Theo các chuyên gia, việc trẻ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm, ốm do virus là minh chứng cho hậu quả “nợ miễn dịch” - nghĩa là trẻ không đạt miễn dịch tự nhiên theo đúng độ tuổi do thời gian trẻ giảm tiếp xúc xã hội kéo dài trong đại dịch COVID-19 trước đó, và khi quay trở lại trường thì nhiều loại dịch bệnh thông thường (cúm, Adenovirus, sốt xuất huyết…) lại trở nên phức tạp, tiến triển nặng và thời gian khỏi bệnh lâu hơn.
PGS.TS Nguyễn Thị Diệu Thúy, Chủ nhiệm Bộ môn Nhi, Đại học Y Hà Nội cho biết, khi trẻ đang mắc bệnh, virus, vi khuẩn sẽ lấy các vi chất dinh dưỡng đặc biệt là sắt để sinh sôi và phát triển. Tần suất trẻ bị bệnh một năm trung bình khoảng 2-3 đợt. Chính vì vậy giai đoạn trẻ 6 tháng - 5 tuổi là giai đoạn “khoảng trống miễn dịch” trẻ rất dễ mắc bệnh và có nguy cơ thiểu kẽm và sắt cao.
“Trả nợ miễn dịch” nhanh, hiệu quả cho trẻ
Bên cạnh tiêm phòng, vận động hợp lý thì bổ sung dinh dưỡng với đầy đủ kẽm và sắt cho nhu cầu hàng ngày là yếu tố cốt lõi giúp tăng cường hệ miễn dịch của trẻ nhanh và toàn diện nhất. Tuy nhiên, tại Việt Nam, hiện có 60% trẻ thiếu kẽm, cứ 3 trẻ có một trẻ thiếu sắt. Đặc biệt, thiếu kẽm thường đi đôi với thiếu sắt và ngược lại.
Trong khi đó, không phải cứ cho trẻ thức ăn giàu sắt và thức ăn giàu kẽm là hấp thu 100%. Tỷ lệ hấp thu sắt từ thức ăn khá thấp chỉ từ 5-15%, kẽm từ 10-30%. Do đó chế độ ăn hàng ngày của trẻ dưới 5 tuổi chỉ đáp ứng được 50% kẽm và sắt, ngoài ra trẻ còn dễ bị nhiễm giun sán, rối loạn tiêu hóa thường xuyên cũng là nguyên nhân gây giảm hấp thu sắt, kẽm.
Theo PGS.TS Diệu Thúy, việc bổ sung sắt, kẽm đủ cho nhu cầu hằng ngày đặc biệt sau khi bệnh là yếu tố cốt lõi giúp trẻ sớm hồi phục, tăng cường đề kháng từ đó “trả được món nợ miễn dịch” nhanh, hiệu quả. Tuy nhiên, có những lưu ý quan trọng cha mẹ cần chú ý.
“Sắt tham gia vào quá trình sản sinh ra các tế bào miễn dịch Lympho T - giúp chống lại sự tấn công của virus, vi khuẩn. Bởi vậy, khi cơ thể trẻ bị thiếu sắt thì điều hiển nhiên xảy ra là hệ miễn dịch sẽ suy giảm… Cùng với sắt thì kẽm vừa là thành phần, vừa là xúc tác tăng cường sản xuất ra các yếu tố miễn dịch, từ đó tạo một hệ thống phòng thủ giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh”, PGS.TS Diệu Thúy nhấn mạnh tầm quan trọng của sắt và kẽm với hệ miễn dịch.
Khi nào cho trẻ bổ sung thêm sắt và kẽm?
PGS.TS Diệu Thúy khuyến cáo phụ huynh không bổ sung sắt và kẽm khi trẻ đang bệnh. Bởi, lúc trẻ đang bị bệnh, virus, vi khuẩn lấy các vi chất dinh dưỡng đặc biệt vi chất dinh dưỡng sắt để sinh sôi và phát triển. Chính vì vậy, khi đang bệnh không sử dụng sản phẩm có vi chất sắt.
“Sau khi trẻ khỏi bệnh 7-10 ngày thì cần thiết bổ sung sắt kẽm dự phòng cho nhu cầu hàng ngày từ 2-3 tháng để hỗ trợ phục hồi cơ thể, củng cố hệ miễn dịch cho trẻ”, PGS.TS Diệu Thúy nói.
Không ít phụ huynh đã đặt câu hỏi liệu có cần phải xét nghiệm trước khi bổ sung sắt và kẽm hay không?
Trả lời thắc mắc này, Ths.BS Lê Thị Hải, Nguyên Giám đốc Trung tâm Khám, tư vấn Dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, việc xét nghiệm vi chất là không cần thiết trừ khi có chỉ định của bác sĩ khi có nghi ngờ thiếu hụt lớn và đang ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ. Để nhận đủ sắt kẽm, trẻ cần có chế độ đa dạng đầy đủ các thực phẩm giàu kẽm, sắt và có thể bổ sung sản phẩm đáp ứng nhu cầu khuyến nghị sinh lý hàng ngày.
Trả lời thêm cho câu hỏi này, PGS.TS Diệu Thúy cũng cho biết: “Không có đứa trẻ nào chỉ thiếu sắt, hay chỉ thiếu kẽm mà thường thiếu song hành. Việc bổ sung kẽm và sắt đồng thời không có sự cạnh tranh hấp thu. Và đặc biệt khi dùng cùng nhau chúng còn hỗ trợ nhau trong hấp thu”.
Đồng quan điểm này, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, Nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, khi bổ sung sắt và kẽm, việc cân bằng hàm lượng là cực kỳ quan trọng. Vì vậy, nên lựa chọn sản phẩm có cả sắt và kẽm với tỉ lệ 1:1 để cơ thể trẻ hấp thu được tốt nhất.
Các chuyên gia Nhi khoa đều cho rằng, việc “trả nợ miễn dịch” cho trẻ cần thực hiện càng sớm càng tốt. Trong đó, chú ý các yếu tố dinh dưỡng đặc biệt là sắt và kẽm để giúp tăng cường miễn dịch cho trẻ một cách hiệu quả nhất./.
