Cá trạch còn gọi là thu ngư. Trong Đông y, cá chạch có vị ngọt, tính bình, có tác dụng bổ khí huyết, chống lão suy, tráng dương, thanh nhiệt trừ thấp, chữa các bệnh về gan mật, tụy và bệnh ngoài da. Dưới đây là những bài thuốc hay từ cá chạch đã được giới thiệu trong cuốn sách Chữa bệnh bằng rau, củ, quả và động vật mà bạn đọc nên tham khảo.
Chống lão suy: Cá chạch tươi 300-500g, gạo tẻ 300g; cá chạch tươi làm sạch nhớt, bỏ ruột, xào sơ; gạo vo sạch, cho vào nồi nấu cháo, cháo gần chín thì thêm cá chạch đã xào vào nấu cho chín, khi ăn cho thêm muối, tiêu. Bài thuốc này rất tốt cho người già.
Canh tráng dương: Lấy 5-6 con cá chạch sống loại vừa; làm sạch nhớt, bỏ ruột, đem rán mềm xương (nên dùng ít dầu để khử tanh); thêm 300 ml rượu hoặc 600 ml nước, vài lát gừng vào đun lửa nhỏ đến lúc nước thang có màu trắng sữa và còn lại 1/2 là được. Bỏ lớp dầu trắng sữa, phần nước và thịt còn lại cho muối vừa ý, ăn cái và nước canh thang. Món canh này tốt cho người kém ăn, xanh xao, thiếu máu, nghiện rượu, bệnh gan, suy nhược thần kinh và thể lực.
Cháo chữa nam giới liệt dương, nữ giới đới hạ: Chạch 250g, nhục quế và phụ phiến 10g, gừng tươi 5 lát, gạo tẻ lùn 100g, muối tinh vừa đủ; cho quế phụ vào túi vải đổ nước, nấu lấy nước bỏ bã, chạch làm sạch nhớt, bỏ đầu ruột, lóc lấy thịt; nấu cháo bằng nước thuốc và chạch, cháo chín cho gừng, muối nấu sôi lại; ăn nóng. Lưu ý: Thận trọng tìm mua phụ phiến tốt, bào chế đúng cách để tránh ngộ độc.
Chữa suy nhược, thiếu máu: Chạch 250g, thịt lợn nạc 50g, lạc nhân 100g, gừng 5g, tiêu bột 5g, nước 200ml; rán qua chạch, cho nước, thịt, gừng đun to lửa 10 phút rồi hầm nhừ thịt đến khi nước còn 1/2; nêm gia vị.
Chữa phù thũng: Dùng cá chạch (hết nhớt, bỏ xương) với tỏi lượng vừa ăn, xào nấu không dùng muối. Ăn liền 2-3 ngày.
Chữa tiêu khát (tiểu đường): Chạch (làm sạch hết nhớt, bỏ xương, ruột) nấu canh với lá sen non (chưa hoặc mới nở) lượng tùy ý. Hoặc chạch 10 con (làm sạch nhớt, bỏ xương, ruột) lá sen khô vừa đủ; đem chạch phơi chỗ mát (âm can) cho khô, bỏ đầu đuôi, đốt thành than, lá sen tán bột, trộn hai thứ với nhau; mỗi lần dùng 10g, ngày 3 lần, uống với nước đun sôi để nguội.
Thanh nhiệt giải độc, trừ mẩn ngứa: Chạch 30g (bỏ ruột), giun đất khô 10g, rau sam 50g; sắc nước uống bỏ bã; ngày 1 lần. Hoặc chạch 30g, đại táo 15g, gia vị vừa đủ; nấu canh ăn ngày một thang, liền 10 ngày.
Chữa viêm gan: Nếu viêm gan cấp lấy chạch sấy khô gần như than, nghiền bột, mỗi lần uống 15g, ngày dùng 3 lần sau bữa ăn; trẻ em dùng liều 1/2. Nếu viêm gan mạn thì lấy 150g chạch (bỏ ruột, xương) thái mỏng, mộc nhĩ đen 2,5g, rau kim châm 15g; tất cả nấu chín, ăn nóng 2 lần/ ngày. Nếu viêm gan vàng da lấy 5 con chạch, đậu phụ 1 miếng; hầm chạch với đậu phụ cho nhừ, ăn 2 lần/ ngày.
