Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Vàng da là vấn đề thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh. Màu vàng thấy được trên da là do chất bilirubin tăng cao trong máu trẻ. Có 2 loại vàng da:

- Vàng da tăng bilirubin trực tiếp, còn gọi là vàng da tắc mật. Loại bệnh này thường ít gặp. Trong trường hợp này, phân bé sẽ nhạt màu hay mất hẳn màu (màu "cứt cò”) và nước tiểu sậm màu. Tất cả các trường hợp trẻ bị vàng da tắc mật đều phải nhập viện ngay lập tức.

- Vàng da tăng bilirubin gián tiếp. Loại bệnh này thường gặp hơn và thường được gọi tắt là bệnh vàng da. Đa số các ca bệnh ở trẻ sơ sinh là vàng da sinh lý và thường hết trong vòng tuần đầu. Trong một số trường hợp đặc biệt, chất bilirubin trong máu có thể tăng rất cao (vàng da bệnh lý) và tràn qua hàng rào bảo vệ não của trẻ, phá hủy các nhân thần kinh gây tổn thương não vĩnh viễn. Tình trạng này gọi là vàng da nhân.

Trẻ bị vàng da nhân mang những di chứng về thần kinh hết sức trầm trọng: Điếc, múa vờn, chậm phát triển về vận động… Khi đã có di chứng thì bé không còn vàng da nữa. Lúc này, cha mẹ thường khó xác định tình trạng. 

Dấu hiệu nhận biết bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh

Vàng da ở trẻ sơ sinh xuất hiện đầu tiên ở mặt, sau đó tiến triển theo hướng từ đầu đến chân. Lượng bilirubin càng cao thì màu vàng trên vùng da nhìn thấy càng thấp. 

Để nhận biết trẻ sơ sinh có vàng da hay không, mẹ hãy mang trẻ ra nơi có nhiều ánh sáng ban ngày (gần cửa sổ). Mẹ dùng ngón tay vừa ấn da mũi bé vừa quan sát. Nếu thấy có sắc vàng chứng tỏ bé bị vàng da. Mẹ tiếp tục ấn da xem xuống vùng thấp dần theo thứ tự: Ngực, trên rốn, dưới rốn, đùi, cẳng chân, lòng bàn chân... để xác định chỗ thấp nhất còn thấy vàng da. 

Theo đó, khi thấy trẻ sơ sinh có một trong các dấu hiệu dưới đây, mẹ phải đưa bé đi khám tại bệnh viện:

- Vàng da sớm: Xuất hiện trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, dù chỉ mới chớm vàng ở mặt.

- Vàng da tới đùi (hay dưới mức đùi).

- Vàng da kèm dấu hiệu khác (bú kém, lừ đừ, sốt…).

- Vàng da sau 2 tuần tuổi ở trẻ sinh đủ tháng và sau 3 tuần tuổi ở trẻ sinh non.

Cách điều trị bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh

Bác sĩ sẽ quyết định trường hợp nào trẻ sơ sinh cần nhập viện điều trị và phương pháp điều trị nhằm hạ thấp mức bilirubin trong máu. Hai phương pháp thường được sử dụng bao gồm:

- Ánh sáng liệu pháp (chiếu đèn): Dùng đèn chuyên biệt tại bệnh viện và chiếu liên tục trong vài ngày lên da bé.

- Thay máu: Lấy máu có nhiều bilirubin ra, thay bằng máu có chứa rất ít bilirubin của người khỏe mạnh.

Mẹ cần đặc biệt lưu ý, phương pháp phơi nắng cho trẻ sơ sinh không những không giúp giảm vàng da mà còn làm cho da bé bị khô, mất nước và đặc biệt là làm chậm trễ tiến trình điều trị hiệu quả. Hầu hết trẻ sơ sinh hết hiện tượng vàng da sau khi phơi nắng do cơ thể chỉ bị vàng da sinh lý. 

Một số mẹ khi thấy con bị vàng da lại tìm cách cho uống thuốc, uống nước đường... và chỉ đưa trẻ đi khám khi đã quá muộn. Lúc này, trẻ đã có triệu chứng tổn thương não (bỏ bú, li bì...). Cách tốt nhất là hãy đưa trẻ đến bệnh viện để các bác sĩ điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

TS.BS Phạm Diệp Thùy Dương

(Giảng viên Đại học Y Dược TP.HCM)