Giống như nhiều người miền Bắc, chị coi trọng sự hòa hợp về âm dương, ngũ hành. Theo quan niệm truyền thống, mâm ngũ quả tượng trưng cho 5 yếu tố Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ trong cấu trúc vũ trụ. "Ngũ quả" chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Con số 5 - "ngũ hành" là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy, thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ.
Chị Huệ chu đáo hơn. Mâm ngũ quả với gia đình chị không chỉ hòa hợp về âm dương mà loại trái cây bày biện còn có nhiều giá trị dinh dưỡng.
"Tôi chọn chuối xanh, loại quả không thể thiếu, tượng trưng cho Mộc. Quả lê là hành Kim. Quýt, phật thủ hoặc bưởi màu vàng hành Thổ. Nho màu đen hành Thủy và táo đỏ cho hành Hỏa", chị Huệ giải thích. "Những loại quả này rất tốt cho sức khỏe. Một số loại có tác dụng thanh lọc cơ thể, giải rượu trong những ngày Tết". Chị Huệ chọn những loại quả mới chín tới, có màu sắc tươi để giữ được lâu.
Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng, nhà nghiên cứu tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, cho biết, quả phật thủ có thể làm thành món chè phật thủ, tác dụng chữa đầy ợ hơi, buồn nôn, nôn ói. Cháo phật thủ dùng cho các trường hợp sốt ho, đau tức vùng ngực do tràn dịch màng phổi. Rượu phật thủ rất có lợi cho sức khỏe, dùng cho các trường hợp rối loạn tâm thần ý thức (trầm cảm, ức chế...).
"Chuối, nho hay quýt đều là những loại quả có giá trị dinh dưỡng cao", lương y nói. Đặc biệt, cam, quýt hay bưởi đều có axit hữu cơ, tác dụng giải rượu tốt, có thể ăn trực tiếp hoặc làm nước ép, mang lại cảm giác ngon miệng trong những ngày Tết, nhất là khi cơ thể nạp nhiều đồ dầu mỡ, chiên rán, rượu bia do tiệc tùng...
Khi bày biện, chuối đặt ở dưới cùng đỡ toàn bộ các quả khác. Điều này tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, bao bọc và che chở. Trong chuối xanh có 10% tinh bột, có tác dụng chữa bệnh. Bài thuốc được chế biến bằng cách dùng chuối xanh cả vỏ, thái lát, phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp, tán bột uống nhiều lần trong ngày, tác dụng kích thích sự tăng trưởng màng nhầy trong dạ dày. Quả chuối xanh non còn được dùng để chữa hắc lào mới phát.
Chị Nhàn 38 tuổi, là một người Sài Gòn. Người dân miền Nam lại bày biện mâm ngũ quả với mong muốn là "cầu sung vừa đủ xài" để bước sang năm mới đủ đầy, sung túc. Vì thế, mâm ngũ quả ngày Tết chị Nhàn có 5 loại quả: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài.
Lương y Sáng cho biết, đây đều là những loại quả mang giá trị dinh dưỡng cao. Mẵng cầu chứa nhiều chất xơ, vitamin C, chất chống oxy hóa... giúp ổn định đường huyết, ngăn chặn bệnh tim. Dừa nhiều magie, canxi, kali... giúp ngăn ngừa sỏi thận, hỗ trợ sức khỏe tim mạch, bổ sung chất điện giải. Đu đủ nhiều vitamin, khoáng chất, vị ngọt, tác dụng nhuận tràng, tiêu thực, thông đại tiện. Đu đủ xanh tác dụng làm mềm thịt dai, dễ tiêu. Xoài có tác dụng cải thiện hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa, hỗ trợ phát triển thị lực, ngăn ngừa ung thư...
Gia đình chị Nhàn còn bày thêm dưa hấu, dứa. "Dưa hấu căng tròn, mát lành thể hiện sự ngọt ngào, sung túc. Quả thơm (dứa) màu vàng để cầu ước cho một năm con cháu đầy nhà, cầu ước nhiều may mắn hơn", chị nói.
Dưa hấu có 90% thành phần là nước, bổ sung độ ẩm, thanh lọc cơ thể và cải thiện làn da, rất thích hợp cho những ngày Tết. Theo Live Lovef Fruit, dưa hấu còn chứa các chất chống oxy hóa, vitamin, hợp chất lycopene chống ung thư và nhiều chất khác giúp tăng cường hệ miễn dịch. Lycopene trong dưa hấu đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe tim mạch và hiện được công nhận là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sức khỏe của xương. Ăn nhiều dưa hấu cũng giúp cải thiện chức năng tim mạch vì nó cải thiện lưu lượng máu. Dưa hấu cũng rất giàu kali, giúp giữ canxi trong cơ thể, giúp xương và khớp mạnh hơn.
Nếu mâm ngũ quả 2 miền Nam - Bắc có sự khác biệt thì mâm ngũ quả miền Trung lại có sự giao thoa. Cách bày đơn giản theo hình thức quả to, nặng đặt ở dưới làm đế, tiếp đó là những quả có trọng lượng nhỏ chèn bên trên hoặc xen kẽ vào chỗ trống.
Theo kinh nghiệm, khi chọn hoa quả bày ngày Tết, không nên chọn quả chín quá mà nên chọn quả mới chín tới để vẫn có màu sắc tươi và bày được lâu. Chọn quả chắc tay, không bị dập nát, trầy xước, còn cuống và lá. Không nên rửa quả trước khi đặt bàn thờ sẽ làm quả nhanh bị héo hoặc hỏng. Những loại quả vừa mang ý nghĩ tâm linh, vừa có nhiều dinh dưỡng như quả Phật thủ.
