Lễ Vu Lan báo hiếu là một trong những ngày lễ lớn của người theo đạo Phật, là ngày tưởng nhớ, báo ân, báo hiếu cha mẹ và tổ tiên.
Ngày lễ Vu Lan thường diễn ra cố định hàng năm vào rằm tháng 7 âm lịch (tức 15/07 hàng năm). Tính theo lịch dương, ngày lễ Vu Lan sẽ rơi vào giữa tháng 8 hoặc đầu tháng 9 tùy vào mỗi năm. Năm 2023, lễ Vu Lan rơi vào thứ 3 ngày 30 tháng 08 dương lịch.
Trong dịp Lễ Vu Lan, người dân và bà con Phật tử ngoài việc lên chùa cài hoa hồng, tụng kinh cầu siêu, cúng dường trai tăng… còn thiết mâm lễ cúng cho những vong hồn chưa được siêu thoát (còn gọi là lễ xá tội vong nhân).
Nghi thức "Bông hồng cài áo" thường được tổ chức trong ngày lễ Vu Lan tại các ngôi chùa Việt Nam để tưởng nhớ những bà mẹ đã khuất và vinh danh những bà mẹ còn tại thế với con cháu. Trong nghi thức đó, các phật tử với 3 giỏ hoa hồng với 3 màu khác nhau, mang ý nghĩa khác nhau.
Ý nghĩa của từng màu hoa trong nghi thức "Bông hồng cài áo”:
Hoa hồng màu đỏ: Ai còn cha mẹ sẽ được cài lên ngực áo một đóa hoa hồng đỏ - đó là lời nhắc nhở rằng vẫn còn cha mẹ. Còn cả bầu trời yêu thương rộng lớn để cảm nhận niềm hạnh phúc và tự nhủ rằng hãy luôn biết làm vui lòng cha mẹ. Người cài bông hồng đỏ là những người may mắn hẳn sẽ rất tự hào vì trên đời này họ còn cha mẹ.
Hoa hồng màu hồng nhạt: Ai mất cha hoặc mất mẹ sẽ cài lên ngực áo một bông hồng màu hồng nhạt. Với ý nghĩa tự hào vì đang còn mẹ/cha và các con sẽ cố gắng để mẹ/cha luôn được an vui.
Hoa hồng màu trắng: Ai mất cả cha và mẹ thì sẽ cài lên bông hồng trắng. Hoa hồng trắng mang màu tinh khiết ý nghĩa buồn thương, đồng thời nhắc nhở con người hãy sống thật tốt, thật ý nghĩa để những người ra đi cảm thấy tâm hồn được an nhiên, thanh thản và không còn vướng bận chuyện nơi trần thế.
Ngoài ra, trong nghi thức “Bông hồng cài áo” còn có thêm sự xuất hiện của bông hoa màu vàng được gắn trên ngực áo các tu sĩ. Hoa hồng vàng đại diện cho sự phổ độ chúng sinh, mượn thân tứ đại do cha mẹ sinh ra để giải thoát (theo nghĩa nhà Phật).
Trong ngày lễ Vu Lan, những người con có thể tặng món quà nhỏ cho cha mẹ mình. Những người đã mất cha mẹ thì hãy làm điều lành để có năng lượng chia sẻ đến cha mẹ hoặc lên chùa tụng kinh, niệm Phật cầu siêu cho cha mẹ. Ngay tại gia đình, người dân cũng nên trang hoàng, sửa soạn bàn thờ tổ tiên sao cho ấm cúng với hương hoa, nên ăn chay, niệm Phật.
Không chỉ cúng dường cho đức Phật, chư tăng, người dân cũng nên bố thí cho người nghèo để tạo công đức, chia sẻ năng lượng cho cha mẹ mình nơi chín suối. Khi mình bố thí, cúng dường coi như đã xóa bỏ bản ngã tham sân si. Làm từ thiện không phải cho người khác mà cũng cho chính mình.
