Ngày nay, tỷ lệ người mắc bệnh ung thư ngày một gia tăng và có xu hướng trẻ hóa. Không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, một số loại ung thư còn tác động tới gen di truyền, gây ảnh hưởng tới thế hệ sau.

Tính chất di truyền ung thư

Ung thư là một bệnh trong đó các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát. Điều này xảy ra vì những thay đổi của một số gen bên trong tế bào. Gen là những mảnh DNA kiểm soát cách thức các tế bào tạo ra protein mà cơ thể cần để hoạt động, cũng như cách các tế bào được giữ cân bằng. Gen ảnh hưởng đến một số thứ như màu tóc, màu mắt và chiều cao. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mà bạn có thể mắc một số bệnh, chẳng hạn như ung thư.

Một sự thay đổi bất thường trong gen được gọi là đột biến. Đột biến gen có thể ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của nó. Ví dụ, một đột biến có thể ngăn chặn một gen hoạt động. Hoặc nó có thể khiến gen luôn bật (ngay cả khi không cần thiết). Dù bằng cách nào thì những điều này đều có thể gây ra vấn đề bên trong tế bào. Đột biến gen có thể là di truyền hoặc thu được.

Nhiều hội chứng ung thư gia đình là do đột biến gen di truyền trong các gen ức chế khối u. Đây là những gen thường giữ cho các tế bào được kiểm soát bằng cách làm chậm tần suất chứng phân chia (để tạo ra các tế bào mới), sửa chữa các lỗi DNA.

5 loại ung thư có tính di truyền mà bố mẹ nên biết

Ung thư tuyến tụy

Ung thư tuyến tụy là loại bệnh tuy không quá phổ biến nhưng lại có tỷ lệ tử vong rất cao. Trong số những người mắc phải loại ung thư này, có tới 5 – 10% có người nhà có tiền sử mắc bệnh.

Những người nằm trong nhóm có khả năng cao mắc ung thư tuyến tụy là người có tiền sử gia đình với nhiều người đã từng mắc phải căn bệnh này, nhất là những người có mối quan hệ huyết thống gần gũi như cha mẹ, con cái, anh chị em ruột,...

Ung thư phổi

Ung thư phổi là một trong những căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao hàng đầu. Bên cạnh nguyên nhân về lối sống và môi trường, ... nhiều nghiên cứu đã nhận ra rằng yếu tố gia đình cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi.

Một cuộc khảo sát được thực hiện trong 13 năm tại Nhật Bản, trên 102.000 người trung niên và cao tuổi đã cho kết quả về việc di truyền của ung thư phổi. Các nhà nghiên cứu đã so sánh giữa một nhóm người có tiền sử ung thư phổi trong gia đình và một nhóm người không có thành viên gia đình mắc bệnh. Kết quả cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh ở nhóm có người thân trong gia đình mắc ung thư phổi cao gấp đôi. Điều này như một bằng chứng mạnh mẽ về sự góp mặt của yếu tố di truyền trong căn bệnh này. Đặc biệt tính di truyền của ung thư phổi thể hiện rất rõ ràng ở phụ nữ.

Ung thư vú

Ung thư vú có khuynh hướng di truyền gia đình rất rõ ràng. Các cuộc điều tra dịch tễ học đã phát hiện ra có 5 – 10% trường hợp mắc ung thư vú có liên quan đến đột biến gen và mang tính di truyền.

Nếu một người có họ hàng mắc bệnh ung thư vú thì nguy cơ mắc bệnh của họ sẽ tăng gấp 1,5 đến 3 lần. Còn nếu trong mối quan hệ huyết thống gần gũi có người mắc ung thư vú thì tỷ lệ mắc bệnh có thể tăng lên gấp 7 lần. Đặc biệt, nếu trong gia đình có từ 2 người mắc ung thư vú trở lên khi ở lứa tuổi còn trẻ, thì nguy cơ di truyền cho người thân càng cao.

Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là một trong những bệnh ác tính phổ biến, dễ di căn và có tỷ lệ tử vong cao. Bệnh chủ yếu được chia thành 3 loại: Ung thư dạ dày lan tỏa di truyền (HDGC), ung thư dạ dày type ruột (FIGC) và ung thư tuyến dạ dày và polyp đại tràng dạ dày (GAPPS).

Có khoảng 5 – 10% bệnh nhân ung thư dạ dày có tiền sử gia đình mắc bệnh. Gen gây nên bệnh viêm teo dạ dày mãn tính – một trong những nguyên nhân chính gây nên ung thư dạ dày có nguy cơ di truyền từ mẹ sang con lên tới 48%.

Ung thư trực tràng

Bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP) là một loại ung thư đại trực tràng di truyền, gây ra bởi một khiếm khuyết trong gen ức chế khối u đa chức năng. Hầu hết người bệnh thừa hưởng gen này từ cha mẹ.

Dấu hiệu của căn bệnh này là có hàng trăm, thậm chí hàng ngàn polyp phát triển trong đại tràng và trực tràng. Khoảng 50% bệnh nhân ung thư đại trực tràng bắt đầu hình thành các khối polyp trong ruột già từ độ tuổi 10 – 15, nếu không can thiệp kịp thời, các polyp gần như chắc chắn 100% sẽ phát triển thành ung thư đại tràng hoặc ung thư trực tràng.

Làm thế nào để nhận ra tính chất di truyền của ung thư?

Ung thư là một căn bệnh phổ biến hiện nay. Trên thực tế, tại Hoa Kỳ, cư khoảng 3 người lại có 1 người bị ung thư, vì vậy không có gì lạ khi trong một gia đình có nhiều thành viên mắc ung thư.

Khi nhiều trường hợp mắc ung thư trong một gia đình, đây có thể là ngẫu nhiên hoặc cũng có thể các thành viên đã tiếp xúc với một yếu tố gây rủi ro nhất định, chẳng hạn như hút thuốc. Hoặc có thể là do có sự tương tác giữa các gen nhất định và bị phơi nhiễm, chẳng hạn như một số người thừa hưởng sự thay đổi gen, khiến cơ thể họ khó có thể loại bỏ độc tố hơn trong khói thuốc lá.

Tuy hiếm gặp nhưng một số thành viên trong gia đình đều mắc ung thư là do liên quan đến đột biến gen di truyền, hay còn gọi là hội chứng ung thư gia đình. Hội chứng ung thư gia đình có thể được nhận biết thông qua các yếu tố sau đây:

- Các thành viên mắc cùng một loại ung thư (đặc biệt nếu đó là loại ung thư không phổ biến hoặc hiếm gặp)

- Ung thư xảy ra ở độ tuổi trẻ hơn bình thường (như ung thư ruột kết ở tuổi 20)

- Một người mắc nhiều hơn 1 loại ung thư (một phụ nữ bị ung thư vú và ung thư buồng trứng)

- Ung thư xảy ra ở cả hai cặp cơ quan (như cả hai mắt, cả thận hoặc cả hai vú)

- Ung thư xảy ra ở nhiều thế hệ (như ở ông, cha và con trai)

Nếu người thân trong gia đình, chẳng hạn như bố mẹ, anh chị em ruột mắc ung thư, điều này khiến bạn có nguy cơ mắc ung thư cao hơn so với họ hàng xa. Ngay cả khi ung thư là do đột biến gen, khả năng nó truyền sang bạn cũng sẽ thấp hơn với những người họ hàng xa. Điều quan trọng là phải xem xét rõ từng vấn đề, chẳng hạn như nếu có 2 người thân trong một gia đình bị ung thư sẽ liên quan nhiều hơn về mặt di truyền.