Nhiều cha mẹ cảm thấy lúng túng khi chọn sữa cho trẻ ở độ tuổi này. Bên cạnh đó, cách phối hợp sữa trong bữa ăn của trẻ như thế nào cho hợp lí cũng là điều khiến nhiều cha mẹ phải suy nghĩ.

Thực ra, việc lựa chọn sữa cho trẻ ở độ tuổi này cần đáp ứng 2 tiêu chí: Phục vụ nhu cầu dinh dưỡng chuyên biệt và phù hợp sở thích của trẻ.

Những thay đổi khi cho bé sau 2 tuổi uống sữa

Nhu cầu về sữa có sự khác biệt lớn

Nhu cầu sữa của trẻ thay đổi so với độ tuổi trước. Điều này là một lập trình tự nhiên bởi sự phát triển nhận thức não bộ của trẻ từ giai đoạn ấu nhi sang trưởng thành. Trẻ không uống sữa như khẩu phần chính do đó trung bình lượng sữa chỉ tầm 200-300ml/ngày hoặc tối đa không quá 500ml/ngày.

"Hơn nữa, trẻ bắt đầu phát triển cảm nhận về thuộc tính sữa để quyết định chấp nhận hay không. Quyết định này luôn bị thay đổi", theo Tiến sĩ Martin, Đại học Loughborough (Anh Quốc). Đây là một số gợi ý về thuộc tính trong cách uống sữa:

Mùi vị của sữa: Thay vì mùi vani, trẻ có thể chấp nhận đa dạng mùi hơn như chocolate, dâu hay chuối. Do đó, việc trẻ vô tình thử một mùi nào đó bên ngoài, trẻ có thể so sánh hoặc thậm chí phản đối với mùi đang dùng ở nhà là rất thông thường ở độ tuổi này.

Độ nóng hay lạnh của sữa: Nhiều cha mẹ vẫn phải hâm nóng sữa dù trẻ hơn 2 tuổi. Nhưng thực tế trẻ lại không thích hoặc chỉ muốn uống lạnh. Vì sao như vậy? Nguyên nhân do sự đòi hỏi cao cấp trong nhận thức của trẻ, trẻ cảm nhận được nhiệt độ và hiểu được mình thích nóng hay lạnh. Cha mẹ nên tôn trọng cảm nhận của trẻ.

Uống bằng ly, bằng bình hay ống hút: Đó là những cách mà bạn cần quan tâm khi cho trẻ uống sữa ở giai đoạn này. Trẻ bắt đầu chủ động hơn, thích sự tiện lợi trong cầm uống hơn là được bạn đút hoặc bị quan sát vì trẻ luôn năng động và có thể tự thưởng thức sữa theo cách riêng.

Nhu cầu dinh dưỡng có sự chuyên biệt hơn

Sữa không còn là “ông trùm” cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng chính cho trẻ. Ở độ tuổi này, sữa chuyển sang vai trò chuyên biệt cho một vài chức năng. Đây là một số gợi ý về vai trò chức năng chuyên biệt này:

Cung cấp thêm năng lượng nếu cả ngày bé phải đi học vận động nhiều: Từ 2 tuổi, trẻ có thể uống đa dạng sữa, có thể chọn dạng hộp pha sẵn tiện lợi khi trẻ ở trường hoặc khi bữa ăn trẻ quá giãn cách hoặc trẻ không có thời gian ăn theo bữa.

Cung cấp thêm canxi cho bữa ăn hàng ngày cho trẻ. Sữa các loại và các chế phẩm của sữa như phô mai hay sữa chua đều là những nguồn canxi tự nhiên tốt để bổ sung cho chế độ ăn của trẻ.

Ngoài ra, có những chức năng quan trọng khác như tập trung giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh - một trong yếu tố tiên quyết cho bé phát triển đạt chuẩn sau này:

Sữa có bổ sung thêm thành phần đạm chất lượng cho chế độ ăn của trẻ ít nguồn đạm hoặc ăn lệch 1-2 món. Giống như đạm từ thịt cá, đạm từ sữa cũng là nguồn chứa tất cả 9 axit amin thiết yếu (là axit amin cơ thể trẻ sẽ không tự tạo ra được mà phải lấy từ thực phẩm). Trên thực tế, chúng ta phải đa dạng các nguồn đạm trong bữa ăn để đảm bảo lợi ích tối đa cho trẻ.

Có thể lựa chọn sữa cung cấp thêm các chất xơ tan và các lợi khuẩn probiotics đường ruột. Theo Tiến sĩ Amy, trẻ từ 2 - 6 tuổi bắt đầu du nhập nhiều vi khuẩn có hại vào cơ thể thông qua ăn uống và sinh hoạt với môi trường, trong đó có phần lớn nhóm phylum Bacteroidetes.

Trong báo cáo gần đây của Tiến sĩ Johnson, Đại học Cornell (Mỹ), cho thấy quá nhiều nhóm khuẩn này có mối liên hệ với sự phát triển của bệnh rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường tuýp 2 ở tuổi trưởng thành. Do đó, sự cân bằng và khỏe mạnh hệ vi sinh đường ruột sẽ giúp trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh cho giai đoạn sau.

Hơn nữa, chất xơ tan có vai trò quan trọng duy trì hoạt động của các lợi khuẩn đường ruột, điển hình như Bifidus chiếm 50% hệ khuẩn chí đường ruột của trẻ. TS. O'Callaghan, Đại học Cork cho biết khi hoạt động, Bifidus giúp giải quyết các sự xâm nhập vô ý thông qua hoạt động kháng và ngăn ngừa viêm. Bifidus cạnh tranh nơi cư trú – chỗ bám trong đường ruột - và thức ăn với vi khuẩn gây hại.

Thêm vào đó, Bifidus còn là tác nhân kêu gọi hoạt động của tế bào tua tham gia vào bắt giữ các sự xâm nhiễm cố ý này.

Cách chọn sữa cho trẻ từ 2 - 6 tuổi

Tổng lượng sữa gợi ý

Trẻ từ 2 - 4 tuổi: 200-350ml/ngày

Trẻ từ 4 - 6 tuổi: 250-500ml/ngày

Tất cả không nên quá 500ml/ngày để đảm bảo trẻ lấy đa dạng từ những thực phẩm khác trong bữa ăn.

Thời gian phân bổ sữa trong ngày

Tùy theo mỗi bé mà bạn điều chỉnh phù hợp, đây là những gợi ý để trẻ dễ hấp thụ nhất:

Từ 2 - 4 tuổi: Sáng trước đi học (180ml) và chiều sau tan học (150ml)

Từ 4 - 6 tuổi: Ở độ tuổi này, năng lượng của trẻ có thể bị thay đổi trong ngày khá lớn ở trường nên phân bổ sẽ điều chỉnh như sau: Sáng trước đi học (120ml), trong giờ học (120mL) và chiều sau tan học (180mL).

Tất cả cữ sữa sáng có thể uống cùng trong bữa sáng như 1 khẩu phần của bữa sáng. Nếu trẻ ăn sáng ở trường có thể cho trẻ uống trước 30 phút. Dĩ nhiên, các cữ sữa này đều có thể thay thế bằng các thực phẩm phụ khác có giá trị dinh dưỡng tương đương nhằm tăng tính đa dạng.

Chọn loại sữa

Khi trẻ từ 2 tuổi, nhiều cha mẹ băn khoăn liệu nên chọn loại nào khi có quá nhiều lựa chọn như sữa tươi (thanh trùng hay tiệt trùng), sữa công thức pha sẵn hoặc sữa hạt tự nấu… Lời khuyên chung là đa dạng để trẻ có lợi ích tối đa vì độ tuổi này trẻ có thể uống gần như tất cả các loại trên, chỉ cần phân bổ liều lượng hợp lý và theo sở thích của trẻ.

Đây là gợi ý phân bố:

Sữa tươi và sữa công thức pha sẵn: Có thể thay thế xen kẽ lẫn nhau, chiếm 2/3 khẩu phần/tuần.

Sữa hạt tự nấu: chiếm 1/3/tuần

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh

Khoa Dinh dưỡng Nhi Bệnh viện Hoàng gia Wocester (Vương quốc Anh)