Theo Tổ chức Y tế thế giới (WTO), các ba mẹ nên nuôi con bằng sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời để hệ miễn dịch của bé phát triển tốt nhất.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh, Khoa dinh dưỡng Nhi Bệnh viện Hoàng gia (Vương quốc Anh), cho biết: "Tự nhiên đã cho trẻ 1 'hạt mầm' miễn dịch từ sữa mẹ, đó là hợp chất HMO. HMO là 1 dạng đường được tiết trong sữa mẹ, đảm trách vai trò miễn dịch cho trẻ là đã được chứng minh thuyết phục.

Chế độ dinh dưỡng hợp lí, quản lý cân nặng trước mang thai và tăng cân đúng trong lúc mang thai và sinh hoạt giảm áp lực là những lời khuyên để sữa có lượng HMO tốt nhất". 

HMO giữ vai trò chủ đạo trong hệ miễn dịch của bé

Theo bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh, thành phần cơ bản trong 1 giọt sữa mẹ sẽ gồm 2 yếu tố giúp trẻ sống khỏe mạnh, đó là miễn dịch và dinh dưỡng. Trong yếu tố miễn dịch, hợp chất Human Milk Oligosaccharide (HMO) giữ vai trò chủ đạo trong yếu tố này.

Trung bình lượng HMO xuất hiện từ những giọt sữa mẹ đầu tiên tiết ra sau sinh từ 1- 2 giờ dao động ở mức 20 - 25g/L. Sau khoảng thời gian 4 - 5 ngày, lượng HMO thay đổi còn 10 - 15g/L.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh mối liên hệ mật thiết giữa HMO và hệ miễn dịch của trẻ từ khi chào đời đến lúc lớn hơn.

Giai đoạn sơ sinh, HMO giúp ngăn ngừa các tác nhân tấn công vào cơ thể bé. Khi trẻ lớn hơn, HMO tiếp tục duy trì đều đặn để bảo vệ sức khỏe trẻ. Lúc này, HMO sẽ nuôi dưỡng các vi sinh vật đường ruột giúp lợi khuẩn hoàn thiện chức năng kích hoạt hệ thống bảo vệ, ngăn ngừa và tiêu diệt vi khuẩn có hại xâm nhập vào cơ thẻ trẻ.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh thông tin: Báo cáo của Giáo sư Clemens, Viện Dinh Dưỡng Đại học Giessen (Đức), đã cho thấy phần lớn các cơ quan tiêu hóa đều có sự đóng góp tích cực của HMO bao gồm dạ dày, ruột non và ruột già.

Hoạt động bảo vệ của HMO gồm 4 cơ chế chính:

- Ngăn ngừa sự bám dính của vi khuẩn có hại lên tế bào niêm mạc, chặn đứng sự phát triển của chúng.

- Kích hoạt hoạt động phản kháng của tế bào niêm mạc.

- Tham gia vào hỗ trợ phát triển hệ vi sinh đường ruột.

- Tham gia vào huấn luyện hàng rào miễn dịch phát triển.

Gia tăng lượng HMO trong sữa mẹ

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh chia sẻ một số bằng chứng cho thấy rằng các HMO và các lợi khuẩn đường ruột (đặc biệt chủng Bifidus BL) có mối quan hệ như những người bạn thân. Khi gặp nhau, chúng tạo sức mạnh cộng hưởng lớn cho hệ miễn dịch.

"Tiến sĩ Oliveira, Đại học Reading (Vương quốc Anh) và Tiến sĩ Amy, Đại học California Davis (Mỹ) từng chia sẻ rằng nếu các lợi khuẩn đang như sa mạc khô cằn và không đủ sức chống lại sự xâm nhiễm thì HMO đến biến đổi vùng đất đó thành đồng cỏ xanh tươi và sản xuất các chuỗi chất béo ngắn.

Những chuỗi chất béo ngắn này tham gia vào hoạt động ổn định của đường ruột trong hấp thụ chất dinh dưỡng cũng như chống sự xâm nhiễm của vi khuẩn có hại. Tiến sĩ Doare và cộng sự tại Đại học ICL (Vương quốc Anh) cho biết HMO hỗ trợ Bifidus BL đáp ứng tín hiệu các tế bào miễn dịch T trong hoạt động đề kháng", bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh chia sẻ. 

Về hoạt động tiết HMO trong sữa mẹ, bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh cho biết quá trình này khá đa dạng và phụ thuộc nhiều yếu tố. Hơn nữa, sự tiết HMO cũng phụ thuộc vào kiểu hình di truyền của mẹ.

Với những bằng chứng hiện tại về mối liên hệ và lối sống của mẹ, Tiến sĩ Jantscher-Krenn cùng cộng sự tại Đại học California (San Diego, Mỹ) tìm thấy mối liên hệ giữa thừa cân béo phì của mẹ khi bước vào mang thai và sự tiết ít HMO trong sữa khi sinh.

Thêm vào đó, stress hoặc áp lực quá nhiều trong lúc mang thai cũng cho thấy có sự liên quan đến ảnh hưởng chất lượng thành phần sữa. Do đó, lời khuyên dành cho phụ nữ khi mang thai để có HMO đầy đủ cho phát triển của trẻ chính là:

Có chế độ dinh dưỡng hợp lí và đa dạng để giữ cân nặng phù hợp trước khi mang thai.

Duy trì lối sống lành mạnh, giao tiếp xã hội và tham gia các cuộc nói chuyện cộng đồng để hiểu hơn về mang thai cũng như giảm các tác nhân gây stress. Các ông bố nên thường xuyên nói chuyện với vợ khi mang thai để giúp họ cảm thấy được quan tâm.

Thức phẩm bổ sung lượng HMO

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh thông tin: "Hiện tại có rất nhiều nghiên cứu về HMO và chất này cũng được quan tâm nhiều trong thực phẩm bởi vai trò của HMO trong hệ miễn dịch trẻ nhỏ được cho là rất quan trọng. Thực tế, việc phát triển HMO được quan tâm trong nhóm thực phẩm dành cho trẻ em là chính, chủ yếu là các sản phẩm sữa.

Những nghiên cứu lâm sàng trên sữa là chính, những thực phẩm khác bằng chứng còn khá hạn chế. Một báo cáo mới nhất năm 2018, HMO được nghiên cứu chủ yếu ở Châu Âu và Mỹ về tính ứng dụng, và ở đó có những hội đồng khoa học chuyên môn được lập ra để đánh giá những nghiên cứu về HMO trên sữa dành cho trẻ.

Giữa 200 dòng HMO được tìm thấy, hiện tại Hội đồng khoa học của cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (EFSA) chỉ đánh giá và phê duyệt 2 dòng HMO là 2’-FL và LnNT về tính ứng dụng và bổ sung an toàn vào thực phẩm cho trẻ em".

Tiếp theo là hàng loạt những nghiên cứu lâm sàng đã tập trung vào vai trò của 2 dòng này trong phát triển miễn dịch trẻ nhỏ. 

Trong phân tích tổng quan khác trên dòng HMO này, một số chuyên gia cũng cho biết có sự liên quan giữa vai trò của HMO trong cải thiện chức năng của tế bào niêm mạc ruột trong các vấn đê tiêu hóa như tiêu chảy do nhiễm khuẩn Campylobacter.