Không ít người coi vắc xin chính là vũ khí tiêu diệt virus SARS-CoV-2, tiêm rồi thì thì 100% không nhiễm nên mang tâm lý chủ quan thoải mái đi lại cũng như giao tiếp mà không cần lo lắng gì.

Ngược lại cũng có người không tin vào vắc xin hoặc tiêm mũi thứ nhất rồi với mũi 2 lại được tiêm muộn hơn thời gian khuyến cáo của nhà sản xuất thì lo vô cùng về hiệu quả của thuốc.

Mặc dù vắc xin nCoV đã chứng minh được khả năng bảo vệ và đến nay vẫn là chìa khóa giúp mọi người sống chung với đại dịch. Tuy vậy, vẫn còn nhiều lầm tưởng về hiệu quả của vắc xin mọi người ạ. Vậy đó là những lầm tưởng gì?

Người tiêm vắc xin nCoV không bao giờ mắc bệnh

Điều này là sai, bởi vì theo WHO, không có vắc xin nào hiệu quả 100%. Và vắc xin nCoV cũng vậy. Tỷ lệ nhỏ người không được bảo vệ sau khi tiêm chủng, kháng thể sẽ bị mất dần theo thời gian cũng là điều chúng ta không thể lường trước. Chưa kể, hiệu quả của vắc xin còn phụ thuộc khả năng miễn dịch của từng người.

Đối với những người đã tiêm vắc xin nCoV mà vẫn mắc bệnh được gọi là hiện tượng nCoV xuyên qua hàng rào miễn dịch.

Các nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của vắc xin nCoV trong ở nhóm người có hệ miễn dịch bị suy giảm. Cụ thể với những trường hợp như: ung thư, ghép tạng, khiếm khuyết về sự phát triển của tế bào miễn dịch..., không cao như trường hợp có sức khỏe bình thường ngay từ những mũi tiêm đầu tiên. Những trường hợp này thường có mức độ bảo vệ từ vắc xin,  thấp hơn hoặc suy yếu nhanh hơn.

Từng có nghiên cứu cho thấy, chỉ hơn 50% người bị ung thư máu, hạch bạch huyết, tủy xương có kháng thể chống nCoV sau khi được tiêm vắc xin.

Thông thường, một người đã được tiêm đầy đủ sẽ tạo ra kháng thể, khi đo nồng độ, họ sẽ biết được mức độ đáp ứng vắc xin. Tuy nhiên, một số người lại bị suy giảm miễn dịch sau khi tiêm chủng, lúc này cơ thể không tạo ra đủ kháng thể trong các xét nghiệm.

Vắc xin có hiệu lực 80% có nghĩa 20% người được tiêm sẽ nhiễm nCoV?

Đây là điều hoàn toàn không đúng. Sau khi nghiên cứu hoàn tất, số tình nguyện viên bị mắc bệnh trong 2 nhóm (tiêm hoặc không tiêm) sẽ được đem ra so sánh, tính toán nguy cơ.

Kết quả này được gọi là hiệu lực của vắc xin. Vắc xin có hiệu lực càng cao, số lượng người trong nhóm được tiêm chủng  bị bệnh sẽ thấp hơn rất nhiều so với nhóm dùng giả dược.

Ví dụ, vắc xin nCoV được chứng minh hiệu lực 80%, đồng nghĩa là những người được tiêm ở thử nghiệm lâm sàng có nguy cơ phát triển hoặc mắc bệnh thấp hơn 80% so với nhóm dùng giả dược. Con số 20% không có nghĩa 20% nhóm được tiêm vắc xin sẽ mắc bệnh .

Yêu cầu về số lượng người đánh giá hiệu lực cũng cần phải đủ lớn, số mẫu có thể lên tới vài nghìn đến vài chục nghìn người.

Để được phê duyệt, vắc xin bắt buộc phải có tỷ lệ hiệu lực cao, tối thiểu là 50% trở lên. Sau khi đã được phê duyệt, chúng vẫn tiếp tục được theo dõi để đảm bảo tính an toàn và hiệu lực liên tục.

WHO cũng nhấn mạnh, hiệu quả trong thế giới thực có thể khác so với những gì đã được đo lường tại các cuộc thử nghiệm. Vì không ai có thể dự đoán chính xác mức độ sinh kháng thể với 1 nhóm dân số lớn, thay đổi ra sao trước tình hình dịch bệnh như hiện nay.

Tiêm muộn mũi 2 sẽ làm mất hiệu quả của vắc xin

WHO cho rằng, hầu hết vắc xin nCoV hiện nay đều cần tiêm đủ 2 liều và it nhất 12-14 ngày sau khi tiêm mũi đầu tiên, cơ thể mới bước đầu sinh kháng thể.

Sau khi tiêm mũi thứ 2, vắc xin đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu từ 1 tháng trở lên. Hiệu quả này cũng chỉ đạt ở mức khoảng 60-90% tùy theo từng loại vắc xin.

Theo dữ liệu khoa học, hiệu lực bảo vệ của vắc xin đã bắt đầu hình thành sau khi tiêm liều đầu tiên. Tuy nhiên, liều tiêm thứ 2 sẽ làm gia tăng hiệu lực bảo vệ đó, giúp bảo vệ bạn mạnh hơn và kéo dài hơn.

Về khoảng cách thời gian giữa 2 liều vắc xin hiện nay: Với AstraZeneca khuyến cáo các liều tiêm cách nhau 8-12 tuần. Còn Pfizer, Moderna là 4 tuần. Vắc xin Vero Cell là 3-4 tuần. Đây là khoảng thời gian lý tưởng nhất mà các nhà sản xuất đưa ra trong bối cảnh dồi dào và sẵn nguồn vắc xin.

Tuy nhiên, với tình trạng khan hiếm, nhiều người dân đến hạn tiêm mũi 2 nhưng chưa có đủ nguồn vắc xin. Về điều này, Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM), khẳng định việc tiêm chậm hơn so với khuyến cáo không làm ảnh hưởng đến hiệu lực của vắc xin. Mọi người không phải tiêm lại từ đầu các mũi.

Điều quan trọng nhất là cần được tiêm đủ 2 liều, nếu vắc xin mũi 1 không có sẵn để tiêm liều 2, người dân có thể tiêm trộn các loại với nhau. Hiện nay, Bộ Y tế cho phép tiêm mũi 1 AstraZeneca, mũi 2 là vắc xin Pfizer; mũi 1 Pfizer, mũi 2 Moderna hoặc ngược lại.