Năm năm trước, khi thị trường bất động sản Trung Quốc vẫn còn sôi động, Lâm Phi Nhiên cùng chồng quyết định mua một căn hộ mới ở Hợp Phì (tỉnh An Huy). Khi ấy, hai vợ chồng thuộc nhóm 9x vừa đi làm được vài năm, có thu nhập ổn định và đứa con đầu lòng sắp vào mẫu giáo. Căn hộ họ đang thuê chỉ có một phòng ngủ và một phòng khách nhỏ, quá chật cho gia đình ba người. Mua nhà là điều đương nhiên, ổn định, an cư và là bước ngoặt của tuổi trưởng thành.
Họ gom góp, vay mượn từ người thân rồi dùng gần 1 triệu NDT làm tiền đặt cọc để mua căn hộ 2 phòng ngủ trị giá gần 1,8 triệu NDT. Cả hai tin rằng mua sớm thì lời sớm, vì giá nhà khi đó vẫn tăng đều nhiều năm liền. Nhưng cuộc sống không diễn ra như họ nghĩ.
Từ năm 2023, thị trường bất động sản Trung Quốc bước vào đợt điều chỉnh mạnh nhất trong nhiều thập kỷ. Giá nhà tại Hợp Phì rơi tự do. Căn hộ của Lâm Phi Nhiên mà họ gồng mình trả nợ, giờ chỉ còn trị giá khoảng 800.000 NDT, tức giảm hơn 1 triệu NDT, tương đương toàn bộ khoản đặt cọc của họ bốc hơi.
Cú sốc đó kéo theo những rạn nứt không thể hàn gắn.
Mỗi khi đến kỳ trả nợ hoặc nhắc đến chuyện tiền bạc, chồng cô lại quay sang trách móc: “Tất cả là quyết định của em. Nếu không mua căn nhà này, chúng ta đâu phải khổ như vậy”. Những lời lẽ ấy lặp đi lặp lại suốt nhiều năm, khiến cuộc hôn nhân vốn vững vàng chậm rãi sụp đổ.
Tháng 11/2025, sau vô số lần cãi vã, Lâm Phi Nhiên nộp đơn ly hôn. Cô nói với bạn bè rằng: “Chúng tôi không ly hôn vì căn nhà, mà vì cách anh ấy nhìn tôi đã thay đổi”.
Thế hệ 9x Trung Quốc vừa lập gia đình đã gánh khủng hoảng nhà đất
Trong khoảng 10 năm qua, phần lớn người mua nhà mới tại nhiều thành phố trung tâm của Trung Quốc thuộc thế hệ 9x. Họ lớn lên trong giai đoạn bùng nổ kinh tế, chứng kiến giá nhà tăng liên tục, cha mẹ giàu lên nhờ bất động sản. Vì thế, hầu hết mặc định rằng mua nhà là lựa chọn duy nhất để ổn định cuộc sống.
Nhưng kể từ năm 2021–2022, thị trường bắt đầu đảo chiều:
Hơn 80% doanh nghiệp bất động sản lớn gặp khó khăn hoặc vỡ nợ.
Hàng triệu căn hộ xây dở không thể bàn giao đúng hạn.
Giá nhà tại hơn 70% thành phố lớn giảm từ 20–50%.
Một số nơi từng tăng nóng như Giang Tô, Triết Giang, An Huy… giảm hơn 40–60%.
Hệ quả, nhiều người rơi vào tình cảnh giá trị căn nhà thấp hơn khoản vay ngân hàng. Nếu bán nhà, họ không đủ tiền trả nợ; nếu giữ nhà, họ phải tiếp tục “gánh” khoản vay kéo dài 20–30 năm.
Những con số ấy không chỉ là dữ liệu kinh tế. Đằng sau chúng là những bi kịch cá nhân: tan vỡ hôn nhân, trầm cảm, ly hôn, hoặc buộc phải sống tiết kiệm đến nghẹt thở.
Các chuyên gia Trung Quốc gọi tình trạng này là “khủng hoảng kỳ vọng”, thế hệ trẻ tin vào sự thịnh vượng giống cha mẹ họ, nhưng thực tế lại chứng minh điều ngược lại.
Một khảo sát của Phoenix News (Trung Quốc) năm 2024 cho thấy:
34% người ly hôn trong độ tuổi 25–35 cho biết nguyên nhân xuất phát từ áp lực tài chính liên quan đến việc mua nhà.
22% cãi vã thường xuyên vì “quyết định kinh tế sai lầm”.
18% cảm thấy “không còn tương lai chung”.
Lâm Phi Nhiên là một mảnh ghép trong bức tranh lớn ấy.
Một số thành phố như Hàng Châu, Nam Kinh, Thành Đô đã cho phép hủy cọc hoặc giảm thuế để hỗ trợ người mua nhà. Nhưng nhiều chuyên gia thừa nhận giá nhà khó có thể quay lại thời kỳ tăng nóng, vì dân số giảm, thu nhập trì trệ và nguồn cung quá lớn.
Điều đó buộc thế hệ 9x từng lớn lên trong môi trường “bùng nổ tài sản” phải thích nghi. Không còn xem mua nhà là thước đo thành công, chấp nhận thuê nhà lâu dài. Đặt hạnh phúc và sự ổn định tinh thần lên trên giá trị tài sản. Tập trung vào tiết kiệm – đầu tư – kỹ năng, thay vì dồn tất cả vào bất động sản.a
