Một số tác dụng phụ có thể gặp trong gây tê tủy sống:
• Hạ huyết áp, mạch chậm: Vì thay đổi huyết động đột ngột do quá trình gây tê tủy sống gây ra. Khi đó, bác sĩ gây mê sẽ dùng thuốc để khắc phục tình trạng này.
• Nhiễm trùng: Việc không áp dụng nguyên tắc vô trùng tuyệt đối có thể gây ra tình trạng nhiễm trùng như nhiễm trùng tại chỗ, nhiễm trùng màng não…
• Buồn nôn và nôn: Thông thường do tụt huyết áp gây thiếu dưỡng khí não, do thay đổi áp lực nội sọ hoặc tác dụng phụ của thuốc tê.
Cách xử lý là làm tăng huyết áp bằng cách truyền dịch, thuốc làm tăng huyết áp hoặc sử dụng thuốc chống nôn.
• Bí tiểu: Do tác dụng phụ của thuốc tê làm tăng trương lực cơ thắt cổ bàng quang và ức chế đám rối cùng gây bí tiểu.
Cách xử lý là chườm nóng, dùng thuốc trị bí tiểu hoặc đặt ống thông tiểu.
• Nhức đầu: Tác dụng phụ của gây tê tủy sống có thể gây nhức đầu sau khoảng 1–2 ngày. Do kim chọc thủng màng cứng và màng nhện, gây thoát dịch não tủy khiến nhức đầu.
Cách xử lý là bệnh nhân cần nằm yên tại giường, bù dịch, dùng thuốc giảm đau và bác sĩ cần dùng kim chọc cỡ nhỏ.
• Đau vùng chọc kim: Do trong quá trình thực hiện thủ thuật có thể vô tình làm tổn thương dây chằng hoặc mô dưới da.
Cách xử lý là bác sĩ có thể sử dụng kim nhỏ hơn, tránh chọc nhiều lần, bệnh nhân có thể sử dụng thuốc giảm đau.
• Hệ hô hấp: Tác dụng phụ của gây tê tủy sống có thể gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp qua các triệu chứng như giảm thở hoặc ngừng thở.
Cách xử lý là cho bệnh nhân thở oxy, đặt khí quản hoặc thông khí nhân tạo.
• Hạ huyết áp: Đây là vấn đề thường gặp sau khi gây tê tủy sống. Do ức chế thần kinh giao cảm gây giãn mạch ngoại vi, máu bị giữ lại gây thiếu khối lượng tuần hoàn tương đối và giảm cung lượng tim.
Cách xử lý là điều chỉnh tư thế bệnh nhân cho phù hợp, truyền dịch hoặc sử dụng thuốc co mạch nếu cần.
• Tê liệt toàn bộ: Đây là biến chứng nặng do bơm nhiều thuốc tê vào tủy sống hoặc thuốc tê liều cao. Các triệu chứng có thể gồm liệt toàn thân, ngừng thở, hạ huyết áp nặng và mất tri giác.
Cách xử lý là hô hấp nhân tạo, truyền dịch, dùng thuốc tăng huyết áp và trợ tim. Thông thường đây là trường hợp cấp cứu có thể nguy hiểm tính mạng cần có phương tiện xử lý kịp thời.
• Hệ thần kinh: Tác dụng phụ của gây tê tủy sống gây tổn thương lên hệ thần kinh như tổn thương rễ thần kinh, đau đầu và thường gặp là gây tê tủy sống đau lưng. Điều này có thể do kim chứa thuốc tê chọc vào tổ chức thần kinh hoặc do các chất thuốc tiêm vào dịch não tủy gây ảnh hưởng.
Các tổn thương này có thể tự phục hồi sau một khoảng thời gian hoặc có thể tổn thương vĩnh viễn nếu không được theo dõi điều trị.
Ngoài các cách xử lý trên để hạn chế tác dụng phụ của gây tê tủy sống, bạn có thể tập luyện thể thao nhẹ nhàng, nghỉ ngơi hợp lý, tránh đứng hoặc ngồi quá lâu sau khi thực hiện thủ thuật.
Tiến sĩ Bác sĩ Lê Thị Thu Hà
Bệnh viện Từ Dũ TP.HCM
