Bước sang tuổi 55, có 2 bệnh hay gặp khi về già: Cần phòng ngừa từ sớm để khỏe mạnh, sống lâu, an hưởng nửa đời còn lại

Vai trò của vị giác và khứu giác

Vị giác và khứu giác đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Nếu chức năng của vị giác và khứu giác có vấn đề, bạn sẽ mất đi cảm giác thích thú khi ăn uống và thưởng thức món ăn, rất dễ gặp nguy hiểm khi không phát hiện được thực phẩm hư hỏng hay phát hiện rò rỉ gas, cháy nổ. 

Điều này có nghĩa vị giác và khứu giác là một yếu tố thiết yếu để duy trì chất lượng cuộc sống và sự sống còn của một cá nhân. Rối loạn vị giác và khứu giác không hiếm như bạn nghĩ. Năm 2022, hơn 30.000 người ở Hàn Quốc phải nhập viện điều trị chứng rối loạn vị giác và khứu giác. Tiên lượng tốt chỉ có thể đạt được khi tốc độ phục hồi chức năng được tăng lên thông qua chẩn đoán chính xác và điều trị tùy chỉnh theo nguyên nhân.

Hương vị và mùi có liên quan chặt chẽ với nhau. Các nụ vị giác của lưỡi (nụ nếm) phát hiện vị giác và các dây thần kinh trong mũi phát hiện mùi. Cả hai giác quan đều giao tiếp với não và não tích hợp thông tin để nhận biết vị giác. Khứu giác đóng vai trò lớn hơn trong việc cảm nhận vị giác. Đây là lý do tại sao nếu bạn có khứu giác kém và không ngửi được mùi thì bạn cũng sẽ không thể nếm được mùi vị tốt. 

Rối loạn vị giác và khứu giác được phân loại thành rối loạn định lượng và định tính. Những thay đổi về lượng bao gồm giảm vị giác và khứu giác, thấp hơn bình thường, mất hoàn toàn vị giác và khứu giác, và mẫn cảm, trong đó vị giác và khứu giác tăng quá mức so với bình thường. Thay đổi về chất được phân loại thành các trường hợp cảm nhận được một mùi hoặc vị khác với mùi hoặc vị ban đầu hoặc một mùi hoặc vị không có nhưng được coi là hiện có.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau làm giảm cảm giác vị giác. Về cơ bản, khi chúng ta già đi, số lượng và chức năng của các nhú lưỡi, cơ quan cảm nhận vị giác, giảm hơn 50%. Đặc biệt, số lượng nụ vị giác chịu trách nhiệm về vị ngọt và mặn giảm đi khiến thức ăn có cảm giác đắng. Độ nhạy cảm với vị giác cũng có thể giảm khi dùng thuốc kéo dài do mắc bệnh mãn tính, khi bị rối loạn nội tiết, khi thiếu các chất dinh dưỡng thiết yếu như kẽm và axit folic, khi mắc bệnh răng miệng hoặc khi có một khối u ác tính hoặc chấn thương.

Có một số nguyên nhân gây rối loạn khứu giác. Viêm xoang là một ví dụ điển hình. Thống kê cho thấy cứ 4 bệnh nhân suy giảm khứu giác thì có 1 người bị viêm xoang. Viêm và u nang trong mũi chặn đường cho các phân tử mùi đến dây thần kinh khứu giác, làm giảm chức năng khứu giác. Virus cảm lạnh còn xâm nhập vào dây thần kinh khứu giác, làm tổn thương chúng và gây rối loạn khứu giác. 

Đặc biệt, rối loạn khứu giác thường đi kèm với các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson. Do hệ thần kinh khứu giác kiểm soát mùi và vùng não liên quan đến trí nhớ nằm gần nhau nên các triệu chứng rối loạn chức năng khứu giác có thể xảy ra ở giai đoạn đầu của bệnh thần kinh sọ não.

Trước đây, chứng rối loạn vị giác và khứu giác không được coi trọng. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách, chức năng không được phục hồi hoàn toàn, làm giảm chất lượng cuộc sống và gây ra những bất tiện, rủi ro trong sinh hoạt hàng ngày. Thậm chí cũng có thể dẫn đến các vấn đề về tâm thần như trầm cảm gia tăng. Vì vậy việc chẩn đoán và điều trị chính xác là rất cần thiết. Sau khi nghe bệnh sử và tiến hành các xét nghiệm khác nhau, chuyên gia sẽ xác định được mức độ, vị trí suy giảm chức năng cảm giác và xác định được nguyên nhân gây bệnh.

Những người bị rối loạn vị giác nên sử dụng dụng cụ đong khi nấu ăn thay vì điều chỉnh gia vị theo khẩu vị. Ngoài ra, bằng cách điều chỉnh thích hợp kết cấu, mùi thơm, nhiệt độ và màu sắc của thực phẩm để cải thiện cảm giác chung về thức ăn và bằng cách thu hút sự chú ý đến hương vị của thức ăn bằng cách ăn trong bầu không khí dễ chịu, việc ăn uống sẽ trở nên dễ dàng hơn.