sau đây:

Vỏ hạt sen là nỗi ám ảnh số một với nhiều người mắt hội chứng sợ lỗ.

Tổ ong có hàng trăm ngàn ô nhỏ.

Quả dâu tây với nhiều "mắt" tương đương như lỗ nhỏ.

San hô với đặc trưng là có nhiều cành nhánh với những lỗ nhỏ dày đặc.

Quả lựu với rất nhiều lỗ nhỏ bên trong chứa hạt

Những quả bong bóng.

Hơi nước ngưng tụ đọng thành những hạt tròn nhỏ.

Quả dưa đỏ vì chúng cũng có hình dạng tròn và to

Một chùm mắt động vật nào đó.

Bọt nhôm.

Ngoài ra, các động vật, bao gồm cả côn trùng, động vật lưỡng cư và động vật có vú cũng như các sinh vật khác với da hoặc lông có đốm cũng có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bệnh sợ lỗ.

Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi con người có cảm giác sợ hãi thái quá về một tình huống, địa điểm hay có cảm giác gì về một đối tượng nào đó sẽ dễ sinh ra nỗi ám ảnh và chúng ngày càng phát triển.

Phản ứng áp đảo này có thể xuất phát từ những trải nghiệm đau thương của chính bản thân họ hoặc từ những phản ứng mà họ đã thu nhận được từ việc quan sát người khác về một cơn đau, căn bệnh hay nguy cơ nào đó.

Nỗi ám ảnh này phát triển nhiều hay ít hoàn toàn phụ thuộc vào lịch sử di truyền của một người.

Bên cạnh đó, một số nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng nguyên nhân khiến nhiều người mắc chứng hội chứng sợ lỗ là vì não bộ bị quá tải.

Theo giả thuyết này thì những hình ảnh thủng lỗ chỗ khó chịu là yếu tố quan trọng  khiến khu vực chịu trách nhiệm phân tích thông tin thị giác không làm việc hiệu quả, thậm chí là bị rối loạn.

Khi rơi vào trường hợp đó, não bộ yêu cầu được cung cấp nhiều oxy hơn để xử lý thông tin. Tuy vậy, đối với một số người, quá trình này khiến não càng bị quá tải hơn, dẫn đến cơ thể phản ứng lại bằng việc xuất hiện các cảm giác như chóng mặt, buồn nôn... để gửi thông báo cho cơ thể rằng không nên, không được phép tiếp tục nhìn.

Một số nhà khoa học khác còn đưa ra giả thuyết, trypophobia không phải là nỗi sợ hãi quá mức đối với động vật, mà thực sự là một chứng bệnh của con người. Thực tế đã cho thấy rất nhiều căn bệnh truyền nhiễm và ký sinh trùng đã khiến da bị đốm và lở loét - tức là làm cho một số bộ phận của cơ thể xuất hiện những cái lỗ.

Chẳng hạn như bệnh đậu mùa, bệnh ban đỏ hoặc vết cắn của botfly (vốn thuộc họ các loại ruồi khác nhau mà ấu trùng của chúng là một loài ký sinh sống trên các loài động vật có vú, một số loài còn phát triển trong thịt của vật chủ và một số khác sẽ ký sinh trong ruột).

Giả thuyết này có phần hợp lý vì chúng có thể giải thích cảm giác buồn nôn và "sởn da gà" do hội chứng sợ lỗ và cách điều trị chưa hiệu quả gây ra.

Cách khắc phục hội chứng sợ lỗ

Dù hội chứng sợ lỗ và cách điều trị chưa được phổ biến nhưng cũng có khá nhiều cách khác nhau để giảm bớt nỗi ám ảnh này. Hình thức hiệu quả nhất để đẩy lùi dần hội chứng sợ lỗ chính là điều trị tiếp xúc.

Phương pháp này được xem như một loại trị liệu tâm lý. Chúng tập trung vào việc làm thay đổi phản ứng của người bệnh với đối tượng hoặc tình huống gây ra sợ hãi mà cụ thể là bất cứ thứ gì có hình dạng giống những cái lỗ.

1. Liệu pháp nhận thức – hành vi

Liệu pháp này bao gồm việc cho người bệnh tiếp xúc dần dần với yếu tố kích thích với rất nhiều kỹ thuật giúp bạn giải quyết vấn đề ở nhiều phương diện khác nhau.

Cách làm này cũng sẽ thay đổi quan điểm của bạn về chứng sợ hãi lỗ tròn và tác động của nó trong cuộc sống hàng ngày của bạn.

Ngoài ra, các lựa chọn điều trị khác dưới đây cũng có thể giúp bạn kiểm soát sự ám ảnh về các lỗ bao gồm:

2. Thay đổi lối sống

Bao gồm tập thể dục, tiêu thụ những loại thực phẩm lành mạnh, ngủ đủ giấc và tránh dùng caffeine cùng các chất kích thích gây hại khác cho thể chất và tâm trí người bệnh.

3. Liệu pháp tâm lý

Người bệnh sẽ được nói chuyện thường xuyên hoặc theo định kỳ với một chuyên gia hoặc bác sĩ tâm lý

4. Sử dụng thuốc

Trong một số trường hợp, các bác sĩ sẽ kê một số loại thuốc điều trị chứng ám ảnh và lo lắng để chữa hội chứng sợ lỗ như thuốc ức chế beta, an thần, chống trầm cảm.

Trong các loại thuốc thì thuốc ức chế beta có tác dụng hiệu quả trong việc làm cân bằng những tác động của ad-rê-na-lin lên cơ thể người. Thuốc còn giúp giảm tốc độ nhịp tim, giảm huyết áp và hạn chế những xung động xung quanh.

Thuốc chống trầm cảm thường được kê đơn để điều trị những chứng sợ hãi nghiêm trọng, bao gồm Nhóm chặn sự lấy lại serotonin. Song song đó, các bác sỹ cũng có thể kê đơn thêm những dạng thuốc chống trầm cảm khác để giúp hạn chế triệu chứng.

Tùy từng trường hợp và tình trạng cụ thể của bệnh nhân mà phương pháp và loại thuốc điều trị sẽ khác nhau. Vì vậy, bạn có thể giảm lo lắng không biết hội chứng sợ lỗ và các điều trị thế nào là hợp lý.

Bước cuối cùng trong việc dùng thuốc là các bác sĩ sẽ cho người bệnh dùng một dạng thuốc an thần có tên benzodiazepine. Chúng sẽ giúp hạn chế nỗi sợ hãi phổ biến nhất của những bệnh nhân mắc các chứng sợ khác nhau.

Thuốc này khi dùng phải thận trọng vì có tác dụng phụ và phần chống chỉ định nên chỉ khi được bác sĩ cho phép thì mới nên dùng.

5. Các kỹ thuật thư giãn

Một số động tác đơn giản như hít thở sâu và yoga cũng có thể giảm sợ hãi rất hiệu với người mắc hội chứng sợ lỗ và cách điều trị chưa được hiệu quả.