Áp lực trượt trường chuyên khiến nữ sinh lớp 10 stress nhập viện

TS. Dương Minh Tâm, Trưởng phòng Rối loạn stress, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: "Stress và trầm cảm gặp nhiều nhất ở lứa tuổi 14 và 17, là thời điểm các cháu học sinh thi chuyển cấp lên trung học phổ thông và đại học. Đặc biệt các trẻ đến khám và điều trị trầm cảm, stress đến từ các lớp chuyên, lớp chọn nhiều hơn các lớp thông thường".

BS. Tâm cho biết, bệnh viện từng tiếp nhận 1 nữ sinh lớp 10 (Hà Nội) được gia đình đưa đến khám với dấu hiệu hay đau đầu, mặc dù vẫn đi học, ăn ngủ bình thường. Kết quả khám chuyên khoa Thần kinh không thấy tổn thương, nên được xác định không rõ nguyên nhân. Và điều dễ nhận thấy nữ sinh rất hay cáu với mẹ. Bé được bố đưa đến khám.

Theo bố của nữ sinh, cô con gái vốn rất ngoan, hiền lành, cấp 2 học tại một trường có tiếng ở Hà Nội và luôn nỗ lực, cố gắng thi vào chuyên. Tuy nhiên, kết quả không như mong muốn.

Qua lời chia sẻ của nữ sinh, dù trượt trường chuyên nhưng nữ sinh vẫn đỗ vào một trường cấp 3 thuộc top của thành phố. Tuy nhiên, trong gia đình, mẹ thường hay nhắc về việc con gái không thi đỗ; kể lể công lao đưa con đi học khiến con suy nghĩ. Khi lên cấp 3, nữ sinh vẫn cố gắng học, muốn xin đi học thêm nhưng không dám nói ra… sợ mẹ kể lể, nhắc lại chuyện cũ.

Từ đó, nữ sinh buồn chán nhiều hơn, mệt mỏi khó tập trung dù cố gắng, và thường xuất hiện cơn đau đầu và dấu hiệu trầm cảm.

“Trẻ rất buồn vì trượt, dù cố gắng nhiều nhưng vì mẹ hay nhắc nên khiến trẻ không thoát được nỗi buồn. Sau vấp ngã, buồn phiền là bình thường lẽ tự nhiên sẽ tự nguôi ngoai, nhưng 1 lý do nào đó, nhưng trường hợp này chính lời đay nghiến của người mẹ đã khiến bệnh nhân suy nghĩ nhiều, kéo dài và thành trầm cảm”, BS. Tâm nói.

Trẻ ngoan, học khá giỏi dễ stress hơn bạn bè đồng lứa

TS. Dương Minh Tâm chia sẻ kết quả một nghiên cứu năm 2019 -2020 tại Bệnh viện Nhi Trung ương với đối tượng là học sinh từ 10-19 tuổi, 55,6% số trẻ có sang chấn tâm lý (áp lực học tập 20%, áp lực gia đình 20,5%, quan hệ bạn trong trường 8,9%).

Và kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, stress và trầm cảm gặp nhiều nhất ở lứa tuổi 14 và 17, là thời điểm các cháu học sinh thi chuyển cấp lên trung học phổ thông và đại học. Điều đáng chú ý là stress gặp nhiều hơn ở trẻ ngoan và học khá.

Trong thực tế điều trị, TS. Tâm nhấn mạnh: "Phần lớn, các trẻ đến khám và điều trị trầm cảm, stress là đến từ các trường chuyên, lớp chọn. Với những trẻ ngoan, có thành tích cao trong học tập thường có những áp lực tự thân hơn là những trẻ mải chơi. Áp lực vị trí trong trường lớp, hình ảnh bản thân trong mắt gia đình, thầy cô luôn khiến trẻ phải nỗ lực không ngừng.

Những trẻ này thường căng thẳng và bị stress, nhất là khi không đạt được kỳ vọng sẽ bị nặng hơn trẻ khác. Điều này cho thấy các áp lực từ việc học tập, áp lực từ gia đình, áp lực thành tích là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng stress ở lứa tuổi học đường".

BS. Tâm khuyến cáo, qua khai thác bệnh sử, phần lớn các em học sinh bị stress mãn tính, quá trình stress đã âm thầm diễn biến từ khoảng 3 - 5 năm trước và áp lực thi cử chỉ là “giọt nước tràn ly”.

Diễn biến tâm lý, sự thay đổi tính cách của học sinh trùng với lứa tuổi dậy thì nên nhiều bậc cha mẹ mặc nhiên chấp nhận sự thay đổi đó. Chỉ đến khi trẻ có những hành vi làm tổn thương bản thân hoặc quá bất thường thì bố mẹ mới nhận diện và đưa trẻ đến viện thì thường trẻ đã ở giai đoạn trầm cảm, stress nặng.

Chính vì vậy, gia đình cần sát sao, chia sẻ nếu thấy trẻ có sự thay đổi nhiều về tâm sinh lý so với thời gian trước. Nếu tình trạng kéo dài nên đưa trẻ tới bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ, can thiệp kịp thời.

Nhận diện dấu hiệu của stress:

Stress thường diễn biến rất âm thầm, tuy nhiên khi trẻ có những hành vi sau, các bậc làm cha mẹ nên quan tâm: Đầu tiên là hành vi tự hủy hoại bản thân (các vết cứa ở cẳng tay hoặc đùi, cắn móng tay, bấm vào đầu ngón tay..). Việc tự làm đau bản thân này là cách để giải tỏa sự bấn loạn trong cảm xúc bản thân của trẻ.

Ngoài ra, trẻ có những hành vi bất thường, trái ngược với tính cách trước kia như trẻ trở nên hung hăng, chống đối hoặc tuân thủ quá mức; Rối loạn trong hành vi ăn uống như ăn quá ít hoặc quá nhiều; Rối loạn giấc ngủ; Giảm kết nối với xã hội...

Hoặc có dạng stress cơ năng như trẻ bị đau bụng, đau đầu, đau dạ dày, xuất huyết tiêu hóa... Những cơn đau này thường xuất hiện khi trẻ chuẩn bị bước vào kì thi hoặc trước sự kiện quan trọng. Khi sự kiện qua đi thì các cơn đau này giảm triệu chứng.