Michael Mosley, một bác sĩ và người dẫn chương trình truyền hình nổi tiếng ở Anh, được phát hiện đã tử vong hồi đầu tháng này sau khi đi bộ đường dài dưới nắng nóng thiêu đốt trên đảo Symi của Hy Lạp.

Vào ngày 15/6, một du khách người Hà Lan cũng được tìm thấy đã chết trên đảo Samos (Hy Lạp). Ngày hôm sau, thi thể của một du khách người Mỹ cũng được tìm thấy ở Mathraki, một hòn đảo nhỏ phía tây Corfu. Hay Albert Calibet, một du khách người Mỹ khác, xác định đã mất tích kể từ khi bắt đầu hành trình đi bộ đường dài từ ngày 11/6 ở Amorgos (Hy Lạp).

Các khám nghiệm tử thi vẫn tiếp tục để xác định nguyên nhân chính xác của cái chết nhưng chính phủ Hy Lạp đã cảnh báo người dân không nên đánh giá thấp tác động của nắng nóng khắc nghiệt.

Ông Petros Vassilakis, đại diện cảnh sát Nam Aegean cho biết tình trạng chung là tất cả những du khách trên đều đi bộ đường dài trong điều kiện nhiệt độ cao.

Một số nhà khoa học cho rằng những gì đang xảy ra ở Hy Lạp cho thấy dấu hiệu cảnh báo về tác động của nhiệt độ cực cao lên cơ thể, đặc biệt là não, ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định của con người hoặc nhận thức của họ về rủi ro.

Khi biến đổi khí hậu gây ra những đợt nắng nóng kéo dài và nghiêm trọng hơn, các nhà khoa học đang nghiên cứu làm sáng tỏ phản ứng bộ não trước vấn đề này.

Bộ não là 'công tắc chính'

"Theo truyền thống, nghiên cứu tập trung vào tác động của nhiệt độ cực cao lên cơ, da, phổi và tim, nhưng với tôi, bộ não là chìa khóa cho tất cả. Bộ não là công tắc chính cho cơ thể", bà Damian Bailey, Giáo sư sinh lý học và hóa sinh học tại Đại học Phía Nam xứ Wales cho biết.

Nhiệt độ cơ thể được điều chỉnh trong não. Vùng dưới đồi hoạt động như một bộ điều nhiệt.

Vùng dưới đồi (Hypothalamus) là một cấu trúc thuộc não trung gian, nằm quanh não thất ba và nằm chính giữa hệ viền (limbic). Khi trời nóng, vùng dưới đồi sẽ kích hoạt tuyến mồ hôi và mở rộng các mạch máu để làm mát cơ thể.

Nhưng não hoạt động tốt trong phạm vi nhiệt độ hẹp và ngay cả những thay đổi nhỏ cũng có thể ảnh hưởng. Nhiều người sẽ quen với cảm giác chậm chạp, lười biếng trong ngày hè nóng.

Theo bà Bailey, nhiệt độ tăng lên có thể gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng, bao gồm làm giảm lượng chất lỏng trong cơ thể và giảm lưu lượng máu đến não.

Các thử nghiệm thực hiện trong môi trường nhiệt độ từ 21 đến 40 độ C (khoảng 70 đến 104 độ F), cho thấy lưu lượng máu đến não giảm khoảng 9% đến 10% với những người tham gia.

Trong khi đó, bà Kim Meidenbauer, nhà khoa học thần kinh tại Đại học bang Washington nhấn mạnh nhiệt độ cực cao có thể làm gián đoạn hoạt động bình thường của não. Bộ não - cung cấp suy nghĩ rõ ràng, ghi nhớ cũng như xây dựng và hình thành ý tưởng - có thể sẽ "bị hỏng hóc".

Bà Kim Meidenbauer cũng nói thêm có bằng chứng cho thấy mọi người có nhiều khả năng đưa ra quyết định mạo hiểm và có hành vi bốc đồng khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. Chức năng nhận thức suy giảm có thể gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng.

Các nhà khoa học chỉ mới bắt đầu làm sáng tỏ phạm vi tác động của nhiệt lên não, không chỉ về mặt ra quyết định mà còn về tâm trạng, cảm xúc và sức khỏe tâm thần.

"Sự hiểu biết của chúng tôi thực sự chưa mở rộng. Đó là một ẩn số lớn vào thời điểm này", Meidenbauer nói.

Đối tượng rủi ro

Một số người dễ bị tổn thương bởi nhiệt hơn những người khác. Những người cao tuổi, đặc biệt là những người trên 65 tuổi, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn vì cơ thể họ không phải lúc nào cũng điều hòa nhiệt độ tốt.

Những người mất tích ở Hy Lạp đều ở độ tuổi từ 50 trở lên. Trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai cũng phải đối mặt với nguy cơ cao.

Tuy nhiên, nhiệt độ khắc nghiệt vẫn có thể gây nguy hiểm cho bất cứ ai.

Vào năm 2016, một nhóm các nhà khoa học đã theo dõi 44 sinh viên đại học trong đợt nắng nóng ở Boston và nhận thấy những người không sử dụng điều hòa nhiệt độ sẽ bị suy giảm đáng kể về hiệu suất nhận thức.

Bà Jose Guillermo Cedeño Laurent, một trong những tác giả nghiên cứu và là trợ lý giáo sư tại Trường Y tế Công cộng Rutgers, cho biết không ai tránh khỏi những ảnh hưởng đối với sức khỏe do nhiệt độ gây ra. Bộ não của chúng ta là một cơ quan cực kỳ nhạy cảm.

Tự bảo vệ chính mình

Các chuyên gia lưu ý những hành vi mà mọi người có thể thay đổi để bảo vệ bản thân và giảm thiểu rủi ro. Cụ thể là không tập thể dục vào những thời điểm nóng nhất trong ngày, thay vào đó hãy tập thể dục vào những thời điểm mát mẻ nhất và tìm bóng râm tập luyện khi có thể.

Bà Bailey cho biết, uống nước rất quan trọng và không chỉ khi bạn cảm thấy rất khát. Điều quan trọng là không được để cơ thể mất nước nhanh hơn mức có thể hấp thụ. Các chuyên gia cũng khuyên dùng đồ uống điện giải, có thể giúp khắc phục tình trạng mất nước qua tuyến mồ hôi.

Về lâu dài, tập thể dục thường xuyên là rất quan trọng vì có thể giúp cơ thể điều hòa nhiệt độ. "Bạn càng khỏe mạnh thì càng có khả năng phục hồi tốt hơn trước những căng thẳng về khí hậu. Cho dù bạn nghĩ mình thông minh hay khỏe mạnh đến mức nào, nếu bạn ra ngoài trong nhiệt độ khoảng 40 độ C, ngay cả khi chuẩn bị tốt nhất thì rủi ro về sức khỏe vẫn có thể xảy ra bất cứ lúc nào", bà Bailey nói./.