Cách 'sống chung' với bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một trong những bệnh hô hấp phổ biến trên thế giới cũng như ở nước ta và có xu hướng ngày càng gia tăng. Đây là một bệnh mạn tính, có thể điều trị được nhưng không thể khỏi hoàn toàn.

Mục tiêu điều trị là giảm triệu chứng, đặc biệt trong các đợt cấp của bệnh (đỡ khó thở, đỡ ho khạc đờm, đờm về màu trắng, hết sốt), giảm nguy cơ tiến triển, tỷ lệ tử vong và tàn phế.

Bác sĩ Nguyễn Mạnh Cường, Viện Điều trị cán bộ cao cấp Quân đội, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết ngoài việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, những người mắc COPD nên thay đổi lối sống và áp dụng các biện pháp chăm sóc sức khỏe phù hợp.

Dưới đây là một số chiến lược giúp người bệnh chung sống hòa bình với COPD:

Bỏ thuốc lá, thuốc lào

Đây là nguyên nhân hàng đầu gây COPD và tăng nguy cơ gây ung thư phổi, các bệnh lý tim mạch. Bỏ thuốc lá, thuốc lào được coi là biện pháp điều trị đơn giản và có hiệu quả nhất.

Bỏ hút thuốc không thể làm bệnh nhân khỏi bệnh nhưng sẽ làm tăng hiệu quả các thuốc điều trị, giảm triệu chứng, tần suất đợt cấp và giúp bệnh giảm tiến triển.

Tuân thủ sử dụng thuốc dự phòng

Sau khi điều trị ổn định đợt cấp của COPD, điều trị duy trì tại nhà đóng vai trò rất quan trọng. Đơn thuốc bác sĩ kê cho người bệnh gồm các loại thuốc uống hoặc thuốc hít, thuốc xịt. Bản chất là các thuốc giãn phế quản có tác dụng kéo dài, có thể kết hợp với thành phần corticoid dạng phun hít hoặc không.

Người bệnh cần duy trì đều đặn và đúng thao tác sử dụng các thuốc này theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả cao nhất. Người bệnh nên thường xuyên đánh giá, trao đổi với bác sĩ về cách dùng đúng của các dụng cụ, những tác dụng phụ gặp phải, khó khăn khi sử dụng. Bệnh nhân tuyệt đối không thay đổi liều thuốc.

Ăn uống khoa học lành mạnh

Dinh dưỡng là vấn đề rất được quan tâm với người bệnh mắc COPD. Hậu quả của suy dinh dưỡng là làm giảm tính đàn hồi của phổi và chức năng hô hấp; giảm khối lượng, sức cơ của cơ hô hấp; thay đổi cơ chế miễn dịch tại phổi; dễ nhiễm trùng tại phổi.

Khoảng 25-40% bệnh nhân COPD có cân nặng thấp hơn bình thường và khoảng 25% sút cân vừa đến nặng. Vì vậy, người bệnh COPD cần được bổ sung đầy đủ calo từ đạm, mỡ, chất đường bột nếu như không bị hạn chế do bệnh đồng mắc khác như suy thận, tăng huyết áp hay đái tháo đường.

Tuy nhiên, người bệnh có tăng khí Carbonic (CO2) trong máu không nên ăn quá nhiều chất đường bột. Bởi các sản phẩn chuyển hóa của loại thức ăn này có thể làm tăng loại khí này trong máu.

Bên cạnh đó, bạn nên tăng cường ăn những thực phẩm chứa nhiều vitamin (đặc biệt vitamin E, vitamin C), khoáng chất từ rau củ quả đa màu sắc, đa chủng loại. Người bệnh có khó thở nên chia nhỏ bữa ăn, tránh để dạ dày chèn ép cơ hoành.

Những thực phẩm gây đầy bụng nên tránh như bắp cải, bông cải (trắng, xanh), củ cải, dưa cải, cà muối, hành tây, dưa leo. Hãy hạn chế tình trạng táo bón bằng việc ăn nhiều chất xơ, vì người bệnh phải rặn có thể khởi phát đợt cấp.

Tiêm chủng

Tiêm phòng là biện pháp dự phòng quan trọng nhằm giảm nguy cơ mắc đợt cấp. Mắc cúm hoặc viêm đường hô hấp do phế cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân chính gây đợt cấp COPD. Vì vậy, người bệnh cần được tiêm phòng cúm mỗi năm một lần vào đầu mùa thu, vaccine phòng phế cầu khuẩn 5 năm một lần.