Ths. BS Dương Thị Thuỷ, chuyên khoa Nhi (BV Medlatec) cho biết, từng tiếp nhận một bé gái 6 tuổi ở Hà Nội mẹ đưa đến khám do lo sợ bé dậy thì sớm”.
Bằng chứng được người mẹ này đưa ra là dù con chỉ mới vào lớp 1, cao 113 cm nặng 27kg nhưng ngực đã to hơn so với bạn bè cùng lứa. Ngoài bất thường trên, bé chưa mọc lông nách, lông mu hay dấu hiệu của kinh nguyệt.
Mẹ bé cho biết từ nhỏ đến lúc đi khám, con khoẻ mạnh không có bất thường gì. Mẹ và chị gái bé cũng tới 12- 13 tuổi mới dậy thì.
Khai thác thêm, bác sĩ Thuỷ phát hiện chế độ ăn hàng ngày của bé có nhiều chất béo, con thích đồ ăn nhanh, đồ chiên rán, ăn ít rau và cực kỳ lười vận động.
“Với chiều cao, cân nặng như này bé được xếp vào diện thừa cân”, BS Thuỷ cho biết, tuy nhiên, để xác định chính xác con có dậy thì sớm hay không, bác sĩ phải chỉ định thêm một số kỹ thuật chuyên sâu: xét nghiệm máu nhằm đánh giá tình trạng thừa cân, thiếu vi chất dinh dưỡng; siêu âm tử cung, buồng trứng, chụp X quang tuổi xương…
Kết quả thật bất ngờ, trẻ có tình trạng tăng mỡ máu, còi xương, thiếu vitamin D. Các xét nghiệm đo X quang tuổi xương cũng như bộ xét nghiệm nội tiết sinh dục và hình ảnh siêu âm tử cung, buồng trứng cho thấy trẻ đang phát triển theo đúng độ tuổi.
Từ các kết quả trên, bác sĩ kết luận trẻ có tuyến vú phát triển đơn thuần, rối loạn mỡ máu, còi xương thiếu vitamin D và thừa cân chứ không phải dậy thì sớm.
BS Thuỷ cho biết, mẹ bé nhận kết quả thở phào tuy nhiên bé phải bổ sung thêm canxi, vitamin D đồng thời phải điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp với con hơn như giảm đường, cân đối chất béo, tăng cường rau xanh, quả chín, tập thể dục để kiểm soát cân nặng.
Chia sẻ thêm về vấn đề dinh dưỡng và dậy thì sớm ở trẻ hiện nay, TS. BS Nguyễn Trọng Hưng (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho rằng một trẻ được coi là dậy thì sớm khi xuất hiện các dấu hiệu như ngực phát triển, có kinh nguyệt (ở nữ), vỡ tiếng, có lông mu (ở nam) bắt đầu trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai.
Nếu trẻ có các biểu hiện dậy thì ở trước độ tuổi này thì cần đưa đi khám chuyên khoa để có tư vấn và can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào khi có những biểu hiện trên cũng được chẩn đoán là dậy thì sớm, đó có thể là do vấn đề chăm sóc dinh dưỡng, lối sống của trẻ chưa hợp lý gây ra.
TS. BS Hưng cho biết thực tế thăm khám cho thấy hiện có rất nhiều trẻ dù bụ bẫm nhưng vẫn được chẩn đoán bị còi xương, suy dinh dưỡng, thiếu vi chất thiết yếu…
“Mọi người vẫn thường nghĩ, còi xương đi liền với thấp còi. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện đại, nhiều trẻ thừa cân nhưng vẫn bị còi xương, chúng tôi gọi đó là còi xương thể bụ”, BS Hưng chia sẻ.
Sỡ dĩ có tình trạng này, theo BS Hưng chủ yếu là do lối sống, cách ăn uống hàng ngày. Theo đó, nhiều trẻ duy trì chế độ ăn mất cân đối như ăn quá nhiều đồ chứa chất béo, đồ ngọt nhưng lại lười bổ sung các vitamin và khoáng chất có từ rau xanh, quả chín.
Hay trẻ lười vận động, ở trong nhà nhiều hơn ra ngoài, ít tiếp xúc với ánh nặng, đặc biệt là tắm nắng vào buổi sáng. Ngoài ra, thói quen thức khuya, ngủ muộn cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ khá nhiều.
Trẻ thừa cân, béo phì ngoài liên quan trực tiếp đến tình trạng dậy thì sớm còn gây ra nhiều hệ luỵ đối với sức khoẻ như các bệnh tim mạch, tiểu đường… Do vậy, bác sĩ Hưng cho rằng cần xây dựng cho trẻ chế độ ăn cân đối, hợp lý cũng như duy trì hoạt động thể lực, ngủ đúng giờ, đủ giấc để trẻ phát triển tốt nhất.
Để hạn chế nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ, BS Hưng khuyến cáo không nên cho trẻ ăn những thực phẩm như: đông trùng hạ thảo, nhân sâm, sữa ong chúa. Trái cây và rau củ quả trái mùa do trái cây và rau trái vụ hầu hết đều sử dụng chất bảo vệ thực vật, thúc đẩy sinh trưởng.
Hạn chế cho trẻ ăn những món thịt từ gia súc, gia cầm hải sản có sử dụng chất tăng trọng. Tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm có nhiều chất béo và lượng đường cao như socola, các loại bánh, đồ uống ngọt, đồ ăn chiên rán nhiều dầu mỡ.
Sử dụng quá thường xuyên những thực phẩm này có thể khiến trẻ hấp thụ nhiều chất béo dẫn đến nguy cơ thừa cân, béo phì, rối loạn nội tiết làm tăng nguy cơ dậy thì sớm lên tới 2,5 lần so với trẻ bình thường.
Ngoài ra, các bậc phụ huynh nên mỗi ngày cho trẻ hoạt động thể dục 20- 30 phút. Các bài tập có lợi cho sự phát triển lâu dài của trẻ bao gồm; chạy, nhảy cao, nhảy dây, bợi lội, đá cầu… Đảm bảo trẻ được ngủ đủ giấc thường không không dưới 9 tiếng/ngày.
Phụ huynh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc cho con, đặc biệt là thuốc nội tiết vì có thể gây những ảnh hưởng không tốt tới sức khoẻ của trẻ.
