Nhà vật lý thiên tài người Anh GS. Stephen Hawking từng nói: "Mọi đứa trẻ sinh ra là 1 nhà khoa học với dáng dấp nhỏ bé. Hãy để trẻ tự do sáng tạo, phát triển óc tò mò và tự tin tìm lời giải đáp trong các hoạt động của mình".

Thực tế đôi lúc một hành vi của bé làm chúng ta khó chịu nhưng đối với bé đó thật sự là một sự khám phá vĩ đại.

Bé thường ném những món đồ chơi, cha mẹ phản ứng như thế nào?

Thay vì la mắng trẻ, bạn hãy dừng 1 phút để suy nghĩ: Liệu hành động này đang mang đến cho bé bài học gì?

Tò mò là nguồn gốc mọi thành tựu, tò mò để trẻ khám phá thế giới. Với trẻ, thả rơi là điều thú vị vì trẻ sẽ học được vật rơi từ vị trí cao (ở tay trẻ) xuống vị trí thấp hơn (sàn nhà).

Đôi lúc trẻ lại chọn thả rơi từ 1 vị trí khác như trên bàn hoặc có thêm lực đẩy hoặc lực ném. Gần như các khái niệm vật lý cơ bản trẻ sẽ học được.

Cách ứng xử của cha mẹ để con học nhiều hơn:

Bạn có thể đưa cho trẻ quả bóng bằng cao su và quả bóng bằng gỗ. Quả bóng cao su sẽ nảy lên khi thả xuống. Trẻ sẽ đặt câu hỏi vì sao lại như vậy, bạn có thể trả lời: có thể là chất liệu bóng là cao su.

Trẻ có thể hỏi tiếp: Vì sao cao su lại nảy lên được? Bạn có thể nói: Có thể liên quan đến hiện tượng vật lý và chất liệu. Trẻ sẽ học được cách hỏi bạn về sự vật hiện tượng và trong trải nghiệm của trẻ có thể dừng đâu đó ở chữ “vật lý” hoặc “chất liệu”.

Điều này sẽ kích thích tính tò mò của trẻ và khuyến khích trẻ đọc sách để tìm hiểu. Khoa học luôn bắt nguồn từ những tò mò này.

Một cách khác, bạn có thể để bé thả rơi hết các đồ chơi. Sau đó, tạo trò chơi phân loại lớn nhỏ trước khi bỏ vào sọt, hoặc phân màu chẳng hạn.

Với các bé quá nhỏ, bạn chủ động ném cùng bé nhưng dùng câu lệnh: "1-2-3 ném/thả rơi nào!" Sau đó đếm 1-2-3 hoặc vỗ tay 3 cái để cùng nhặt lên để lên bàn. Có thể thi đua ai sẽ nhặt để lên bàn trước.

Bài học này có thể cho trẻ học cách tuân theo khẩu lệnh và nhận biết rằng: Sau khi thả rơi đồ vật là cần được nhặt và đặt lại trên bàn.

Bé thích những trò chơi có thể gây nguy hiểm

Đó có thể là trò đi lên và đi xuống bậc thang.

Cha mẹ thường lo lắng trẻ có thể té ngã khi tham gia trò chơi. Nhưng thực tế trẻ học được bài học về tâm lý rất quan trọng cho hoạt động này.

Bạn có biết khi trẻ bò/đi lên được 1 bậc thang là trẻ rất kích thích, sẽ kích thích hơn khi trẻ bắt đầu đi xuống?

Nguyên nhân cơ chế sinh học đã diễn ra bên trong trẻ. Cơ chế tạo những hormone kích thích tích cực, hormone này giúp trẻ kiểm soát được tình huống và điều khiển được cảm xúc của mình. Điều này rất giúp ích cho quá trình phát triển tâm lý bình thường của trẻ.

Cha mẹ nên làm gì để giúp trẻ?

Nên quan sát thận trọng, nhưng vẫn để không gian cho trẻ khám phá.

Nếu được bạn nên tham gia cùng bé bằng cách cỗ vũ để bé vượt qua. Ví dụ khuyến khích bé đi thêm 1-2 bậc nữa để chạm được 1 món đồ chơi nào đó.

Với những hoạt động có thể gây nguy hiểm, bạn có thể thỏa hiệp với trẻ như sau: "Mẹ và con sẽ chơi với nhau, khi con muốn chơi thì hãy gọi mẹ chơi cùng nhé!".

Điều này có thể giúp hạn chế việc trẻ tự chơi 1 mình mà không có sự kiểm soát an toàn từ bạn.

Sự tò mò và hoạt động khám phá là nguồn gốc cho những phát minh vĩ đại. Những điều này sẽ dễ dàng mất đi theo thời gian nếu cha mẹ thường xuyên cấm đoán. 

Trước khi ngăn cản 1 hoạt động nào của trẻ, bạn nên dành 1 phút để suy nghĩ 3 điều sau:

Liệu điều này có an toàn không, mình có kiểm soát được không. Nếu kiểm soát được, mình sẽ làm gì để trẻ tự do khám phá.

Liệu điều này có mang lại bài học nào cho trẻ không? Nếu có thì mình sẽ làm cách nào hoặc tham gia như thế nào để con cùng chơi và cùng phát triển.

Nếu đó là hành động sai, hãy giải thích và khuyến khích trẻ làm đúng thay vì cấm đoán và răn đe.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh

Bệnh viện Hoàng gia Wocester (Vương quốc Anh)