Tiến sĩ John Blandford, Giám đốc Tổ chức Kiểm soát và Dự phòng dịch bệnh Mỹ tại Việt Nam, cho biết bốn nghiên cứu trên toàn cầu ở hàng nghìn cặp đôi với hàng trăm nghìn lần quan hệ tình dục cho thấy không có sự lây truyền từ người nhiễm HIV "có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện" sang bạn tình. Các cặp đôi khi quan hệ không sử dụng bao cao su hay thuốc dự phòng phơi nhiễm trước HIV (PrEP).
"Người nhiễm HIV uống thuốc ARV hàng ngày theo chỉ định của bác sĩ, đạt đến mức ức chế virus, nghĩa là tải lượng virus dưới 200 bản sao/ml máu, hay còn gọi dưới ngưỡng phát hiện, sẽ ngăn ngừa được lây truyền HIV qua đường tình dục", tiến sĩ John chia sẻ.
Bốn nghiên cứu quy mô lớn tại nhiều nước trên thế giới lần lượt thực hiện vào các năm 2005, 2010, 2012, 2018. Kết quả chứng minh tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện sẽ ngừa lây truyền HIV qua đường tình dục ở cả các cặp đôi khác giới lẫn đồng tính. Dựa trên các nghiên cứu này, thông điệp U=U hay K=K, tức "không phát hiện = không lây truyền" đang được lan tỏa trên toàn cầu.
Tiến sĩ Hoàng Đình Cảnh, Cục Phó Phòng chống HIV/AIDS, cho biết hiện Việt Nam có hơn 200.000 người được chẩn đoán nhiễm HIV, mỗi năm có 10.000 người mắc mới. Đến tháng 6, có khoảng 130 người được điều trị thuốc ARV. Ước tính còn hoảng 50.000 người nhiễm trong cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị. TP HCM đang là nơi có người nhiễm HIV nhiều nhất nước với hơn 48.000 bệnh nhân, chiếm gần 25% cả nước.
Việt Nam hướng tới mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020, tức 90% người nhiễm HIV biết được tình trạng bệnh, 90% người chẩn đoán HIV được điều trị bằng thuốc kháng virus ARV và 90% người điều trị ARV có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện. Hiện mới chỉ 80% người nhiễm HIV biết được tình trạng của mình.
Để đạt và duy trì tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, cần tuân thủ điều trị thuốc ARV và xét nghiệm tải lượng virus định kỳ. Trong năm đầu tiên điều trị ARV, cần xét nghiệm 2 lần. Các năm sau xét nghiệm mỗi năm một lần.
Theo bác sĩ Đỗ Hữu Thủy, Cục Phòng chống HIV/AIDS, hiện cả nước có 1.345 cơ sở y tế cung cấp dịch vụ tư vấn và xét nghiệm sàng lọc HIV. Việc xét nghiệm phát hiện bệnh sớm, điều trị ngay bằng thuốc ARV có thể giữ cơ thể khỏe, giảm nguy cơ nhiễm trùng, giảm lây truyền HIV sang bạn tình và từ mẹ sang con. Nhiều bệnh nhân chủ quan không điều trị vì thấy còn khỏe mạnh, sợ lộ danh tính hoặc chưa nhận thức được lợi ích của ARV.
Trước đây HIV được xem là án tử. Hiện nay thuốc ARV có thể giúp người bệnh sống thêm 50 năm kể từ ngày điều trị. Thuốc ARV tại Việt Nam đang được miễn phí đến cuối năm 2018. Từ 1/1/2019 bảo hiểm y tế sẽ chi trả thuốc này tại một số điểm điều trị.
