Dậy thì sớm ở trẻ em đang là mối quan tâm rất lớn của nhiều bậc bố mẹ trong xã hội hiện đại. Chúng ta thường được nghe nhiều đến việc mẹ cho con ăn món này món kia dẫn đến con dậy thì sớm mà không biết rằng nguyên nhân cũng có thể là do gen, bố mẹ rất khó để nhận ra.

Trường hợp như của bé Đóa Đóa (tên đã được thay đổi) sống tại Chiết Giang, Trung Quốc, là một ví dụ. Mặc dù dưới sự chăm sóc khoa học của mẹ, Đóa Đóa vẫn phát triển ngực sớm. Mẹ bé rất nghi ngại nên đã cho con đi kiểm tra, kết quả hóa ra là do cô bé dậy thì sớm là do di truyền từ bố.

Bé gái 4 tuổi dậy thì sớm, BS nhận thấy sự bất thường

Đóa Đóa năm nay 4 tuổi, rất đáng yêu. Bởi vì bố mẹ Đóa Đóa đều không cao (bố cao 1,65m, mẹ cao 1,58m) nên mẹ bé đặc biệt chú ý đến sự sinh trưởng và phát triển của con. Riêng chuyện ăn uống, mẹ bé rất tuân thủ theo khoa học.

Cách đây không lâu, mẹ Đóa Đóa đang tắm cho bé thì phát hiện ngực của con trở nên to hơn, hơn nữa sờ một cái còn có khối cứng. Mẹ bé đã nhanh chóng đưa con đến khoa Nhi tại bệnh viện Số 1 trực thuộc trường Y khoa Đại học Chiết Giang kiểm tra.

BS trưởng khoa Nhi Vương Xuân Lâm đã cẩn thận thăm khám cho Đóa Đóa. Sau một loạt các kiểm tra, BS phát hiện Đóa Đóa dậy thì sớm. Tuy nhiên, BS cũng nhận thấy Đóa Đóa có chế độ ăn uống hợp lý, hơn nữa chiều cao, cân nặng ở mức bình thường như bạn bè cùng trang lứa. Trong tình huống này, xuất hiện dậy thì sớm là một sự bất thường.

Ngay sau đó, gia đình bé được yêu cầu làm xét nghiệm di truyền. Các kết quả xét nghiệm cho thấy triệu chứng dậy thì sớm của Đóa Đóa có thể đến từ đột biến gen MKRN3, được di truyền từ người bố. Vì người bố đã trưởng thành nên khi còn nhỏ có dậy thì sớm hay không cũng không thể biết.

Bởi vì Đóa Đóa dậy thì sớm do di truyền gen đột biến nên trước mắt vẫn là phát hiện tương đối sớm, chỉ cần quan sát, theo dõi là được. Tuy nhiên, khả năng tiếp theo phải tiêm ức chế phát triển là rất lớn. "Phiền toái hơn chính là, gien đột biến này của bố Đóa Đóa rất có khả năng sẽ tiếp tục di truyền cho đời sau, đứa con thứ hai bất kể là con trai hay con gái một khi di truyền gen này cũng sẽ xuất hiện triệu chứng dậy thì sớm", BS Lâm cho biết.

Dậy thì sớm có thể "giết chết" chiều cao của trẻ

Có nhiều trường hợp trẻ em dậy thì sớm không phải vì di truyền mà do yếu tố ngoại lực. BS Vương Xuân Lâm cho biết, dậy thì sớm cũng có liên quan chặt chẽ đến môi trường và cấu trúc chế độ ăn uống. Trong số đó, béo phì là một yếu tố quan trọng gây ra sự dậy thì sớm của trẻ em. Tiêu thụ quá nhiều thức ăn, nhất là thịt gia cầm, thực phẩm chiên, thực phẩm bổ sung, trái cây và rau quả trái mùa, có thể gây ra sự bất thường nội tiết tố trong cơ thể trẻ em, dẫn đến dậy thì sớm.

Ngoài sự phát triển vượt trội về thể chất, trẻ dậy thì sớm còn phải đối mặt với một hệ quả là ảnh hưởng đến chiều cao. Có những nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, những trẻ bị dậy thì sớm thường không đạt được chiều cao mong muốn, thậm chí thấp hơn bạn bè cùng lứa tuổi.

Các chuyên gia trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của trẻ cảnh báo, trẻ gái bị dậy thì sớm sẽ thấp hơn 12 cm, trẻ trai thấp hơn 20cm so với bạn cùng lứa khi trưởng thành. Lý giải về điều này, các bác sĩ, chuyên gia cho biết, bởi vì khi trẻ bị dậy thì sớm, hormone sinh dục được tiết ra nhiều làm cho đóng tuổi xương lại, và những trẻ dậy thì sớm thường lùn hơn những đứa trẻ bình thường sau này.

Chẩn đoán trẻ dậy thì sớm bằng cách nào?

Nếu trẻ bị dậy thì sớm, nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ nội tiết nhi khoa (một bác sĩ chuyên về tăng trưởng và rối loạn nội tiết tố ở trẻ em) để điều trị. Trẻ dậy thì trước 8 tuổi cần được đánh giá cẩn thận:

- Xét nghiệm máu và nước tiểu giúp phát hiện hàm lượng hormone bất thường.

- Chụp cắt lớp, cộng hưởng từ và siêu âm giúp phát hiện các khối u có thể là nguyên nhân gây dậy thì sớm.

- Chụp X-quang cổ tay giúp xác định tốc độ trưởng thành của xương. Nếu xương già nhanh quá so với tuổi thực, ví dụ đứa trẻ lên 7 mà tuổi xương lại tương đương với trẻ 12 tuổi thì nhiều nguy cơ trẻ không đạt chiều cao tối đa khi trưởng thành.

Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé gái

- Ngực phát triển

- Mọc lông mu hoặc lông nách

- Thay đổi hình dáng cơ quan sinh dục ngoài

- Bắt đầu có kinh nguyệt

Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé trai

- Dương vật và tinh hoàn của trẻ phát triển

- Tóc, lông nách và lông ở vùng kín bắt đầu xuất hiện.

- Tăng trưởng chiều cao khá nhanh ở bé trai, có thể nhận thấy rõ.

- Thay đổi giọng nói và khuôn mặt, rõ nhất là giọng nói càng ngày trở nên ồm và vang hay còn gọi là vỡ giọng.

- Mụn trứng cá xuất hiện nhiều trên khuôn mặt, chủ yếu là hai má và trán

- Cơ thể trẻ bắt đầu có mùi.