Bệnh xuất huyết não là gì?

Xuất huyết não là một loại đột quỵ, xảy ra do vỡ các mạch máu não, làm máu tràn vào mô não và gây tổn thương não. Máu từ vị trí tổn thương tiết ra sẽ kích thích các mô não xung quanh, gây ra hiện tượng phù não, sau đó tập trung thành một khối gọi là khối máu tụ. Tình trạng này dần dần làm tăng áp lực lên các mô xung quanh, cuối cùng sẽ “giết chết” các tế bào não.

Bệnh nhân xuất huyết não nặng có tỷ lệ tử vong cao, tiên lượng phụ thuộc chủ yếu vào kích thước khối máu tụ trong não. Kích thước này càng lớn thì bệnh nhân có nguy cơ tử vong và tàn phế càng cao. 

Thông thường việc điều trị chỉ nhằm giúp kích thước khối máu tụ không tăng thêm và làm giảm các biến chứng. Số ít bệnh nhân xuất huyết não có thể hồi phục, đi lại được và phần lớn bệnh nhân tàn phế vĩnh viễn.

Nguyên nhân bệnh xuất huyết não

Chấn thương đầu

Chấn thương là nguyên nhân phổ biến nhất gây chảy máu trong não ở những người dưới 50 tuổi.

Tăng huyết áp

Huyết áp cao lâu dài làm suy yếu thành mạch máu, nếu không điều trị, tăng huyết áp có thể là nguyên nhân chính gây xuất huyết não.

Chứng phình động mạch

Đây là sự suy yếu thành mạch máu, có thể vỡ và chảy máu vào não bất cứ lúc nào, dẫn đến đột quỵ.

Mạch máu bất thường (dị dạng động tĩnh mạch)

Sự suy yếu các mạch máu trong và xung quanh não có thể xuất hiện lúc mới sinh và chỉ có thể chẩn đoán được khi có triệu chứng.

Bệnh mạch máu dạng bột

Đây là sự bất thường của các thành mạch máu, đôi khi xảy ra cùng với sự lão hóa và tăng huyết áp. Tình trạng này có thể gây ra các vi xuất huyết, rất khó nhận biết trước khi gây ra xuất huyết nặng.

Rối loạn đông máu

Hemophilia và bệnh hồng cầu hình liềm có thể góp phần giảm số lượng tiểu huyết cầu.

Bệnh gan

Tình trạng này có liên quan đến chảy máu nghiêm trọng nói chung do gan tổng hợp các yếu tố đông máu trong cơ thể.

U não

Bệnh lý u não có một tỉ lệ biến chứng xuất huyết não.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh xuất huyết não

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh xuất huyết não, chẳng hạn như:

• Bệnh tim mạch, ví dụ như tăng huyết áp.
• Giới tính: tỷ lệ bệnh xuất huyết não xảy ra ở đàn ông cao hơn ở phụ nữ.
• Tuổi tác: bệnh xuất huyết não xảy ra phổ biến hơn ở người trẻ tuổi, người Mỹ gốc Phi và người Nhật Bản.

Triệu chứng bệnh xuất huyết não

Xuất huyết não khởi phát rất đột ngột và dữ dội, có thể ngay sau lúc gắng sức về tâm lý và thể lực hoặc trong lúc đang làm việc, sinh hoạt bình thường, thậm chí căn bệnh bộc phát ngay trong giấc ngủ hay khi vừa thức dậy. Một số dấu hiệu bệnh xuất huyết não có thể nhận biết như sau:

• Bỗng nhiên nhức đầu dữ dội, bủn rủn chân tay, ngã chúi xuống một bên hoặc bị tê liệt một cánh tay, một bên chân.
• Không nói được hoặc nói không rõ tiếng, kèm theo đó mặt méo xệch, miệng cũng méo.
• Cơ thể vã mồ hôi, tiểu tiện không tự chủ, nhịp thở không đều, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp.
• Rối loạn về nuốt như: nuốt khó, nuốt dễ bị sặc, không nhai được.
• Trí nhớ giảm sút nhanh chóng, hay quên hoặc quên hoàn toàn mọi thứ nhanh chóng, hoặc hôn mê và co giật.

Ngay khi phát hiện các dấu hiệu trên, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được hỗ trợ, vì người bị xuất huyết não nên được cấp cứu trong thời gian 3 – 4 giờ sau khi bệnh khởi phát, giúp giảm bớt được mức độ nguy hiểm và hạn chế biến chứng do bệnh.

Biến chứng xuất huyết não

Bệnh xuất huyết não có nguy hiểm không là thắc mắc của nhiều người. Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần tham khảo số liệu: sau khi xuất huyết não xảy ra thì có đến 92% bệnh nhân gặp phải biến chứng về vận động, 68% gặp phải di chứng vừa và nhẹ, 27% phải chịu những biến chứng nặng. 

Các biến chứng xuất huyết não thường gặp nhất bao gồm:

Liệt nửa người

Theo thống kê của các chuyên gia y tế, có tới hơn 90% người bị xuất huyết não phải chịu biến chứng liệt nửa người khi phục hồi. Đây là loại di chứng xuất huyết não nặng nề nhất, khiến người bệnh không thể chủ động trong cuộc sống của mình, gây khó khăn đi lại, khó cử động tay chân.

Rối loạn ngôn ngữ

Người bệnh xuất huyết não sẽ bị méo miệng, phát âm không tròn vành rõ tiếng như lúc khỏe mạnh, có một số âm không phát ra được hoặc bị mất nguyên âm cuối. Trong trường hợp nặng, khả năng ngôn ngữ của người bệnh chỉ bập bẹ như trẻ đang tập nói.

Rối loạn nhận thức

Như trí nhớ giảm sút, lơ mơ, lú lẫn, thờ ơ, không nhớ được những gì đã xảy ra trong một khoảng thời gian.

Rối loạn nuốt

Người xuất huyết não khi nuốt dễ bị sặc, nuốt khó, không nhai được...

Rối loạn hô hấp

Người bệnh dễ dẫn đến suy hô hấp, tụt lưỡi, sặc tắc đờm... gây ra viêm phổi hoặc tử vong nếu cấp cứu không kịp thời

Tiểu tiện không tự chủ

Đây là biến chứng phổ biến nhất với những bệnh nhân bị xuất huyết não, khiến người bệnh gặp nhiều bất tiện trong cuộc sống, dễ cáu gắt, mệt mỏi và bức bối.

Chứng rối loạn tâm lý

Người bệnh thường rối loạn tâm lý do vừa trải qua cú sốc lớn về tinh thần, luôn có cảm giác cô đơn buồn tủi, vô dụng khi thấy mình bị bệnh nằm một chỗ, phải phụ thuộc vào người thân chăm sóc.

Tử vong

Đây là biến chứng nặng nề nhất của bệnh, do cộng hợp tất cả biến chứng khác lại và bệnh nhân không được cứu chữa kịp thời

Ngoài những vấn đề biến chứng xuất huyết não, người bệnh còn phải đối mặt với nguy cơ tái phát bệnh nếu may mắn khỏi bệnh và chi phí điều trị cao gấp nhiều lần.

Chẩn đoán bệnh xuất huyết não

Ngoài các biểu hiện lâm sàng của bệnh xuất huyết não, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân chụp CT hoặc MRI sọ não. Hai phương pháp này rất cần thiết để xác định chẩn đoán xuất huyết não và loại trừ đột quỵ nhồi máu não... 

CT và MRI đều được cân nhắc là những lựa chọn chẩn đoán hình ảnh đầu tiên trong đánh giá và chẩn đoán cấp cứu xuất huyết não.

Bệnh xuất huyết não và cách điều trị

Điều trị xuất huyết não phụ thuộc vào vị trí, nguyên nhân và mức độ xuất huyết. Bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để làm giảm phù và ngăn ngừa chảy máu. Tùy thuộc vào vị trí của các khối máu tụ, bác sĩ sẽ phẫu thuật mở sọ hoặc chọc hút theo hướng dẫn của CT và MRI.

Một số loại thuốc cũng có thể được chỉ định, bao gồm thuốc giảm đau, corticoid hoặc thuốc lợi tiểu để làm giảm phù và thuốc chống co giật để kiểm soát co giật.

Người bệnh sẽ cần phải điều trị thời gian dài để khắc phục các biến chứng do tổn thương não gây ra. Tùy thuộc vào các triệu chứng, điều trị có thể bao gồm tập vật lý trị liệu, tập nói và một số liệu pháp khác.

Người bị xuất huyết não phải làm gì cho nhanh khỏe?

Để tăng khả năng bình phục sau tai biến, người bệnh cần:

Giữ tinh thần thoải mái và vui vẻ

Gia đình nên quan tâm chăm sóc người bệnh chu đáo, tạo một bầu không khí vui vẻ, giúp bệnh nhân quên những khó khăn bệnh tật, không kích động tâm lý và luôn nỗ lực để bình phục nhanh nhất.

Chế độ ăn uống khoa học

Suy cho cùng bệnh xuất huyết não xảy ra rất nhanh nhưng đây lại là hệ lụy của một quá trình ăn uống và nghỉ ngơi không lành mạnh kéo dài. Vì vậy, để cải thiện tình trạng bệnh, nên có chế độ ăn riêng dành cho người xuất huyết não: ăn nhiều rau xanh, trái cây và giảm chất béo, nói không với thuốc lá rượu bia, uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ…

Nên áp dụng các bài tập nhẹ nhàng, đều đặn hàng ngày

Đối với bệnh nhân sau tai biến, đặc biệt là những người bị liệt nửa người, nên xây dựng tháp luyện tập từ nhẹ đến nặng, tập càng sớm càng tốt, giúp bệnh nhân tăng tỉ lệ phục hồi chức năng vận động. 

Bản thân người bệnh cần kiên trì và nỗ lực. Các thành viên trong gia đình có thể thực hiện các bài tập xoa bóp, châm cứu phù kết hợp với các bài tập vận động của người bệnh.

Cách phòng ngừa bệnh xuất huyết não

• Điều trị tăng huyết áp: nghiên cứu cho thấy 80% bệnh nhân xuất huyết não có tiền sử tăng huyết áp. Chúng ta phải kiểm soát tốt huyết áp để ngăn ngừa xuất huyết não.
• Kiểm soát sức khỏe bằng chế độ ăn uống khoa học, hợp lý: nên ăn nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế chất béo.
• Không hút thuốc, hạn chế uống rượu bia và các chất kích thích khác.
• Hãy cẩn thận với một số chất như cocain vì có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết não.
• Nếu đi xe máy, hãy luôn đội mũ bảo hiểm.
• Kiểm soát bệnh tiểu đường.
• Duy trì lối sống lành mạnh.
• Chăm chỉ tập luyện thể dục thể thao hàng ngày. Mỗi ngày nên dành ra ít nhất từ 30 – 45 phút để rèn luyện sức khỏe.

Bệnh xuất huyết não là một bệnh nặng, gây tử vong và tàn phế rất cao. Vì thế để hạn chế các biến chứng của bệnh gây ra, chúng ta cần phải có các biện pháp phòng ngừa bệnh cũng như cần biết các dấu hiệu của bệnh để kịp thời điều trị.