Bác sĩ Lý Văn Lượng - bác sĩ nhãn khoa tại Bệnh viện trung tâm Vũ Hán, Trung Quốc - là một trong 8 người đầu tiên phát cảnh báo trước khi dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona chủng mới (nCoV) lây lan nghiêm trọng ở Vũ Hán.

BS Lượng bị công an triệu tập vì "phát tán thông tin sai lệch trên mạng", sau đó từ chính tài khoản mạng xã hội Weibo của mình, bác sĩ 34 tuổi này thông báo mình đã bị nhiễm bệnh.

Kể từ lúc BS Lượng mất, một làn sóng thương tiếc, phản ứng giận dữ trên mạng xã hội.

"Họ lo cho nước cho dân"

Chiều 30-12-2019, trên WeChat, BS Lượng gửi tin nhắn cho một nhóm bạn học cũ, cảnh báo về 7 ca nhiễm virus đến từ một chợ hải sản địa phương mà theo anh là bệnh giống hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) năm 2002-2003, từng khiến khoảng 800 người thiệt mạng.

Tin nhắn của BS Lượng sau đó rò rỉ lên mạng. Có 7 người khác cũng chia sẻ thông tin tương tự. Ngay lập tức BS Lượng bị triệu tập tới đồn công an, bị buộc ký biên bản với nội dung "phát tán thông tin sai lệch trên mạng" dẫn tới "làm xáo trộn nghiêm trọng trật tự xã hội".

Đến ngày 8-1-2020, BS Lượng chữa trị cho một người bị bệnh tăng nhãn áp. Người này sau đó có triệu chứng sốt, hình chụp CT cũng cho thấy bà bị viêm phổi do virus.

Tuy nhiên, bệnh viện không có dụng cụ thử nCoV vào thời điểm đó, BS Lượng cũng không mặc đồ bảo hộ do chỉ là khám thông thường. Sau đó vài ngày, BS Lượng bị ho, sốt và có các biểu hiện không bình thường, buộc phải nhập viện. Sau nhiều ngày chẩn đoán, BS Lượng đã bị nhiễm bệnh, dương tính với nCoV.

Khi mọi thứ dần dần sáng tỏ, lúc đó dịch bệnh đã lây lan nhanh tại Trung Quốc.

Từ một "kẻ bịa đặt", BS Lượng trở thành người đáng kính. Chỉ vài ngày trước khi BS Lượng công bố kết quả dương tính, Tòa án nhân dân tối cao Trung Quốc nói rằng công an Vũ Hán không nên trừng phạt BS Lượng và 7 người khác vì thông tin của họ "không hoàn toàn bịa đặt".

Sau đó, ông Tằng Quang, chuyên gia dịch tễ học tại Ủy ban Y tế quốc gia Trung Quốc, đã thốt lên: "Tám người này đáng kính, họ lo cho đất nước và người dân".

Trước lúc ra đi mãi mãi, BS Lượng từng tâm sự với truyền thông khi được hỏi về kế hoạch sau khi khỏi bệnh: "Hồi phục xong, tôi vẫn muốn lên tuyến đầu làm việc. Dịch bệnh đang lây lan, tôi không muốn làm kẻ bỏ trốn!".

Nhưng hoài bão chưa thành, khoảng 21h30 ngày 6-2, tim của BS Lượng ngừng đập. Các bác sĩ nỗ lực cứu sống BS Lượng nhưng bất thành và thông báo anh qua đời lúc 2h58 sáng 7-2. BS Lượng ra đi để lại một đứa con 5 tuổi và người vợ đang mang thai.

Giấu chuyện virus lây từ người sang người?

Việc Ủy ban Giám sát quốc gia Trung Quốc cử đội điều tra đến Vũ Hán ngay sau cái chết của BS Lượng cho thấy vụ việc này nghiêm trọng ra sao, vì trước đó đã có trường hợp bác sĩ thiệt mạng trong cuộc chiến với virus corona chủng mới nhưng phản ứng không mạnh như vậy. Cái chết của BS Lượng đã khiến nhiều người Trung Quốc sốc. Họ tiếc thương và cầu nguyện cho anh.

Ngay từ đầu, bản thân BS Lượng cũng không biết rõ về virus corona chủng mới. Nhưng những cảnh báo của BS Lượng có lẽ đã hữu ích nếu chính quyền tỉnh Hồ Bắc nhìn nhận đúng và báo động sớm hơn trong bối cảnh tỉnh này phát hiện ra các ca nhiễm đầu tiên trong tháng 12-2019.

Theo trang Al Jazeera, chính quyền địa phương đã cố ngăn chặn thông tin lọt ra ngoài khi dấu hiệu lây nhiễm từ người sang người đã xuất hiện rõ vào thời điểm đó.

Hôm 28-1, Tòa án nhân dân tối cao Trung Quốc tuyên rằng nếu công chúng nghe "tin đồn" của 8 người này vào thời điểm đó và áp dụng các biện pháp như đeo khẩu trang, khử trùng, tránh đến chợ bán động vật hoang dã thì người dân đã có thể ngăn ngừa dịch bệnh lây lan.

Mới đây, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cũng yêu cầu chính quyền các cấp minh bạch thông tin về dịch bệnh này.

Có bao nhiêu bác sĩ, y tá bị nhiễm bệnh?

Theo báo New York Times, cái chết của BS Lượng làm lộ ra một vấn đề khiến người ta bất an vốn không được đề cập trong các số liệu cập nhật hằng ngày của Trung Quốc: Có bao nhiêu bác sĩ, y tá đã nhiễm virus corona chủng mới?

Mới đây, chính quyền quận Tây Thành ở Bắc Kinh còn phát hiện một ổ dịch virus corona chủng mới ngay trong một bệnh viện trên địa bàn. Có 5/9 người nhiễm là y bác sĩ tại bệnh viện.

Ủy ban Y tế quốc gia Trung Quốc hôm 4-2 nói rằng có tới 80% trong số 425 ca tử vong lúc đó tại nước này là người trên 60 tuổi. Tuy nhiên, BS Lượng lại khác, chỉ mới 34 tuổi.

Ngày 7-2, trang Thời báo Hoàn Cầu của Trung Quốc viết: "Nhiều đồng nghiệp của BS Lý Văn Lượng cũng nhiễm virus corona chủng mới, và Bệnh viện trung tâm Vũ Hán đã trở thành một trong những chiến trường ác liệt nhất trong cuộc chiến chết chóc với dịch bệnh.

Lý Văn Lượng không may mắn, điều đó cho thấy cuộc chiến này khó khăn và phức tạp". Hãng tin Tân Hoa xã sau đó dẫn lại bài viết này.

Trong khi đó, Hiệp hội Y sư Trung Quốc ngày 7-2 cũng đánh giá môi trường làm việc của các nhân viên y tế Trung Quốc tại tuyến đầu hiện "rất nguy hiểm", đồng thời kêu gọi họ chú ý bảo vệ sức khỏe.