Em T. (15 tuổi, Thủ Đức) phát hiện thị lực một bên mắt của mình chỉ còn 3/10 trong một đợt khám tổng quát của trường. Sau đó, gia đình em tìm đến gặp bác sĩ tại bệnh mắt TP.HCM thì được chuẩn đoán nhược thị do viễn thị. Tuy nhiên, ở lứa tuổi của em thì hiện nay vẫn chưa tìm ra được phương pháp điều trị dứt điểm tình trạng nhược thị.

Nhược thị - biểu hiện và nguyên nhân

Mắt nhược thị hay còn gọi là “mắt lười” là hiện tượng suy giảm khả năng hoạt động và sự kém phát triển về chức năng của cơ quan thị giác.  Nếu phát hiện quá muộn, nhất là khi trẻ sau 13 tuổi sẽ không thể thay đổi tình trạng tổn thương thị lực, thậm chí mù mắt.

Bệnh nhược thị biểu hiện rất ít triệu chứng có thể nhận thấy, vì việc suy giảm thị lực hầu như chỉ xảy ra một bên mắt, khiến bệnh trở thành một căn bệnh khó phát hiện. Người bị bệnh nhược thị sẽ có hai mắt không đối xứng, lâu dần sẽ khiến một trong hai mắt từ việc bị giảm đến mất hẳn thị lực.

Nguyên nhân nhược thị thường gặp nhất là lác mắt, sau đó là do tật khúc xạ (cận, viễn, loạn thị) gây ra. Các nguyên nhân khác như: tắc nghẽn trục nhìn của một bên mắt như bệnh đục thủy tinh thể bẩm sinh, sa mí mắt, cườm mắt, sẹo giác mạc, sụp mi bẩm sinh nặng... nếu không được điều trị đúng thời điểm cũng gây nên nhược thị.

Trẻ bị nhược thị thường có một số biểu hiện như một bên mắt to lồi to hơn mắt còn lại, hay nghiêng đầu vẹo cổ khi nhìn, nheo mắt và thường xuyên cảm thấy mỏi mắt,...Nhược thị thường chỉ gây ảnh hưởng đến một bên mắt nên việc phát hiện bệnh không hề dễ dàng, vì mọi hoạt động thị giác sẽ được tập trung bằng mắt còn lại, chính bản thân người bệnh cũng khó có thể phát hiện ra. 

Cần phát hiện sớm nhược thị

Việc chẩn đoán bệnh sớm sẽ mang đến khả năng điều trị thành công cao. Điều trị nhược thị cho trẻ trước 4 tuổi chỉ mất 1-3 tháng để giúp bé hồi phục thị lực, nhưng khi trẻ đã ở độ tuổi 7-8 thì việc phát hiện bệnh và cơ hội chữa khỏi rất khó khăn. Những người ở độ tuổi trưởng thành khi phát hiện bệnh thì thị lực giảm chỉ còn 2/10 đến 3/10, lúc này việc chữa trị chỉ cải thiện được một phần, gây ảnh hưởng rất lớn đến sinh hoạt cuộc sống và sức khỏe lâu dài.

Các bậc phu huynh nên đưa trẻ đi kiểm tra mắt định kỳ để can thiệp kịp thời những vấn đề về mắt. Qua thăm khám, các bác sĩ chuyên khoa mắt sẽ xác định các nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy giảm thị lực và can thiệp hợp lý như phẫu thuật thủy tinh thể, phẫu thuật sụp mi, điều trị lác mắt,...cùng với đó là lên phác đồ điều trị nhược thị. 

Yếu tố then chốt trong việc điều trị nhược thị cho trẻ là phát hiện chính xác nguyên nhân và mức độ bệnh, độ tuổi, sự kết hợp và chăm sóc giữa bác sĩ và gia đình.

Khi đã xác định trẻ bị bệnh, bên cạnh phác đồ điều trị của bác sĩ, cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ thực hiện bài tập "bịt mắt lành, tập mắt bệnh" tại nhà. Tuy đây là phương pháp cổ xưa nhưng lại là phương pháp được ứng dụng nhiều nhất do có hiệu quả nhanh và dễ thực hiện. Khuyến khích trẻ luyện tập mắt bằng cách che một bên mắt bình thường và để mắt kia hoạt động, tối đa 2 giờ mỗi ngày. Sau khi đã điều trị bệnh ổn định, tùy từng trường hợp vẫn phải được điều trị duy trì hoặc có quá trình theo dõi lâu dài để tránh tái phát.

Bên cạnh đó, việc bổ sung các vitamin cần thiết cho mắt như: A,C,E, Omega 3... thông qua chế độ ăn uống đầy đủ, đồng thời kết hợp chế độ học tập, nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp cho bé cải thiện tình trạng nhược thị.