Nhiều người nghĩ viêm phổi là bệnh của người già, nhưng nó thực sự là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất đối với trẻ em trên toàn thế giới.

Hàng năm, viêm phổi cướp đi sinh mạng của hơn 700.000 trẻ em dưới 5 tuổi, trong đó có hơn 153.000 trẻ sơ sinh, những đối tượng đặc biệt dễ bị nhiễm trùng.

Mỗi ngày, cứ 45 giây lại có ít nhất một trẻ tử vong do viêm phổi. Hầu như tất cả những cái chết này đều có thể phòng ngừa được.

Nguyên nhân gây viêm phổi

Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở phổi. Nó không có một nguyên nhân duy nhất - nó có thể phát triển từ vi khuẩn, vi rút hoặc nấm trong không khí.

Khi một đứa trẻ bị nhiễm bệnh, phổi của chúng chứa đầy chất lỏng và trở nên khó thở. Trẻ em có hệ thống miễn dịch chưa trưởng thành (tức là trẻ sơ sinh) hoặc bị suy yếu – chẳng hạn như do suy dinh dưỡng hoặc mắc các bệnh như HIV – sẽ dễ bị viêm phổi hơn.

Các triệu chứng của bệnh viêm phổi

Vì viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng ở phổi nên các triệu chứng phổ biến nhất là ho, khó thở và sốt. Trẻ bị viêm phổi thường thở nhanh hoặc ngực dưới có thể hóp vào hoặc co lại khi hít vào (ở người khỏe mạnh, ngực nở ra khi hít vào).

PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng - nguyên Trưởng khoa nhi Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ: “Khi con bị ốm và ho, cha mẹ phải thường xuyên kiểm tra bụng và ngực của con, để quan sát hiện tượng rút lõm lồng ngực.

Những đứa trẻ thở rút lõm lồng ngực sẽ có tình trạng phần dưới lồng ngực bị lõm xuống một cách bất thường. Đây là dấu hiệu của bệnh viêm phổi nặng. Cha mẹ cần đưa con đến bác sĩ càng sớm càng tốt.”

Viêm phổi có lây không?

Viêm phổi dễ lây lan và có thể lây qua các hạt trong không khí (ho hoặc hắt hơi). Nó cũng có thể lây lan qua các chất lỏng khác, như máu khi sinh con hoặc từ các bề mặt bị ô nhiễm.

Chẩn đoán viêm phổi ở trẻ em

Nhân viên y tế thường chẩn đoán bệnh viêm phổi thông qua khám sức khỏe, bao gồm kiểm tra các kiểu thở bất thường và lắng nghe phổi của trẻ. Đôi khi họ có thể sử dụng chụp X-quang ngực hoặc xét nghiệm máu để chẩn đoán.

Điều trị viêm phổi

Theo UNICEF, việc điều trị viêm phổi phụ thuộc vào loại viêm phổi. Ở các nước đang phát triển, một số lượng lớn các trường hợp viêm phổi là do vi khuẩn gây ra và có thể được điều trị bằng kháng sinh chi phí thấp.

Tuy nhiên, chỉ có 1/3 trẻ em bị viêm phổi nhận được thuốc kháng sinh cần thiết vì không được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe có chất lượng.

Các nguyên nhân khác gây viêm phổi là vi rút hoặc vi khuẩn mycobacteria (ví dụ: vi khuẩn gây bệnh lao) cần các phương pháp điều trị khác. Bệnh lao nói riêng thường không được chẩn đoán.

Viêm phổi có thể phòng ngừa được không?

Viêm phổi có thể được ngăn ngừa ngay từ đầu bằng cách tăng cường các biện pháp bảo vệ, chẳng hạn như dinh dưỡng đầy đủ và giảm các yếu tố nguy cơ như ô nhiễm không khí (khiến phổi dễ bị nhiễm trùng hơn) và thực hành vệ sinh tốt.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc rửa tay bằng xà phòng giúp giảm tới 50% nguy cơ viêm phổi bằng cách giảm tiếp xúc với vi khuẩn.

Biện pháp ngăn chặn bệnh viêm phổi

Theo các chuyên gia, bệnh viêm phổi có thể ngăn ngừa nếu trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được bú sữa mẹ sớm, tiêm phòng, được tiếp cận với nước sạch, dinh dưỡng tốt và hạn chế tiếp xúc với ô nhiễm không khí.

Điều bắt buộc là chúng ta phải tăng cường và ưu tiên tiêm chủng định kỳ, tăng cường khả năng tiếp cận vắc xin PCV để đảm bảo mọi trẻ em đều được bảo vệ khỏi bệnh viêm phổi.

Ngoài ra, cần phải thực hiện các bước để cải thiện khả năng tiếp cận và sử dụng oxy cơ bản, để không còn trẻ nào phải vật lộn để thở.

Điều quan trọng nữa là chúng ta phải giải quyết vấn đề lãng phí bằng cách đầu tư vào việc phòng ngừa và điều trị tình trạng suy dinh dưỡng cấp tính nghiêm trọng. Điều đó sẽ giúp đẩy nhanh việc giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em do viêm phổi.

Điều trị viêm phổi cũng đòi hỏi nhân viên y tế phải ở gần gia đình và được đào tạo, có thuốc và công cụ chẩn đoán phù hợp.

Cả phòng ngừa và điều trị đều cần có sự chăm sóc sức khỏe ban đầu mạnh mẽ cũng như sự tham gia và trao quyền của cộng đồng. Tiếc rằng hiện nay, tính trên toàn cầu, chỉ có 68% trẻ em có triệu chứng viêm phổi được đưa đến cơ sở chăm sóc sức khỏe.