Mới đây, trên trang Facebook cá nhân, nghệ sĩ Phi Phụng đã chia sẻ đoạn tin ngắn của nghệ sĩ Hoàng Lan khiến cộng động mạng không khỏi xót xa. Được biết, nghệ sĩ Hoàng Lan mắc chứng bệnh Parkinson đã nhiều năm kèm theo các căn bệnh khác khiến sức khỏe dần suy kiệt.
Nghệ sĩ Hoàng Lan sinh năm 1959 tại miền Tây Nam Bộ. Năm 17 tuổi, bà theo nghiệp sân khấu tại Đoàn kịch nói Cửu Long. Sau hơn 30 năm gắn bó với nghề, bà được khán giả nhớ đến nhiều qua các vai diễn: Lan Xì – po, Hai mưa nắng, chủ quán cơm tù, má mì…. Trong loạt kịch của chương trình Trong nhà ngoài phố (phát sóng giai đoạn 2000 – 2005). Bà cũng từng góp mặt trong các bộ phim nổi tiếng như Sóng gió cuộc đời, Cổng mặt trời…
Thời gian sau, nghệ sĩ Hoàng Lan dần vắng bóng trên sóng truyền hình vì mang trong mình nhiều căn bệnh (nhồi máu não, giãn tĩnh mạch, viêm đa khớp, thoát vị đĩa đệm….) và sống trong cảnh không chồng con, nương nhờ những người anh chị em họ.
Cách đây 3 năm, nghệ sĩ Hoàng Lan mắc chứng bệnh Parkinson. Vì khó khăn trong việc đi lại nên bà phải buộc dây vào bụng để lần đứng, ngồi dậy trên giường và đi vệ sinh. Vì bị biến chứng của căn bệnh Parkinson, mắt phải của bà đã bị hỏng.
Bệnh Parkinson là gì?
Theo Tiến sĩ Bác sĩ Ngô Thị Phượng, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội), Parkinson là chứng bệnh thoái hóa mạn tính tiến triển, thường gặp ở người cao tuổi. Tuổi thọ trung bình tăng dẫn đến xu hướng mắc bệnh tăng theo.
Theo bác sĩ Phượng, bệnh Parkinson nguyên phát đến nay vẫn chưa tìm ra nguyên nhân. Bệnh này có thể tiến triển qua 5 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Có các dấu hiệu ở 1 bên cơ thể, bệnh nhân vẫn tự chủ trong các sinh hoạt.
- Giai đoạn 2: Có các dấu hiệu ở hai bên nhưng không bị mất thăng bằng.
- Giai đoạn 3: Có triệu chứng cả 2 bên cơ thể mất thăng bằng nhưng bệnh nhân vẫn tự chủ được trong hoạt động tuy có bị hạn chế.
- Giai đoạn 4: Bị suy giảm chức năng nặng nhưng vẫn có thể đi đứng được cần sự hỗ trợ một phần.
- Giai đoạn 5: Bệnh nhân phải ngồi xe lăn hoặc nằm tại giường, không còn tự chủ được.
Triệu chứng thường gặp của bệnh Parkinson
Bác sĩ Phượng cho biết ở giai đoạn sớm, các triệu chứng của bệnh Parkinson thường gặp có thể bao gồm: Mệt mỏi, đau cơ, người bệnh vụng về khi thực hiện các động tác đơn giản hàng ngày (tra chìa khóa, mang giày, mang tất…), rối loạn chữ viết (người bệnh viết chữ nhỏ dần), táo bón, trầm cảm.
Bệnh nhân còn có biểu hiện kéo lê một chân hoặc giảm hoạt động một tay khi vận động, khu vực mặt, gối có hiện tượng bong vảy da. Triệu chứng sớm có thể là run khi nghỉ không liên tục, kín đáo.
Bên cạnh đó, bệnh Parkinson còn biểu hiện khi điển hình với ba triệu chứng cơ bản:
Thứ nhất, run thấy rõ ở ngọn chi, môi, lưỡi. Dấu hiệu run thường khu trú một bên cơ thể trong nhiều năm đầu. Khi vận động run có thể tạm mất nhưng sau lại tái diễn. Khi ngủ bệnh nhân hết run nhưng khi xúc động lại tăng run. Một số trường hợp hoàn toàn không run.
Thứ hai, cứng đơ. Đây là một trong các triệu chứng quan trọng nhất của bệnh Parkinson. Lúc này, chân tay bệnh nhân cứng đơ ở tất cả các nhóm cơ, việc đi lại trở nên khó khăn, sờ nắn các cơ thấy chắc, cứng.
Thứ ba, giảm vận động. Bệnh nhân mất các động tác tự nhiên của nét mặt, của chân tay, đặc biệt khi cử động. Bệnh nhân còn mất đi vẻ biểu lộ tình cảm, nét mặt như người mang mặt nạ, ít chớp mắt.
Ngoài ra, bác sĩ Phượng cho biết: “Bệnh Parkinson còn có những triệu chứng khác như xuất hiện loạn cảm đau, đứng ngồi không yên, nóng bức, tăng tiết, phù, tím tái ngọn chi, rối loạn cương, hạ huyết áp tư thế, trầm cảm lo âu (khoảng 35 đến 40%), một số ít có thể có ảo thị, hoang tưởng, có thể gặp sa sút trí tuệ ở giai đoạn nặng…”.
Điều trị bệnh Parkinson như thế nào?
Bác sĩ Phượng thông tin: “Có nhiều nhóm thuốc điều trị bệnh Parkinson như nhóm ức chế cholin (ví dụ: Artan, Trihex...) , các thuốc kích thích trực tiếp các thụ thể dopamin (Sifrol, Trivastal), các thuốc thay thế dopamin (levo dopa) là thuốc bổ sung dopamin kịp thời và đúng cơ chế bệnh sinh (thuốc thường dùng là Madopar, Syndopar, Sinemet..) và các thuốc ức chế hủy dopamin (nhóm này hiện nay ít có trên thị trường Việt nam). Nếu dùng nhóm levo dopa thì không nên kết hợp với vitamin B6”.
Về cách sử dụng, bác sĩ Phượng cho biết khởi đầu bằng liều thấp, tăng dần tới liều tác dụng và duy trì liều. Trường hợp muốn thay thế thuốc khác, phải thay thế dần dần, không dừng đột ngột.
Bác sĩ Phượng cũng khuyến cáo tùy thuộc vào từng nhóm thuốc mà có những tác dụng không mong muốn khác nhau. Tác dụng phụ thường gặp là khô mắt, khô miệng, buồn ngủ, hạ huyết áp tư thế, loạn nhịp tim, nhịp tim nhanh, buồn nôn, táo bón, khó tiêu…. Sử dụng liều cao có thể gây ảo giác, kích động, lú lẫn.
Ngoài các nhóm thuốc trên, bác sĩ Phượng thông tin bệnh nhân có thể sử dụng thêm các nhóm thuốc bảo vệ và dinh dưỡng thần kinh. Nhóm thuốc này không đặc trưng cho bệnh Parkinson nhưng vẫn có tác dụng theo cơ chế chống gốc tự do và dinh dưỡng thần kinh.
Việc điều trị bệnh Parkinson lựa chọn đầu tiên là dùng thuốc. Một số phương pháp điều trị khác trong điều trị bệnh Parkinson chỉ sử dụng khi điều trị nội khoa ít kết quả như: Phẫu thuật, kích thích não ở sâu, xạ phẫu…
“Điều trị bằng phục hồi chức năng, y học cổ truyền cho tác dụng hạn chế, chưa công bố các nghiên cứu”, bác sĩ Phượng thông tin.
Những biến chứng thường gặp của bệnh Parkinson
Bệnh Parkinson là chứng bệnh mạn tính tiến triển nặng dần. Ngoài các tác dụng phụ của thuốc điều trị, bệnh nhân còn có thể gặp các tai biến, biến chứng như:
Suy mòn, suy kiệt do chức năng đường ruột kém, bệnh nhân run nhiều mất năng lượng.
Thiếu vitamin D nên dễ gây loãng xương do tình trạng ít vận động.
Dễ bị ngã do mất thăng bằng, kết hợp với loãng xương vì vậy nguy cơ gãy xương cao, nhất là gãy cổ xương đùi.
Bội nhiễm phổi hoặc viêm phổi. Nhất là giai đoạn nặng do bệnh nhân suy mòn kết hợp co cứng cơ nên mất khả năng ho khạc.
Để chăm sóc bệnh nhân mắc bệnh Parkinson, bác sĩ Phượng khuyên nên cho bệnh nhân thường xuyên đi lại, đi chậm, bước dài chân, tập thói quen thở sâu, tắm nắng... Về chế độ dinh dưỡng, nên chú ý cân bằng, tích cực ăn thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu vitamin, đặc biệt là vitamin D.
Cần có các biện pháp hạn chế nguy cơ nhiễm trùng hô hấp như giữ ấm đường thở, tăng cường sức đề kháng. Bên cạnh đó, nên chú ý không để bị ngã nhằm phòng tránh nguy cơ gãy xương.
