Sắt là một trong ba vi chất quan trọng trong cơ thể bên cạnh i-ốt và vitamin A. Thiếu sắt ở trẻ em sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển thể chất và tinh thần của trẻ sau này, đặc biệt có thể gây ra các rối loạn về tâm thần và vận động, làm trẻ chậm phát triển. Do vậy việc phát hiện và điều trị kịp thời có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
Trẻ nào có nguy cơ thiếu sắt
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh, bệnh viện Nhi Đồng I (TP.HCM) chia sẻ, hiện nay tỉ lệ trẻ thiếu máu ở Việt Nam còn khá cao. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu sắt ở trẻ như trẻ sinh non trước ba tuần hay trẻ sinh ra có cân nặng thấp, trẻ bú mẹ sau 6 tháng tuổi nhưng không ăn dặm, trẻ dùng sữa công thức không bổ sung sắt.
Ngoài ra, việc trẻ đã từng gặp phải một số bệnh nhiễm trùng mãn tính, bé gái đang ở độ tuổi dậy thì, là một trong những nguyên nhân khiến trẻ có nguy cơ cao thiếu hụt sắt.
Dấu hiệu thiếu sắt ở trẻ em
Trong thời gian đầu khi mới bị thiếu sắt, chúng ta không thể nhận ra qua cách quan sát từ bên ngoài vì trẻ sẽ không có bất kỳ biểu hiện nào. Theo bác sĩ Khanh, sau 1 thời gian thiếu sắt, lượng sắt trong cơ thể trẻ sẽ suy giảm dẫn đến thiếu máu. Tới giai đoạn này, cha mẹ sẽ nhận thấy con mình có những biểu hiện như da nhợt nhạt, lòng bàn tay nhạt, mệt mỏi, suy nhược, chậm phát triển nhận thức, dễ bị bệnh vặt, nhiễm trùng, viêm lưỡi,… Bên cạnh đó, trẻ có thể thèm ăn những thứ không bình thường như đất bẩn hoặc chỉ ăn tinh bột.
Thiếu sắt và thiếu máu do thiếu sắt thường được chẩn đoán thông qua xét nghiệm máu. Cha mẹ nên cho trẻ sơ sinh được xét nghiệm chứng thiếu máu do thiếu sắt cũng như tình trạng thiếu sắt bắt đầu vào khoảng giữa tháng tuổi thứ 9 và 12.
Bổ sung sắt bằng cách nào?
Trẻ thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu, đây là nguyên nhân khiến trẻ suy dinh dưỡng và chậm tăng cân. Mặc dù có thể trẻ ăn tốt tuy nhiên lý do thường là chế độ ăn của trẻ chưa được hợp lý. Vậy nên cha mẹ cần xây dựng cho trẻ chế độ ăn đầy đủ chất sắt. Khi trẻ bẳt đầu ăn dặm, bạn nên bổ sung vào thực đơn hàng ngày của trẻ những thực phẩm với hàm lượng sắt cao như ngũ cốc, thịt nghiền, đậu nghiền,… Bên cạnh đó, đối với những bé lớn hơn, bạn có thể cung cấp sắt cho bé từ các nguồn thực phẩm đa dạng hơn như thịt đỏ, cá, đậu và rau xanh.
Thực phẩm chứa nhiều sắt như cải bó xôi, rau cải xoăn, xúp lơ, khoai tây, cải xoong, đậu hà lan; các loại trái cây gồm dưa hấu, dâu tây, quả chà là nho, đu đủ, chuối; các loại thịt màu đỏ như (thịt lợn nạc, thịt bò), cá, động vật thân mềm như sò, nghêu, trai, ốc, hến; thịt đùi động vật chứa nhiều sắt hơn thịt ở lườn.
Vitamin C giúp làm tăng hấp thu sắt. Bạn có thể cho trẻ ăn thêm những thực phẩm giàu vitamin C như dưa hấu, dâu tây, kiwi, rau cải xanh, cà chua và khoai tây.
Nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và tiếp tục cho con bú tới năm con tròn 1 tuổi. Sắt trong sữa mẹ dễ hấp thu hơn so với sắt bổ sung trong các sản phẩm khác. Nếu bạn không cho con bú thì có thể sử dụng sản phẩm bổ sung sắt để thay thế.
Trẻ dưới 6 tháng tuổi, mẹ có thể uống sắt và cho con bú để bổ sung sắt cho con. Với những trẻ lớn hơn, các mẹ cần lưu ý những loại thuốc uống bổ sung sắt có thể gây tác dụng phụ như táo bón, buồn nôn khi mới sử dụng nên cần phải uống bổ sung theo hướng dẫn cụ thể của bác sĩ.
