Trải qua 3 cuộc họp trong ngày, Phạm Hồng Ánh (nhân viên kinh doanh, 25 tuổi, trú tại Đống Đa, Hà Nội) cảm nhận rõ ràng những cơn đau nửa đầu lại đến. Như mọi khi, Ánh mở ngăn kéo bàn, với tay lấy vỉ thuốc paracetamol đã dùng được một nửa.

Sau khi uống 2 viên, Ánh nhanh chóng cảm thấy dễ chịu chỉ sau 15-20 phút và quay trở lại công việc.

Paracetamol, hay còn được biết đến là acetaminophen, là loại thuốc giảm đau và hạ sốt thường được sử dụng hiện nay. Tuy nhiên, một trong những lo ngại lớn được nhiều người bàn tán về loại thuốc này là khả năng gây tổn thương gan, đặc biệt khi dùng với liều lượng lớn hoặc trong một thời gian dài.

Chia sẻ về vấn đề này, thạc sĩ Lê Việt Anh, Viện Y học Ứng dụng Việt Nam, khẳng định lo ngại trên có xảy ra. Tuy nhiên, loại thuốc này, về cơ bản, khá an toàn nếu dùng đúng cách.

Paracetamol hoạt động như thế nào?

Thạc sĩ Việt Anh cho hay sau khi đi vào cơ thể, paracetamol sẽ ngăn việc sản xuất prostaglandin - một chất hóa học trong cơ thể gây ra cảm giác đau và viêm. Đồng thời, paracetamol cũng được cho là có tác dụng hạ sốt bằng cách tác động lên vùng dưới đồi trong não.

“Paracetamol được chuyển hóa ở gan, bài tiết qua thận và thường khá an toàn khi dùng đúng với liều lượng được khuyến nghị”, vị chuyên gia nói.

Như vậy, chúng ta có thể khẳng định paracetamol an toàn khi dùng đúng với liều lượng khuyến nghị. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa khi sử dụng loại thuốc này quá liều hoặc trong thời gian kéo dài, bệnh nhân sẽ có nguy cơ bị tổn thương gan.

Một số nghiên cứu tại Mỹ và Anh đã chỉ ra rằng việc sử dụng quá liều paracetamol là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan do sử dụng thuốc, từ đó gây suy gan cấp tính.

Những nghiên cứu này cũng chỉ ra nguy cơ tổn thương gan do quá liều paracetamol thậm chí tăng lên ở những người uống rượu thường xuyên. Nguyên nhân là rượu được xem như một tác nhân gây hại cho gan.

Ngoài ra, những người có tiền sử mắc bệnh gan hoặc đang dùng các loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến gan đều bị tăng nguy cơ tổn thương gan do quá liều paracetamol.

Các triệu chứng tổn thương gan khi dùng paracetamol quá liều

Theo thạc sĩ Việt Anh, các triệu chứng phổ biến của tình trạng tổn thương gan do quá liều paracetamol có thể bao gồm: Buồn nôn, nôn, đau bụng, vàng da và vàng mắt.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, tình trạng suy gan cũng có thể xảy ra, từ đó đe dọa tính mạng người bệnh.

“Nếu gặp phải bất kỳ triệu chứng tổn thương gan nào kể trên khi dùng paracetamol, mọi người cần đến cơ sở y tế gần nhất hoặc tìm đến bác sĩ ngay”, vị chuyên gia khuyến cáo.

Để giảm nguy cơ tổn thương gan do quá liều paracetamol, thạc sĩ Việt Anh cho rằng người dân cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, hướng dẫn sử dụng và tuyệt đối không dùng quá liều khuyến nghị.

Liều khuyến nghị an toàn của paracetamol là:

• Với người lớn: 3 g/ngày (tương đương với 6 viên có chứa 500 mg paracetamol), uống mỗi lần cách nhau ít nhất 4 giờ. Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể kê liều tối đa lên đến 4 g/ngày.
• Với trẻ em: 15 mg/kg cân nặng mỗi 6 giờ hoặc 10 mg/kg cân nặng mỗi 4 giờ. Trong một số trường hợp đặc biệt như sau phẫu thuật, bác sĩ có thể kê liều từ 10 đến 15 mg/kg cân nặng mỗi 4 giờ.

Tuy nhiên, tổng liều không được vượt quá 80 mg/kg/ngày ở trẻ em có cân nặng dưới 37 kg và 3 g/ngày ở trẻ em có cân nặng trên 37 kg.

“Mặc dù paracetamol là thuốc không kê đơn, do đó, chúng ta có thể dễ dàng mua được tại bất cứ hiệu thuốc nào, việc sử dụng đúng liều khuyến nghị là rất quan trọng”, thạc sĩ Việt Anh nhấn mạnh.

Bởi vậy, dù không bắt buộc, vị chuyên gia vẫn khuyến cáo người dân nên tham khảo thêm ý kiến bác sĩ/dược sĩ trước khi quyết định sử dụng paracetamol cho bất cứ tình trạng sức khỏe nào.

Bên cạnh đó, mọi người cũng nên tránh uống rượu trong khi dùng paracetamol. Mặt khác, người dân cần xin ý kiến bác sĩ điều trị trước khi sử dụng paracetamol nếu đang có bất kỳ tình trạng bệnh gan nào hoặc đang dùng các loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến gan.

Các lựa chọn thay thế cho paracetamol

Trong trường hợp lo lắng về những nguy cơ khi sử dụng paracetamol, thạc sĩ Việt Anh thông tin vẫn còn một số loại thuốc giảm đau và hạ sốt thay thế phổ biến người dân có thể cân nhắc sử dụng.

Cụ thể, các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen và aspirin có thể hiệu quả trong việc giảm đau và hạ sốt.

Vị chuyên gia nói thêm: “Tuy nhiên, những loại thuốc này cũng có những nguy cơ riêng, mọi người cần thận trọng khi sử dụng. Tương tự paracetamol, người dân cũng nên trao đổi với bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng những loại thuốc này, đặc biệt với trường hợp có những tình trạng sức khỏe cụ thể hoặc đang dùng thuốc khác”.