Theo Newsweek, Nga đang gây sự chú ý toàn cầu khi công bố vắc-xin ung thư Enteromix, được cho là đã hoàn tất giai đoạn tiền lâm sàng với kết quả khả quan. Nhiều kỳ vọng đặt vào loại vắc-xin này song giới chuyên gia quốc tế cũng đưa ra những lưu ý quan trọng.
Vắc-xin cá nhân hóa nhắm đến nhiều loại ung thư
Theo bà Veronika Skvortsova, người đứng đầu Cơ quan Y sinh Liên bang Nga (FMBA), Enteromix được phát triển dựa trên công nghệ mRNA, tương tự như vắc-xin COVID-19 và sẽ được cá nhân hóa cho từng bệnh nhân dựa trên RNA của họ.
Phiên bản đầu tiên hướng đến điều trị ung thư đại trực tràng, trong khi các phiên bản khác đang được phát triển cho u nguyên bào thần kinh đệm (glioblastoma – ung thư não ác tính) và một số dạng ung thư hắc tố, kể cả ung thư hắc tố mắt.
Điểm đặc biệt, vắc-xin được thiết kế để huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Thử nghiệm trên động vật cho thấy khối u giảm kích thước 60–80%, tốc độ tiến triển chậm lại và tỉ lệ sống sót được cải thiện. Một số nguồn thậm chí cho rằng Enteromix đạt hiệu quả 100% ở giai đoạn tiền lâm sàng.
Không có tác dụng phụ nghiêm trọng
Khác với hóa trị hay xạ trị vốn gây nhiều tác dụng phụ nặng nề, Enteromix được báo cáo là không gây tác dụng phụ nghiêm trọng và có thể dùng lặp lại nhiều lần mà vẫn an toàn. Đây là yếu tố khiến nhiều bệnh nhân và giới nghiên cứu kỳ vọng vắc-xin có thể trở thành bước ngoặt trong điều trị ung thư.
Trước đó, Nga đã khởi động thử nghiệm lâm sàng trên 48 tình nguyện viên, do Trung tâm Nghiên cứu Y khoa Quốc gia về Xạ trị phối hợp cùng Viện Sinh học phân tử Engelhardt thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga triển khai.
Sự kiện được công bố tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg (SPIEF 2025) và Diễn đàn Kinh tế Phương Đông (EEF) ở Vladivostok, cho thấy Moscow coi đây là một thành tựu y học đáng tự hào trong lĩnh vực công nghệ sinh học.
Dù kết quả tiền lâm sàng đầy hứa hẹn, nhiều chuyên gia vẫn thận trọng. Bác sĩ David James Pinato, chuyên gia ung bướu tại Đại học Imperial College London nhấn mạnh rằng dữ liệu hiện tại còn hạn chế và mới chỉ ở mức thử nghiệm trên động vật.
Ông lưu ý: “Việc vắc-xin có hiệu quả 100% trên động vật, nếu đúng, chưa đủ cơ sở để khẳng định gì với con người. Hệ miễn dịch của chuột hay các loài khác không phản ánh hết sự phức tạp của bộ gen ung thư ở người”.
Pinato cho rằng, nếu đang ở giai đoạn cuối tiền lâm sàng hoặc đầu lâm sàng thì tuyên bố vắc-xin sẵn sàng sử dụng vẫn còn quá sớm. Bước hợp lý nhất hiện nay là đưa vắc-xin vào thử nghiệm lâm sàng trong khuôn khổ nghiên cứu, chứ chưa thể áp dụng đại trà.
Hiện Enteromix đã hoàn tất thử nghiệm tiền lâm sàng và đang tiến tới giai đoạn xin cấp phép. Nếu được thông qua, đây có thể là vắc-xin ung thư mRNA cá nhân hóa đầu tiên trên thế giới, mở ra hy vọng thay đổi cách thức phòng ngừa, điều trị và quản lý ung thư trong tương lai.
